57 سال پیش در روز 21 مارس سال 1960، نیروهای امنیتی رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی بر روی جمعیت معترض به سیاست های تبعیض نژادی در این کشور در شهر شارپوویل Sharpeville آتش گشودند و دهها تن را به خاک و خون کشیدند.
شش سال بعد، مجمع عمومی سازمان ملل، سالگرد این کشتار را به عنوان روز جهانی مبارزه با تبعیض نژادی معرفی کرد. اکنون که بیش از نیم قرن از کشتار شارپوویل می گذرد، دیگر از رژیم آپارتاید آفریقای جنوبی خبری نیست.
این رژیم سرکوبگر سرانجام در پی مبارزات خونبار سیاهان آفریقای جنوبی در دهه 1990 به پایان عمر خود رسید و به یکی از سیاه ترین دوران نابرابری های اجتماعی در قاره آفریقا پایان داد.
آثار تبعیض نژادی تاکنون
هنوز آثار و نشانه های تبعیض نژادی در گوشه و کنار جهان به خوبی دیده می شود. قاره آفریقا همچنان اسیر تبعیض نژادی و پیامدهای خونبار آن همچون جنگ و فقر و نابرابری است.
البته سطح آگاهی های بشر در دهه های اخیر چنان افزایش یافته است که کمتر حکومتی جرئت می کند آشکارا بر جدایی نژادی تاکید کند.
با این حال، همچنان برخی مناسبات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این تفکر را حتی در هزاره سوم میلادی بازتولید می کند.
برای بسیاری از افراد در اروپا و امریکا، هنوز برتری نژادی و تلاش برای جدایی نژادها از یکدیگر جذابیت دارد. همچنین، منافع عظیم اقتصادی ناشی از این نابرابری های اجتماعی، به عنوان موتور محرکه تبعیض نژادی در گوشه و کنار جهان عمل می کند و اجازه نمی دهد انسان ها از دایره برتری جویی های نژادی رهایی یابند.
تبعیض نژادی بر گرفته از غرب
به گواهی تاریخ ، مقوله جدایی نژادی و تبعیض نژادی ، یک مفهوم غربی و برگرفته از ساختار طبقاتی و سلسله مراتبی حاکم بر اروپا بوده است . البته در دیگر جوامع نیز چنین جدایی هایی وجود داشته است.
با این حال، در هیچ کجای جهان و در هیچ مقطع زمانی جز اروپای دوران صنعتی، تفکرات برتری نژادی یا جدایی نژادی تئوریزه و سامان یافته نشده بود.
برده داری مدرن اروپایی، برای چند قرن، صدها میلیون انسان را در مسیر تجارت سیاه میان قاره های آفریقا و امریکا به کام مرگ فرستاد و سپس برای رهایی از معضل تعارضات نژادی در دوران پس از برده داری، ایده تبعیض نژادی را مطرح کرد.
اکنون اروپا یک بار دیگر گرفتار تفکرات جدایی نژادی شده است. در این قاره به بهانه مقابله با ورود پناهجویان از مناطق آشوب زده غرب آسیا و شمال آفریقا، دو دنیا در حال شکل گرفتن است؛ یک دنیا به سفید پوستان مرفه اختصاص دارد که خود را مالک همه چیز حتی جان دیگر انسان ها می دانند و دنیا دیگر با تمامی محرومیت ها به غیر سفید پوستانی تعلق دارند که از فجایع ایجاد شده توسط گروه اول فرار می کنند.
تصاویر دلخراش از مرگ زنان، مردان و کودکان پناهجو در دریای مدیترانه یا اردوگاه های موقت در گوشه و کنار اروپا حکایت از آن دارد که این قاره هنوز نتوانسته است خود را از چنبره تمایلات تبعیض نژادی رها بخشد.
بازگشت تبعیض نژادی در غرب
در آن سوی اقیانوس آتلانتیک، در کشور ایالات متحده امریکا نیز تبعیض نژادی برای چندمین بار در حال سر بر آوردن از زیر خاکستر تعارضات عمیق نژادی است.
البته این کشور حتی در اوج دوران مبارزات جنبش حقوق مدنی نیز نتوانسته بود بر تبعیض نژادی غلبه کند. با این حال، بحران های عمیق اقتصادی، اجتماعی و هویتی در این کشور طی چند سال گذشته ، بر احساسات تبعیض نژادی در امریکا شدت بخشیده است.
پیروز راستگرایان امریکایی به رهبری دونالد ترامپ در انتخابات اخیر ریاست جمهوری امریکا، سایه سیاه نژادپرستی را در کشوری با کارنامه ضعیف نابرابری های اجتماعی، تیره تر کرده است.
در حال حاضر مسلمانان و اسپانیایی تبارها به اندازه سیاهان در امریکا در مظان اتهام قرار دارند و نهادهای رسمی و غیر رسمی تلاش می کنند میان این گروه ها با امریکایی های سفید پوست و اروپایی تبار فاصله ایجاد کنند. رییس جمهوری کنونی امریکا از اخراج مهاجران غیر قانونی ممنوعیت ورود مسلمانان و احداث دیوار مرزی با مکزیک سخن به زبان می آورد. وی قصد دارد امریکایی متفاوت از امریکای کنونی بسازد که به لحاظ نژادی یکدست و یکپارچه باشد؛ حتی اگر برای رسیدن به این هدف، جان و مال صدها هزار انسان غیر خودی نیز به مخاطره بیفتد.
جذابیت ساخت دیوارهای امنیتی نشانه تبعیض نژادی
هم در اروپا و هم در امریکا، ساخت دیوارهای امنیتی به سیاست جذاب برای برخی از دولتمردان، سیاستمداران و جریان های سیاسی بدل شده است. این دیوارها قرار است دو دنیا را برای انسان ها ایجاد کنند و جدایی نژادی را نیم قرن بعد از تعیین روز جهانی مقابله با تبعیض نژادی عینیت ببخشند.
از این رو، شاید بیش از هر زمان دیگر پس از سقوط رژیم آپارتاید در آفریقای جنوبی، روز 21 مارس سال جاری به عنوان روز جهانی مبارزه با تبعیض نژادی در جهان برای کمک به برقراری عدالت و برابری از اهمیت بیشتری برخوردار شده است. 113/111
بیشتربخوانید:
سازمان ملل: رژیم صهیونیستی مسئول تبعیض نژادی علیه مردم فلسطین است
انتشار عکس کمیسر پلیس در بلژیک به همراه شعار تبعیض نژادی
رژیم صهیونیستی، نماد تبعیض‌نژادی و آپارتاید در جهان است
نماینده ایران در سازمان ملل: ماندلا مظهر مقابله با تبعیض نژادی است
سیاه‌پوستان قربانی تبعیض نژادی در آمریکا
