ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه که در همایش تعامل و تدابیر اعتمادساز در آسیا (سیکا) در شهر آستانه، پایتخت قزاقستان سخنرانی می کرد، تصریح نمود، روسیه مبادله کشورها با ارزهای ملی را اولین گام در این راستا می‌بیند. رئیس جمهوری روسیه افزود، همانند بسیاری از شرکای خود در آسیا، معتقدیم که لازم است در اصول نظام مالی جهان تجدید نظر شود.
ولادیمیر پوتین تصریح کرد: "مسکو استفاده فعال کشورها از ارزهای ملی برای انجام مبادلات تجاری را نخستین گام در این راستا می داند. چنین تدابیری بدون شک به تقویت حاکمیت مالی کشورهای ما کمک خواهد کرد باعث ایجاد بازارهای سرمایه داخلی خواهد شد و انسجام اقتصادی منطقه ای ما را تعمیق خواهد کرد."
ضرورت اصلاح نظام مالی جهانی که اکنون تحت سلطه دلار قرار دارد مساله ای است که نه فقط روسیه بلکه بسیاری از دیگر کشورها به ویژه اقتصادهای نوظهور مانند چین، هند بر آن تاکید دارند. این مساله ای است که رئیس جمهوری روسیه نیز در سخنان خود به آن اشاره کرد.
رئیس جمهوری روسیه وضعیت فعلی نظام مالی جهان را اینطور توصیف کرد، این نظام چندین دهه است که به میلیاردرهای طلایی، یعنی همان کسانی که راه را بر گردش سرمایه و فناوری بسته اند، اجازه داده با جیب دیگران زندگی کنند. نکته مهم اینکه محل تجمع این میلیاردها کشور آمریکا است و آنها سهم بزرگی از ثروت را در این کشور از آن خود کرده اند.
روسیه به دنبال تغییر شالوده های نظام مالی بین المللی با توجه به تغییرات اساسی در ساختار اقتصادی و مالی جهان به ویژه افزایش سهم اقتصادهای نو ظهور مانند چین و هند در اقتصاد جهانی است. طبق پیش بینی ها تا سال 2030 چین تبدیل به اولین اقتصاد و هند مبدل به سومین اقتصاد جهانی خواهد شد و این به معنای چرخش محور اقتصاد جهانی از غرب به شرق خواهد بود. هم راستا با این تحولات، لزوم تغییرات در ساختار نظام مالی جهانی و سهم بیشتر قدرت های جدید اقتصادی در تعیین روندها و مقررات و نیز کاهش سهم دلار و افزایش سهم ارزهایی مانند یوان و یورو در سبد ارزی جهانی بیش از پیش ضرورت و عینیت پیدا می کند.
الویرا نابویلینا (1) رئیس بانک مرکزی روسیه یکی از دلایل حرکت به سوی دلارزدایی از اقتصاد کشورش را تحریم‌ها دانسته ومی گوید: "فضای جهانی در حال تغییر است. به تدریج داریم به سمت یک نظام پولی چند ارزی در دنیا حرکت می‌کنیم."
در عین حال اقدامات آمریکا به همراه متحدانش برای اعمال شدید ترین تحریم ها علیه روسیه پس از آغاز جنگ اوکراین و هم چنین جلوگیری از مبادلات تجاری و انرژی این کشور موجب شده تا انگیزه جدیدی برای جایگزینی دلار به عنوان ارز برتر بین المللی که تاکنون سهم غالب را در تجارت و مالیه جهانی ایفا کرده است، به وجود آید. واشنگتن و شرکایش به زعم خود با سوء استفاده از فرصتی که حمله روسیه به اوکراین برای تضعیف مسکو به وجود آورده تحریم‌های اقتصادی گسترده ای را علیه روسیه اعمال کرده اند که عملاً بانک مرکزی روسیه، صندوق سرمایه گذاری دولتی، بانک‌ها و افراد خاص را از معاملات با دلار آمریکا منع می کند. اکنون تمرکز روسیه بر استفاده از ارزهای ملی در مبادلات تجاری و اقتصادی و انرژی با دیگر کشورها است. این امر به ویژه درباره دو کشور عضو بریکس یعنی هند و چین که هر دو از شرکای بزرگ تجاری واقتصادی و انرژی روسیه محسوب می شوند، صادق است.
تحلیلگران معتقدند که تحریم‌های آمریکا علیه روسیه حرکت برخی کشورها برای کاهش اتکا به دلار را سرعت بخشیده و می‌تواند تقاضا برای خرید اوراق قرضه خزانه داری آمریکا را کاهش دهد. به همین دلیل کارشناسان بر این گمان هستند که به رغم اینکه هنوز هم دلار بزرگترین ارز ذخیره جهان محسوب می شود اما استفاده آمریکا از آن به عنوان یک سلاح مالی، به احتمال زیاد باعث تسریع حرکت بسیاری از کشورها برای تنوع بخشیدن به سرمایه گذاری ها در ارزهای جایگزین می شود. ضمن اینکه کشورهایی مانند چین، هند و ترکیه که مایل به مشارکت در تحریم روسیه نیستند، رویکرد استفاده از ارزهای ملی در معاملات با مسکو را در پیش گرفته اند.
1- Elvira Nabiullina
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
115
