سيدرضا مير طاهر- پس از یک روز از ارائه درخواست رسمی آمریکا به شورای امنیت سازمان ملل متحد برای بازگرداندن تحریم‌هایی که به موجب برجام و قعطنامه 2231 لغو شده بود، 13 عضو اعم از چهار عضو دائم و 9 عضو غیر دائم به صراحت اعلام کردند، خواسته آمریکا هیچ مبنای قانونی ندارد.
پنج عضو این شورا یعنی روسیه، چین، فرانسه، بریتانیا و آلمان همچنان در گروه 1+4 حضور دارند و به این ترتیب، اعضای حاضر در برجام به همراه ایران به صراحت، بر مخالفت با رویکرد یکجانبه گرایانه و خود محورانه واشنگتن درباره برجام که موضوعی چند جانبه و بین المللی است تاکید ورزیدند.
مساله مهم این است که دولت «دونالد ترامپ» بر این تصور بود که پس از شکست اش در زمینه تصویب قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران با توجه به تهدیداتی که «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا درباره تحریم کشورهایی که به مخالفت با آمریکا درباره راه اندازی «مکانیسم ماشه» درباره ایران در شورای امنیت مبادرت کنند، بیشتر کشورهای عضو این شورا به ویژه اعضای غیر دائم در برابر خواسته واشنگتن عقب نشینی خواهند کرد.
با این حال نادرست بودن این تصور واشنگتن اکنون آشکار شده است. حتی کشورهای کوچک عضو غیر دائم شورای امنیت نیز در این زمینه به مخالفت و جبهه گیری در برابر آمریکا پرداخته اند. نمایندگی‌های آفریقای جنوبی، تونس، نیجر، سنت‌وینسنت و گرنادین و ویتنام در نامه‌هایی به شورای امنیت، درخواست آمریکا برای فعال کردن مکانیسم ماشه علیه ایران را فاقد شرایط لازم قانونی دانستند.
چهار کشور از این 5 کشور در نامه ای مشترک خاطرنشان کردند: "آمریکا با تایید خروج خود از برجام و شرکت نداشتن در هیچ یک از ساختارهای برجام یا فعالیت‌های بعدی، مشارکت خود را متوقف کرده است و بنابراین واجد شرایط مندرج در قطعنامه 2231 برای ارائه اعلامیه به شورای امنیت (برای کلید زدن مکانیسم ماشه) نیست."
به گفته «دانیل دو پتریس» Daniel DePetris کارشناس سیاسی آمریکایی: "کوته بینی سیاست خارجی آمریکا، در ماجرای سازمان ملل و ایران رخ نشان داد. اگر آمریکا می خواست در سال 2020، سازوکار ماشه را فعال کند، پس نباید در سال 2018، از برجام خارج می شد."
مخالفت های بین المللی با رویکردهای یکجانبه آمریکا
این امر نشان می دهد که حتی کشورهای کوچک نیز دیگر از تهدیدات آمریکا هراس نداشته و بر غیر قانونی بودن خواسته ضد ایرانی آن تاکید می روزند. در واقع در دوره ترامپ به دلیل سیاست های یکجانبه آن که در بسیاری موارد مخالف با منافع جامعه بین المللی و یا گروه قابل توجهی از کشورها بوده است، روند انتقاد و مخالفت با این رویکرد آمریکا اوج گرفته است.
خروج آمریکا از توافق آب و هوایی پاریس و یا خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته ای برجام در مه 2018 دو نمونه مهم از این دست اقدامات خود محورانه و یک جانبه دولت ترامپ بوده که با واکنش منفی جامعه بین المللی اعم از رقبا و یا شرکای آمریکا مواجه شده است. با این حال در مساله برجام این تقابل بین جامعه بین المللی و آمریکا به اوج خود رسیده است.
ظاهرا واشنگتن از ناکامی قبلی در شورای امنیت درس نگرفته و باز درصدد امتحان اعضای این شورا برای همراهی با آن به منظور راه اندازی مکانیسم ماشه است. مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا روز پنج‌شنبه با حضور در سازمان ملل متحد به طور رسمی درخواست داد تا تحریم های موجود در قطعنامه‌های لغو شده شورای امنیت، بر اساس مکانیسم ماشه علیه ایران بازگردانده شود. با این حال چشم انداز این اقدام دولت ترامپ از هم اکنون مشخص است.
نیویورک تایمز در تحلیلی با عنوان "آمریکا به جای منزوی کردن ایران بر سر توافق هسته ای، خودش پشت در ماند" نوشت: "متحدان و دشمنان آمریکا با هم، از پذیرش درخواست دولت ترامپ برای تحریم ایران، روی گرداندند و بطور بالقوه اقتدار جهانی آمریکا را تضعیف کردند.این در حالی که واشنگتن باز بر رویکرد قلدرمابانه خود تاکید می کند."
«برایان هوک» مسئول مستعفی میز ایران در وزارت خارجه آمریکا مدعی شد: "واشنگتن برای بازگردان تحریم‌ها علیه ایران نیاز به اجازه هیچ‌کس ندارد... مخالفت یا حمایت سایر کشورها تاثیری بر تصمیم واشنگتن نخواهد داشت."
به رغم این ادعای پوچ، به دنبال درخواست پمپئو، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه، آلمان و بلژیک و در مرحله بعد مابقی کشورهای عضو این شورا به غیر از دومینیکن در نامه‌هایی به شورای امنیت تصریح کردند: "اقدام آمریکا پایه قانونی ندارد و نباید معتبر دانسته شود."
به این ترتیب تاکنون چهار عضو دائم شورای امنیت و هفت عضو غیر دائم به صراحت با درخواست آمریکا مخالفت کرده‌اند. «ریچارد هاس» رئیس شورای روابط خارجی آمریکا در توئیتی نوشت: "نمی توان از برجام خارج شد و سپس به دنبال مزایای آن بود. شعار «نخست آمریکا»درواقع به «آمریکای تنها» تبدیل شده است و یکجانبه‌گرایی در سیاست خارجی بیش از آنکه ایران را منزوی کند؛ آمریکا را به انزوا کشانده است."
بیشتر بخوانید:
امریکا؛ انزوا در شورای امنیت
شکست فاحش آمریکا در تصویب قطعنامه ضدایرانی در شورای امنیت
