افزایش تنش بین ترکیه و یونان که هر روز بردامنه آن افزوده می شود، امکان هرگونه برخورد نظامی میان طرفین را قوت بخشیده و نشانه‌های آن، دامنه دار شدن موضوعات تاریخی و فرهنگی است.
هر چند بحث درباره وقوع جنگ و برخورد نظامی بسیار زود است، اما صاحب نظرانی که دلایل را در بستر تاریخ جست و جو می کنند، تغییر کاربری «ایاصوفیه» را به مسجد از نشانه های عمیق شدن این اختلافات بیان می کنند. اختلافاتی که نمونه های آن در جهان معاصر وجود دارد که به جنگ و درگیری مقطعی انجامید؛ برخوردهای هند و پاکستان از این دست است.
اساسا به دلایل تاریخی یونان و مسئله این کشور بخشی از مسائل سیاسی، اجتماعی و حتی فرهنگی ترکیه به شمار می‌رود، همانطور که ترکیه نیز بخشی از مسائل داخلی یونان محسوب می‌شود. در زمان حکمرانی ترکان عثمانی بر بخشی از جغرافیای جهان، یونان نیز مانند سایر قلمروهای اروپایی تحت حاکمیت عثمانی‌ها مدت‌ها زیر سلطه آنان بود. عثمانی تا مدت ها بر بخش‌های مهمی از جهان از جمله سرزمین‌های اروپایی حکومت می‌کردند.
دلایل افزایش تنش ها میان ترکیه و یونان
شاید به همین علت است که تبدیل موزه ایاصوفیه که چندی پیش به دستور «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه به مسجد صورت گرفت، از نظر ترکیه نوعی احیای قدرت و عظمت دوران عثمانی و غرور ملی تعبیر شد و از نظر یونانی‌ها که ایاصوفیه را نماد فرهنگ و مذهب ارتدوکس در روم شرقی می‌دانستند، نوعی کج‌رفتاری و انتقام تاریخی ترکیه از یونان به دلیل استقلال این کشور از دولت عثمانی محسوب شده است.
این مسئله را باید زمینه ساز افزایش تنش‌های اخیر میان آتن و آنکارا در دریای اژه و مدیترانه دانست.
از سوی دیگر اختلافات منابع دریایی، حقوق دریاها و اصطکاک منافع از دیگر دلایل اصلی افزایش تنش بین ترکیه و یونان است که خود را در اختلافات تاریخی نمایان کرد.
«علی کورو محمود» از کارشناسان مسایل سیاسی و حقوق دریاها در ترکیه عقیده دارد: "ترکیه باید محدوده آبهای ساحلی خود را در شرق مدیترانه به 12 مایل افزایش دهد. اگر محدوده منطقه ای را که در غرب جزیره میس اعلام کرده ایم به 12 مایل برسانیم، نیمی از منطقه به ما تعلق خواهد گرفت. ترکیه باید بدون اتلاف وقت، منطقه اقتصادی انحصاری در شرق مدیترانه را به سازمان ملل اعلام کند همچنین محدوده مسئولیت امداد و نجات مان در شرق مدیترانه را هم باید گسترش دهیم."
این تنش ها و اختلافات پیچیدگی های خاص خود را هم دارد. ترکیه، یونان و قبرس از اعضای «پیمان آتلانتیک شمالی» (ناتو) هستند و هنوز نمی‌توان حدس زد که در صورت وقوع درگیری میان این بازیگران، ناتو چه رفتاری را در پیش خواهد گرفت. اما برخی از کشورها از جمله فرانسه و آمریکا در جهت اهداف خود، بی میل نیستند برای فروش تسلیحات، مقدمات یک جنگ خانمانسوز دیگر را این بار در شرق دریای مدیترانه فراهم سازند.
اقدام آمریکا برای لغو تحریم تسلیحاتی قبرس، در همین چارچوب قابل ارزیابی است. اقدامی که با اعتراض رسمی مقامات ترکیه همراه بود. وزارت امور خارجه ترکیه در موضعگیری اعلام کرد، لغو تحریم تسلیحاتی قبرس، با روح اتحاد میان آنکارا و واشنگتن ناسازگار است و فضای صلح‌آمیز موجود را مسموم می‌کند.
دیگر تحلیگران مسائل سیاسی عقیده دارند، به رغم تحریک برخی از کشورهای اروپایی و حتی آمریکا، در شرایط کنونی رخداد یک جنگ تمام عیار بین ترکیه و یونان قابل پیش بینی نیست و بررسی میدانی و حتی آماری دو طرف نشان می‌دهد که هیچ کدام از طرفین ظرفیت ورود به این درگیری را ندارند.
ارتش تحت امر آنکارا در چند جبهه از جمله شمال سوریه، لیبی و حتی بخش‌هایی از جنوب شرقی ترکیه و بخش‌هایی از شمال عراق درگیر است و اقتصاد این کشور هم که وابستگی شدیدی به غرب دارد، نمی‌تواند در برابر مخارج سنگین یک جنگ تمام عیار در مدیترانه آن هم در مقابل مجموعه‌ای از کشورها در قالب اتحادیه اروپا، تاب بیاورد.
در طرف دیگر هم یونان در سال‌های اخیر دچار فراز و فرودهایی در اقتصاد خود بوده و در مقاطعی حتی تا آستانه ورشکستگی نیز پیش رفته است و اگر کمک‌های اتحادیه اروپا به ویژه آلمان به این کشور نبود، شرایط ناگوار و دشوارتری را باید تجربه می‌کرد، همچنین بدهی‌های سنگین این کشور به صندوق بین‌المللی پول، هرگونه توان و اهتمام به یک جنگ بزرگ را که فرجامی هم ممکن است، در پی نداشته باشد، به رغم داشتن تمام اختلافات تاریخی و جغرافیایی با ترکیه، از آن کشور سلب می‌کند.
در حقیقت خویشتنداری آتن - آنکارا و احترام به حقوق بین المل متضمن بازگشت آرامش در دریای مدیترانه خواهد بود در غیر این صورت، جنگ ناخواسته ملت ها، بیشتر از هر چیز منافع نامشروع بیگانگان به خصوص، آمریکا را تامین و منابع کشورها را نابود می کند.
نویسنده: غلامحسین طاهری
117
بیشتر بخوانید:
حضور ترکیه در شرق دریای مدیترانه؛ تشدید تنش‌های آنکارا با یونان و اتحادیه اروپا
هشدار اردوغان به غرب برای محدود کردن ترکیه در دریای مدیترانه
تشدید اختلاف‌های ترکیه و اتحادیه اروپا در شرق مدیترانه
