در روز عید غدیر، میراث گرانبهای تعالیم اسلامی به دستور خدای متعال، به بزرگ مردی با فضیلت به نام علی (ع) سپرده شد و پیامبر اکرم علی (ع) را جانشین خود معرفی کرد.
در هنگامه‌ی افول فضایل و ارزش ها و خاموشی حقیقت، رسول خدا در مبارزه با شرک و جهل و ظلم و فساد با روحی سرشار از محبت و عواطف انسان دوستانه، اسلام را گسترانده بود و تعالیم ارزشمندی که منشأ الهی داشت را به پیروان خویش آموخته بود. او انسانها را به سعادت و کمال دعوت کرد و برادری، برابری، پرهیزگاری و خداپرستی را بر قلبها جاری کرد.
پیامبر (ص) جاهلیت سیاه را کنار زد و نور انسانیت و معنویت را بر دلها تاباند. مجموعه ای از قوانین نجات بخش و سنت های تعالی بخش را آموزش داد و قرآن مجید را سرلوحه ی زندگی بشر قرار داد. پیامبر این میراث عظیم را تضمین کننده‌ی سعادت مادی و معنوی انسانها معرفی کرد و تمسک به دین اسلام را نجات بخش دنیا و آخرت دانست. اما پس از او این راه سخت را چه کسی باید می پیمود و مشعل هدایت به دستان چه کسی سپرده می شد؟
رسول خدا (ص) سال آخر عمر خود را می گذراند و دائم در فکر انتخاب بهترین جانشین بود که خداوند راه را برای او گشود. در آخرین حج که بیش از صد هزار مسلمان همراه پیامبر (ص) بودند، خدای متعال به آن حضرت در آیه 67 سوره مائده فرمود: «ای پیامبر آنچه از طرف پروردگارت بر تو نازل شده است (به مردم) برسان و اگر نکنی، رسالت او را انجام نداده ای.»
در راه بازگشت از حجه الوداع، در مکانی میان مکه و مدینه و در کنار برکه ای به نام غدیرخم، رسول خدا (ص) دستور توقف دادند. اصحاب با نگاه به چهره ی باصلابت و نورانی رسول خدا(ص) فهمیدند که قرار است اتفاق مهمی رخ دهد. آفتاب حجاز سخت سوزناک بود. رسول خدا فرمان دادند تا افرادی که در پیش هستند برگردند و نیز صبر کردند تا بازماندگان، به آن مکان رسیدند.
نماز ظهر اقامه شد و پیامبر از منبری که اصحاب با جهاز شتران درست کرده بودند، بالا رفتند و پس از قرائت خطبه ای والا، دست علی علیه السلام را بلند کردند و فرمودند: «مَن کنتُ مَولاهُ فَعَلی مَولاه» "هر کس من مولای او هستم علی (ع) هم مولای اوست."
رسول خدا این سخن و ابلاغ مهم را چندین بار تکرار نمود تا همگان بشنوند . آن گاه سر را به سوی آسمان برداشت و دعا کرد: «اَللّهُمَّ والِ مَن والاهُ وَ عادِ مَنْ عاداه و أَحِبَّ مَن اَحَبَّهَ و أبْغِضْ مَن اَبغَضَه وَ انصُر مَن نَصَره و اخذُل مَن خَذَلَه و ادِرِ الحقَّ معه حیثُ دار». «خداوندا، دوست و یار علی را دوست بدار، و با آن کس که با علی دشمنی کند، دشمن باش. یاری کن یاری کننده ی او را، و ترک کنندگان یاریش را محروم ساز، حق را همراه او بدار، و او را همراه حق»
رسول گرامی اسلام درباره امام علی (ع) و فرزندان پاک ایشان به همگان گفتند: اى مردم، او یارى دهنده دین خدا و دفاع کننده از رسول خداست، و اوست با تقواى پاکیزه ، هدایت کنندهء هدایت شده. پیامبرتان بهترین پیامبر و وصیّتان بهترین وصى و فرزندان او بهترین جانشینان هستند .... اى مردم، این مطلب را درباره او بدانید و بفهمید و بدانید که خداوند او را براى شما صاحب اختیار و امامى قرار داده که اطاعتش را واجب نموده است.
پیروی او را بر مهاجران و انصار و آنان که به نیکی از ایشان پیروی می کنند و بر صحرانشینان و شهرنشینان و بر عجم و عرب و آزاد و برده و بر کوچک و بزرگ و سفید و سیاه و بر هر یکتاپرست لازم شمرده است. هر کس با او مخالفت کند مورد لعن خداوند قرار میگیرد، و هر کس تابع او باشد و او را تصدیق نماید مورد رحمت الهى واقع می شود. خداوند او را و هر کس را که سخنان او را بشنود و او را اطاعت کند آمرزیده است.
همهمه‌ی شادی و هلهله و تبریک به امام علی (ع) بلند شد. رسول خدا بسیار مسرور و شاد بودند. مسلمانان برای دست دادن با علی (ع) و اعلام بیعت با ایشان از یکدیگر سبقت می گرفتند. هنوز صفوف مردم از هم گسیخته نشده بود که «جبرئیل» امین نازل شد و آیه 3 سوره مائده را بر پیامبر فروخواند: «اَلیومَ اَکمَلتُ لَکم دینَکم و اَتَممتُ عَلَیکم نِعمتی و رَضیتُ لَکمُ الاسلام دیناً؛ امروز دینم را کامل و نعمتم را بر شما تمام کردم و اسلام را (به عنوان) آیین شما پسندیدم».
