گیاه اسفرزه یا اسپرزه با نام علمی PSYLLIUMPLANTAGO گیاهی علفی و یکساله به ارتفاع 10 تا 35 سانتی متر است. این گیاه به حالت وحشی در نواحی مختلف مدیترانه، شمال آفـریقا و جنوب غربی آسیا از جمله ایران به صورت خود رو می روید. از نظر مشخصات ظاهری دارای برگهای باریک، دراز، نوک تیز و مجتمع به وضع متقابل است. گلهای آن نیز به وضع مجتمع به صورت سنبله هایی ظاهر می گردد.
از برگ اسفرزه در طب سنتی به عنوان التیام دهنده زخم و جراحات استفاده می‌شود. دانه های اسفرزه بعنوان ماده ملین در درمان یبوستهای مزمن مصرف می شود. همچنین برای درمان بیماریهای مختلف ناشی از التهاب کلیه، مثانه و خونریزی ریه بکار می رود. علاوه برآن بعنوان مسکن موضعی در درمان زخم و دمل نیزاستفاده می شود.
درصنعت از لعاب دانه اسفرزه استفاده های مختلف مخصوصا در تهیه آهار پارچه بعمل می آورند. در استعمال خارجی جهت درمان جوشهای عفونی، مقداری اسفرزه را درآب خیس کرده و قبل از خارج شدن لعاب آن بطور متراکم بر روی موضع قرار می دهند و بوسیله پارچه مرطوبی آن را می بندند. دراستعمال داخلی 6 تا 30 گرم دانه اسفرزه را درآب خیس نموده و مدتی نگهداری می نمایند تا لعاب ایجاد نموده، سپس می خورند زیرا لعاب آن اثر درمانی دارد.
ذکر این نکته ضروری است که دانه اسفرزه را نباید بصورت پودر مصرف کنند یا بجوند زیرا رنگدانه ای (PIGMENT) ایجاد می کند که در لوله های ادراری کلیه رسوب می نماید و مضراست.
116
