یک مقام ارشد آمریکایی روز یکشنبه اعلام کردند، دولت ترامپ در حال پایانی کردن طرح خود درباره صلح خاورمیانه است، طرحی که مدت هاست انتظار آن می رود و هرچند امکان دارد طرف فلسطینی با قاطعیت آن را رد کند، رئیس جمهور ترامپ با وجود دلمشغولی با مساله جهانی دیگر یعنی موضوع کره شمالی، به زودی آن را اعلام خواهد کرد.
هرچند زمان دقیق انتشار این طرح هنوز مشخص نشده است، ولی این مقامات گفته اند؛ عمده ترین چالش ها برای کاخ سفید نحوه اعلام این طرح به شکلی است که مطرح نشده، مردود نشود.
فلسطینی ها همچنان از تصمیم رئیس جمهور ترامپ در به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل خشمگین هستند و درخواست کاخ سفید را برای حضور در میز مذاکرات رد کرده اند. کاخ سفید در حال حاضر فقط این امید را دارد که صرف انتشار این سند باعث شود فلسطینی ها تحت فشار قرار گیرند و بازگردند.
اوضاع متغیر سیاسی در داخل اسرائیل
موضوع دیگری که باعث پیچیدگی در مساله می شود، اوضاع متغیر سیاسی در داخل اسرائیل است. نخست وزیر «نتانیاهو» به اتهام فساد با خطر احضار به دادگاه روبروست و ممکن است برای به دست آوردن آرای مردمی و تحکیم موقعیت خود، درخواست انتخابات مجدد را مطرح کند.
به باور کارشناسان، مشکلات حقوقی پیش روی وی ممکن است باعث شود وی به دلیل اتکا به پایگاه راستگرایان، هر چه بیشتر از مصالحه دوری جوید.
با این حال تسریع فعالیت های جاری در کاخ سفید نشان می دهد صرف نظر از تحولات سیاسی، ترامپ به زودی جزئیات اولیه طرحی را که به گفته یکی از مشاورانش، برای کمک به اسرائیل و فلسطین برای ایجاد زمینه در راه رسیدن به توافق آماده شده است، ارائه نماید. این مشاور، طرح رئیس جمهور را به نرم افزار اسرائیلی ویز2 تشبیه کرده است که به رانندگان کمک می کند تا از گره های ترافیکی دوری کنند.
از نظر رئیس جمهور آمریکا، «توافق نهایی» هدف غایی برای وی به شمار می آید ولی بسیاری از تحلیل گران آن را دلیل غایی از دست رفته به شمار می آورند.
برنامه تسلیحات اتمی کره شمالی؛ مشکل دیگر ترامپ
تلاش ها در حالی صورت می گیرد که ترامپ در تلاش است تا مشکلی دیگر یعنی برنامه تسلیحات اتمی کره شمالی را نیز از سر راه بردارد و دعوت هفته گذشته کیم «جونگ اون»، رهبر کره شمالی را برای حضور در مذاکراتی که در طول سه ماه آینده برگزار خواهد شد پذیرفته است.
برای آماده کردن زمینه لازم در خاورمیانه، کاخ سفید روز سه شنبه در کنفرانسی حاضر می شود که موضوع آن راه های کاستن از بحران انسانی درغزه است.
این در حالی است که تشکیلات خودگران فلسطینی اعلام کرده است این نشست را تحریم می کند.
اگر چه مقامات آمریکایی از بحث درباره محتوای طرح طفره رفته اند و نوعی پرده پوشی را که از زمان روی کار آمدن ترامپ جریان دارد، ادامه می دهند ولی گفته شده است، این طرح اصول راهبری مانند آنچه در ابتکار صلح عربی به میان آمد و اتحادیه عرب در دو هزار و دو از آن استقبال کرد، مطرح نکرده است؛ در آن طرح مسائل عمده پیش بینی و طراحی و خرده کاری های طرح به عهده طرفین گذاشته شده بود.
برای نمونه، این طرح راه حل دو کشوری را یکی از هدف های خود مطرح نکرده است هر چند ایجاد دو کشور در آن توصیه شده است. همچنین این طرح «راه حل عادلانه و منصفانه» را برای آوارگان فلسطینی خواستار نشده است هر چند که گام هایی برای حل و فصل موضوع آوارگان مطرح شده است.
دستیاران ترامپ این سند چند صفحه ای را با ضمیمه های آن راه حلی پیشنهادی برای همه منازعات کلیدی مانند مرزها، امنیت، آوارگان و وضعیت قدس، توصیف کرده اند. آنها گفته اند هر دو طرف اسرائیلی و فلسطینی در این طرح مسائلی را خواهند یافت که از آن استقبال یا با آن مخالفت می کنند.
در بررسی جزئیات، کاخ سفید شیوه های سنتی برای صلح را پیش رو گذاشته است. روسای جمهور پیشین از بیل کلینتون گرفته تا جرج بوش، از بیم اینکه دو طرف به طرح آنها اعتراض کنند، از پرداختن به مسائلی فراتر از موضوع مرزها سر باز زدند. این در حالی است که مقامات دولت آمریکا می گویند این مساله کافی نیست.