بدین ترتیب فصل نوینی در تاریخ اسلام گشوده شد که ولایت وامامت نام داشت. ولایت ادامه دهنده ی نبوت است. یعنی غدیر خم ادامه دهنده ی بعثت پیامبر و مکمل آن است. با انتخاب با شخصیت ترین مرد نامی دنیای اسلام، فاتح جنگهای خیبر و بدر و خندق، یار وفادار و شجاع رسول خدا و مجسمه تمام نمای اخلاق نبی معظم به مقام ولایت و امامت، مسیر پیمودن راه مسلمانی بر پیروان دین اسلام روشن شد. آنها شخصیت ممتاز علی (ع) را می شناختند و همگی او را پس از رسول خدا، شایسته ترین فرد برای به دوش کشیدن این مسئولیت سنگین می دانستند.
در همهه ی شادی و سرور مسلمانان و خشنودی رسول خدا (ص) از ادای این تکلیف الهی، حَسّان بن ثابِت، شاعر مسلمان، از ایشان اجازه خواست که اشعاری درباره این واقعه عظیم بسراید. پیامبر اجازه فرمود و حسّان شعری چنین سرود: "پیامبر مسلمانان، در روز غدیر خم، با بانگ رسا آنان را فراخواند، و شگفتا! که چگونه فرستاده خدا بانگ برآورده بود (تا همگان بشنوند).
پیامبر گفت: مولا و سرپرست و پیامبر شما کیست؟ و همه بدون هیچ گونه پرده پوشی گفتند:خدای تو مولای ماست، و تو پیامبر ما هستی، و از ما کسی نخواهی دید که درباره امر ولایت، با گفته تو مخالفت کند. آن گاه به علی گفت: یا علی، برخیز (و برابر مردم بایست)؛ چون همانا تو را برگزیدم که بعد از من، امام و هادی باشی. پس هر کس من مولای او بودم، اکنون این علی مولا و ولی اوست، و شما نسبت به علی، پیروانی صادق و دوستدار باشید. "
غدیر، نتیجه ی فضایل، مزایا و کمالات حضرت علی (ع) بود. امیرالمؤمنین (ع)، مظهر تقوا، تدین، پایبندی مطلق به دین ، پیرو راستین حق ، برخوردار از علم و عقل و تدبیر و برخوردار از قدرت عزم و اراده بود.
دلیر مردی که اسلام را، در برهه های حساس و نبردهای سنگین نجات داده بود. شیرمردی که با فقرا همنشینی می کرد و همچون آنان می زیست. بر شانه های پرصلابتش سرخی بارغذایی بود که هر شب به دوش می کشید و به صورت ناشناس بر سفره ی فقرا طعام می‌گذاشت. با کودکان یتیم همبازی می‌شد و اشک از چشمان آنان پاک می کرد.
«جرج جرداق» ادیب و نویسنده مشهور لبنانی درباره فضایل حضرت علی(ع) می‌نویسد: «علی بن ابی طالب (ع) شعله های فروزان در دلها، و حرارتی نیرو بخش در جان ها ، و منطقی شفابخش در عقل ها است ... ای دنیا چه می شود، اگر تمام نیروهای خود را فشرده سازی، و در هر زمان مردی چون علی را، با خرد و قلب و زبان و ذوالفقارش بیاوری.»
اهمیت عید غدیر به عنوان بزرگ ترین و مهم ترین اعیاد اسلامی همواره مورد توجه بزرگان دین اسلام بوده است. در روایت می‌فرماید: «مؤمنین در عید غدیر مورد عفو و بخشش و مغفرت و رحمت بیکران الهی قرار می‌گیرند.» این روز اعمال فراوانی دارد که انجام هرکدام از این اعمال برای تقرب جستن به خداوند منان است.
امام رضا (ع) درباره عید غدیر می فرمایند: «در این روز به یکدیگر تبریک و تهنیت بگویید و هرگاه برادر مؤمن خود را ملاقات کردید، بگویید: سپاس خدایی را که ما را از تمسک کنندگان به ولایت امیر مؤمنان علی (ع) قرار داده است.»
غدیر تنها یک روز نیست، غدیر کلید خوردن تاریخ است. تاریخی به وسعت جهان و به عمق بشریت و انسانیت. بی شک جریان غدیر مختص یک روز نیست بلکه جریانی است که درکی عمیق می خواهد و دارای فلسفه است. غدیر خم در هجدهم ذی الحجه سال دهم هجری رقم خورد تا دستاورد بعثت همه ی پیامبران الهی و خصوصاً پیامبر اکرم(ص) مستدام بماند.
غدیر تا انتهای این دنیای هزار رنگ ، انسانها را به یکرنگی فرا می خواند و دعوت می کند که به این راه روشن بپیوندند و خود را به دریای خروشان معرفت و کمال و انسانیت و اخلاق برسانند. و در این روز فرخنده به یکدیگر تبریک و تهنیت می گوییم.
در کلام رسول خدا(ص) آمده است که : «روز غدیر خم برترین عیدهای امت اسلام است، و آن روزی است که خدای تعالی دینش را تکمیل، و نعمت را بر امت پیامبر(ص) تمام نمود.»
ای غدیر، ما نیز در این روز باعظمت به ریسمان امامت و ولایت امیرالمومنین علی (ع) چنگ می زنیم پس ما را به دریای کرامت و انسانیت علی(ع) وصل کن و بیعت ما را از گذر روزهای تاریخ به آن امام بلندمرتبه برسان.118/110
بیشتر بخوانید:
اوصاف علی به هر زبان باید گفت/ این ذکر به پیدا و نهان باید گفت
عید قربان، جشن بندگی
تبریک عید سعید قربان
