غلامحسین طاهری- این درگیری ها بار دیگر تشدید اختلاف نظر و خصومت عمیق میان طرفین مناقشه و نیز ناتوانی میانجیگران گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را برای برقراری صلح در منطقه قفقاز جنوبی در میان گذاشت.
این درگیری ها همچنین بر استفاده از سلاح های سنگین، خطر برای ساکنان مناطق مرزی دو طرف و نگرانی ها از شعله ور شدن یک جنگ جدید در منطقه افزوده است.
پس از جنگ آوریل سال ۲۰۱۶ میلادی چنین به نظر می رسید که میانجیگران بین المللی و به ویژه غربی ها، گامهای موثری در راستای حل مسالمت آمیز این مناقشه بر داشته اند و در آینده حوادث خونین مشابهی بار دیگر روی نخواهد داد، اما خیلی زود مشخص شد که به علت نبود تلاش های لازم از سوی واسطه های بین المللی، اختلاف نظر طرفین عمیق تر شده است، به گونه ای که طرفین مناقشه با انتشار بیانیه های تحریک آمیز، بیش از پیش امیدها را برای حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ کمرنگ کرده اند.
البته وجود اختلاف نظر جدی میان باکو و ایروان، مانع اصلی برای یافتن راه حل مسالمت آمیز مناقشه قره باغ است.
ارمنستان قرار گرفتن دوباره منطقه قره باغ کوهستانی در قلمروی جمهوری آذربایجان را امکان پذیر نمی داند و حاضر نیست هفت شهرستان این منطقه که در حال حاضر در تصرف نیروهای ارمنی است، پس دهد.
جمهوری آذربایجان نیز تنها راه حل مناقشه قره باغ را در قالب تامین تمامیت ارضی این کشور، امکان پذیر می داند و بر آن تاکید دارد که حاضر است در این راستا بالاترین خودمختاری را به منطقه جدایی طلب قره باغ کوهستانی ارائه کند اما طرف ارمنی، استقلال کامل را برای قره باغ کوهستانی خواستار است.
میانجیگران غربی نیز هرچند در سالهای اخیر از طرفین مناقشه خواستار برداشتن گامهایی برای رفع اختلاف نظرهای موجود در راستای حل این مناقشه بودند اما هیچ گام موثری در این زمینه برداشته اند که اکنون شاهد درگیری های خونین هستیم.
البته درگیری های نظامی فعلی همچنین ناتوانی کامل گروه میانجی مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا را که آمریکا، فرانسه و روسیه از سال ۱۹۹۷ میلادی ریاست مشترک آن را بر عهده دارند، به اثبات رسانده که به همین علت ضرورت انتخاب یک فرم جدید میانجیگری برای برقراری صلح در منطقه را در میان گذاشته است.
برخی کارشناسان بر حضور فعال کشورهای منطقه در این روند تاکید دارند و بر این باورند که بیانیه ها و اقدامات تحریک آمیز، یکی از دلایل عمیق تر شدن خصومت میان طرفین مناقشه است.
اکنون در جامعه جمهوری آذربایجان چنین نظری حاکم است که اگر چه مذاکرات نزدیک به ۳۰ سال حل مناقشه قره باغ بی نتیجه است، اما باید در راستای پس گرفتن سرزمین های تحت اشغال نیروهای ارمنی، اقدام کرد.
در این رابطه، چهارشنبه شب تجمع گسترده ای در حمایت از ارتش جمهوری آذربایجان و ادای احترام به جان باختگان درگیری های اخیر، با حضور دهها هزار نفر در مقابل مجلس ملی این کشور در باکو برگزار شد.
"ادی راما" رییس سازمان امنیت و همکاری اروپا به تازگی ضمن ابراز نگرانی از بروز درگیری های نظامی میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان، گفت: " «آنژی کاسپشیک» نماینده ویژه رییس سازمان امنیت و همکاری اروپا و روسای گروه میانجی مینسک برای پایان دادن به این درگیری ها، تماس های مرتب با طرفین مناقشه دارد".
به گزارش منابع رسمی، تنش در مسیر شهرستان مرزی "تاووز " همچنان ادامه دارد و خطری جدی برای برخی مناطق مسکونی مرزی ایجاد می کند.
در این حال موضوع ورود کشورهای غربی به بحران قره باغ هر چند بعد از شروع جنگ موجب ایجاد نوعی امید برای حل مناقشه میان باکو و ایروان در بین بسیاری از مردم منطقه و حتی تعداد زیادی از سیاستمداران شد، اما پس از گذشت چند سال از آغاز ماجرا و تداوم بحران خیلی زود امیدها به یاس تبدیل شد و ناکارآمدی نظام غرب برای حل اینگونه مناقشات منطقه ای نزد بیشتر ناظران و کارشناسان و حتی مردم به اثبات رسید.
در این بین، برخی از کارشناسان به نوعی نقش تعدادی از کشورها و دولت های غربی را در به وجود آوردن بحران در قره باغ کوهستانی نفی نکردند و دلیل آنها نیز دخالت مستمر آن کشورها در مناطق بحرانی جهان از جمله میان جمهوری های تازه استقلال یافته از شوروی است.
بدون تردید غربی ها به ویژه آمریکا در راستای حل مناقشه، با هدف تامین امنیت انتقال انرژی و حضور در منطقه با نقشه ایجاد کمربند امنیتی به دور برخی کشورها و نظارت از نزدیک بر آنها از جمله روسیه تلاش کرده اند و بر منابع نفت و انرژی کشورهای قفقاز جنوبی و حاشیه خزر خیمه زده اند.
این دسته از کشورهای غربی با سرگرم کردن مردم و دولت های منطقه به تداوم بحران تلاش می کنند تا حضور خود را در این منطقه تثبیت کنند و باکو و ایروان نیز هر یک به طور مستقل بر این موضوع واقف هستند که غربی ها و به ویژه ایالات متحده آمریکا هرگز به دنبال حل این مناقشه نبوده و نخواهند بود.
بنابراین، طولانی شدن این بحران نه تنها به افزایش هزینه ها منجر می شود، بلکه بروز هر از گاه درگیری و کشته شدن عده ای سرباز و نظامی تنها به افزایش کینه و دشمنی در هر دو سوی ماجرا می انجامد.
حل بحران از طریق دیپلماتیک بهترین گزینه برای باکو و ایروان با حضور قدرت های منطقه ای است و محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز سه شنبه درپی این درگیریها در گفت وگوی تلفنی با وزیران امور خارجه جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر آمادگی ایران برای کاهش تنش میان دو کشور تاکید کرد.
آنچه با قاطعیت می توان گفت این است که مشکلات منطقه، راه حل منطقه ای دارد و ادامه این منازعه و بحران، منافع دو کشور را مورد مخاطره قرار می‌دهد و به نفع دو ملت و ملت های منطقه نیست.
بیشتر بخوانید:
تاکید ایران بر لزوم حل و فصل مسالمت‌آمیز مناقشه قره‌باغ در چارچوب قوانین بین‌المللی
مناقشه قره باغ، محور رایزنی جمهوری آذربایجان با اروپا/ تحلیل