دستیارانی که این طرح را تدوین کرده اند، جرد کوشنر، جیسون دی گرین بلات3 ودیوید فریدمن 4 زمانی که این کار را شروع کردند هیچ سابقه ای در دیپلماسی نداشتند. کوشنر که داماد ترامپ و مشاور ارشد وی به شمار می آید، گرین بلات مامور ارشد حقوقی سازمان ترامپ و فریدمن هم یک وکیل امور ورشکستگی بود.
مقامات یاد شده می گویند کسی در بیرون از دولت این سند را ندیده است هر چند که کوشنر، گرین بلات و فریدمن، پیش از دیدار نتانیاهو با ترامپ، ساعاتی با وی در بلرهاوس5 در نزدیکی کاخ سفید دیدار کرده اند.
به گزارش کانال 10، شبکه تلویزیونی اسرائیلی، روز یکشنبه نتانیاهو به کابینه خود گفته است که "هیچ طرح مقتن آمریکایی برای صلح روی میز قرار ندارد." مقامات آمریکایی گفته اند طرح آنها تحت تاثیر سران کشورهای دیگر قرار نگرفته است.
آمریکا نقش خود را به عنوان یک میانجی معتبر با به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل به خطر انداخت
ترامپ به نوبت خود همچنان به نظر مصمم می آید. در استقبال از نخست وزیر اسرائیل درکاخ سفید، وی تاکید کرد که همچنان «شانس بسیار خوبی» برای میانجی گری برای توافق وجود دارد. وی گفت: "باور دارم فلسطینی ها بسیار مشتاق هستند که به میز گفتگوها بازگردند."
البته نشانه های چندانی برای این مساله وجود ندارد. به باور فلسطینی ها، با به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت اسرائیل و تسریع انتقال سفارت از تل آویو، آمریکا نقش خود به عنوان یک میانجی معتبر را به خطر انداخته است. آنها توان خود را معطوف به این مساله کرده اند که کشورهای دیگری را جای گزین آمریکا کنند.
وی این مساله را که موضوع قدس دیگر «روی میز قرار ندارد» تکرار کرد و هرچه بیشتر فلسطینی ها را با پشت کردن به خواست های آنان برای تبدیل این شهر مقدس به پایتختی کشور آینده خود، از خود رانده است.
دیپلمات های کشورهای عرب گفته اند تصمیم درباره قدس باعث شده است از نظر سیاسی دیگر نتوانند به «محمود عباس»، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی برای بازگشت به گفتگوها فشار آورند؛ زیرا این اقدام باعث ایجاد خشم در میان مردم کشورهای آنها نیز می شود.
ترامپ و کوشنر تلاش و سرمایه گذاری زیادی را برای توسعه روابط کشورهای حاشیه خلیج فاس مانند عربستان و امارات کرده اند. با این حال مقامات آمریکایی می گویند کاخ سفید روی دوستان عرب خود برای پیشبرد طرح صلح رئیس جمهور هیچ حسابی نمی کند.
دستیاران ترامپ با مشکلی دیگر روبرو هستند.به تازگی دسترسی کوشنر به اسناد سری محدود شده و تردیدهایی درباره موقعیت وی به عنوان مشاور ارشد در کاخ سفید به وجود آمده است. مقامات آمریکایی می گویند این مساله مانعی در مذاکرات برای وی به شمار نمی آید ولی دسترسی وی به اطلاعات حساس محدود شده است.
کنفرانس غزه که کوشنر و گرین بلات آن را مدیریت می کنند، به عنوان فرصتی برای ثبات بخشیدن به مناطق فلسطینی طراحی شده است که بعد از سالها محاصره اسرائیل و مصر، با کمبود آب و دارو روبرو شده است.
گرین بلات در نامه ای سرگشوده در واشنگتن پست، حماس، گروه شبه نظامی حاکم بر غزه را مسئول رنج موجود در غزه دانست. با این حال وی گفت، نقش حماس نمی تواند باعث شود "مسئولیت ما در تلاش برای کمک کردن از میان برود. ما ملزم به یافتن راهی برای آینده ای روشن برای فلسطینی های غزه هستیم."
روز یکشنبه، «احمد مجدلانی»، مقام ارشد فلسطینی اعلام کرد، مقامات فلسطینی دعوت کاخ سفید را برای شرکت در این کنفرانس رد کرده اند زیرا هدف آمریکا "از بین بردن آرمان ملی فلسطین" است.
دستیاران ترامپ می گویند هنوز امید خود را برای بازگشت فلسطینی ها از دست نداده اند. با این حال این را نیز قبول دارند که چاره ای جز انتشار طرح خود ندارند و امیدوارند دست رد به سینه این طرح نخورد.
مترجم: حسین جعفریامی
133/111
بیشتر بخوانید:
پایان توهم حمایت آمریکا از فرآیند صلح در فلسطین
گوترش: پایان اشغال فلسطین تنها راه دستیابی به صلح است
