«نورلن ایرمکبایف» وزیر امور دینی و جامعه مدنی قزاقستان با اشاره به اینکه مقامات آستانه در حال بررسی ممنوعیت آموزش دینی در شهروندان قزاق در خارج از کشور هستند علت این رویکرد دولت متبوعش را محدود کردن خطرات نفوذ افراط گرایی در این کشور عنوان کرد. «ایرمکبایف» افزود، احتمال تاثیر گذاری واعظان و مبلغان افراطی بر شهروندان ومبلغین مذهبی قزاق را علت اصلی این رویکرد دولت آستانه اعلام کرد.
این تصمیم مقام های قزاق در راستای دغدغه ها ونگرانی های دولت مردان قزاقستان از رشد افراط گرایی و گسترش ادبیات تکفیری در پهناورترین جمهوری آسیای مرکزی نشات می گیرد و برای این منظور مدتی است که تصمیم گیرندگان قزاق و مسئولان امور دینی جامعه این کشور در جاده اعمال محدودیت برای فعالان مذهبی و مبلغین دینی گام بر می دارند.
تاکید رئیس جمهوری قزاقستان بر ادامه مبارزه با گروه های تروریستی
مجموعه تصمیم های و رفتارهایی که در اقداماتی نظیر ایجاد گروه‌های ویژه برای مبارزه با افراط گرایی در کشور، درقالب اجرای طرح جدید آموزش و فعالیت پلیس ایدئولوژی و مذهبی بویژه در خانواده ها، تاکید رئیس جمهوری این کشور بر ادامه مبارزه با گروه های تروریستی افراط گرا و اقداماتی سلبی و تنبیهی، نظیرسلب تابعیت شهروندان قزاق در صورت همکاری با گروه های تکفیری و تروریستی به ویژه داعش نمود پیدا کرده است.
رویکردی که کمتر از پنج سال پیش درردیف اولویت های دولت تاجیکستان قرارگرفت تا از این رهگذر ضمن جلوگیری از نفوذ ادبیات تکفیری و افراط گرایی این جمهوری آسیای مرکزی مبلغین مذهبی تاجیک بجای تحصیل علوم مذهبی در مدارس مختلف مذهبی خارج از کشور در جامعه بومی و ملی خود به فراگیری علوم دینی روی آورند.
به زعم رهبران تاجیک این اقدام نه فقط اقدامی برای جلوگیری ازگسترش ادبیات افراطی درکشور بود بلکه در بطن خود امکان نفوذ عوامل انسانی دولت های منطقه را درتحولات سیاسی، اجتماعی ، فرهنگی و عقیدتی جامعه تاجیکستان به حداقل می رساند. رویکردی که اکنون باید شهروندان ودولتمردان تاجیک درباره صحت و درستی و البته تاثیر گذاری این سیاست دولت دوشنبه در فرایند مبارزه با افراط گرایی در تاجیکستان قضاوت کنند.
محقق نشدن توقعات رهبران تاجیک از تصمیم تحدید آموزشهای دینی
واقعیت آن است که برغم همه محدویت های اعمال شده در تاجیکستان برای به حداقل رساندن فعالیتهای مذهبی، بویژه دربخش آموزش دانشجویان مدارس دینی در خارج از کشور، توقعات رهبران تاجیک از تصمیم تحدید آموزشهای دینی، محقق نشده است و علاوه بر این به موازات سخت گیری های دولتی، فعالیت های گروه های افراطی و تکفیری نیز تغییر مشی پیدا کرده است و به شیوه های زیرزمینی دنبال می شود و یا درشکل افراطی خود درتظاهرات علنی و مسلحانه و البته نارضایتی نمود و بروز یافته است.
ازاین رو اگر چه سیاست های انقباضی دربخش آموزش امور دینی و مذهبی توانسته است در کوتاه مدت فعالیت های افراطی را در کشورهایی نظیر تاجیکستان به حداقل برساند حتی در میان مدت نیز نتوانسته است دگماتیسم مذهبی وعقدیتی را در جامعه این کشور از میان ببرد. جامعه قزاقستان نیز ازیکسو به لحاظ پیشینه تمایلات دینی ومذهبی مردم واز سوی دیگر به دلیل سالهای تحت دوران حکومت کمونیستی، شباهتهای بسیاری دارند.
ازاین رو بعید است که الگوی نه چندان موفق تاجیکستان در قبض و تحدید فعالیتهای افراط گرایانه و آموزش امور دینی، در قزاقستان نیز پاسخ مطلوب و مورد انتظار دولتمردان آستانه را در پی داشته باشد به جز اینکه رهبران آستانه با سخت گیری های خود عملا مسیرهای جدیدی را پیش روی افراطیون قزاق برای گسترش ادبیات خود قرار می دهند.
حال آنکه باور و تمایلات افراطی و تکفیری را باید با تعالیم و آموزه های ناب اسلامی به چالش کشید و پوچی باورها و نگره های تکفیر را باید با اندیشه های ناب اسلامی از اذهان جامعه دینی قزاقستان بیرون ریخت. وضعیتی که در جوامع آسیای مرکزی کمتر به آن توجه می شود.118/110
اميرحسين اسدالله منفرد
