امنیت مدتها است که تعریف سنتی خود یعنی «نبود جنگ» را پشت سر گذاشته و معنای آن به حوزه شاخص های انسانی کشیده شده است.
علاوه بر نبود جنگ، نبود فقر، گرسنگی و کاهش بیماری های مزمن از مهمترین مصادیق «امنیت انسانی» و فراتر از آن «امنیت سرزمینی» است.
این موضوع به حدی حایز اهمیت است که یکی از مهمترین اهداف هزاره ملل متحد نیز توجه به شاخص های امنیت انسانی عنوان شده است.
با این حال، منطقه خاورمیانه فرآیندی را طی می کند که در تضاد با اهداف هزاره ملل متحد است.
در گزارشی که مجله بین المللی بهداشت عمومی منتشر کرد، آمده است که در خاورمیانه در دوره زمانی 25 ساله بین 1990 تا 2015 بیماری های مزمن افزایش زیادی داشته است.
بیماری مزمن به بیماری گفته می شود که زیاد طول می کشد و یا ذاتاً بلندمدت است مانند آسم یا دیابت.
در این گزارش آمده است که نرخ مرگ در خاورمیانه در اثر دیابت، در طول دوره بین سالهای 1990 تا 2015 به میزان ۲۱۶ درصد و آمار مرگ و میر ناشی از بیماری های مرتبط با دیابت مانند نارسایی های کلیه نیز در همین مدت 179 درصد افزایش یافته است.
اکنون سوال مهم این است که چرا در خاورمیانه بیماری های مزمن در یک دوره 25 ساله افزایش و اساساً چرا امنیت انسانی در این منطقه روند نزولی داشته است؟
جنگ و ناامنی بی سابقه در خاورمیانه؛ عامل افزایش بیماری های مزمن
بدون شک مهمترین پاسخ این سوال، جنگ و ناامنی بی سابقه در خاورمیانه است.
خاورمیانه شاهد چهار نوع جنگ شامل جنگ های بیرونی، درون منطقه ای، درون کشوری و تروریستی است.
جنگ های بیرونی شامل جنگ هایی است که یک کشور خارج از این منطقه علیه یک کشور در درون منطقه انجام داد که می توان به جنگ آمریکا علیه عراق در سال 2003 و جنگ علیه لیبی در سال 2011 اشاره کرد.
جنگ درون منطقه ای شامل جنگ هایی است که یک کشور در منطقه علیه کشوری دیگر در این منطقه انجام می دهد که در این خصوص نیز می توان به جنگ عربستان سعودی علیه یمن اشاره کرد.
جنگ درون کشوری نیز جنگی است که یک کشور علیه کشور دیگر وارد جنگ نمی شود بلکه گروههای داخلی علیه هم وارد جنگ می شوند که مشابه آن اکنون در لیبی و یمن وجود دارد.
جنگ تروریستی نیز جنگی است که گروههای تروریستی علیه نظام یک کشور انجام می دهند که جنگ در سوریه و عراق از جمله آن است.
برآیند این جنگ ها، افزایش بی سابقه ناامنی در درون کشورها و در سطح خاورمیانه است.
بر این اساس، در گزارش مجله بین المللی بهداشت عمومی آمده است که سیر صعودی آمار تلفات انسانی به طور خاص پس از سال ۲۰۱۰ یعنی همزمان با شروع اعتراض های عربی و جنگ‌های عراق و سوریه شتاب گرفت.
این جنگ ها و ناامنی ها علاوه بر پیامدهای محسوس نظیر برجای گذاشتن صدها هزار کشته و زخمی، پیامدهای نامحسوسی نظیر از بین رفتن و یا کاهش شدید سلامت روانی مردم را نیز داشته است.
از بین رفتن و یا کاهش سلامت روانی شهروندان سبب بروز انواع بیماری های مزمن نظیر دیابت، آسم و نارسایی های کلیه می شود.
با توجه به این شرایط، باید گفت خاورمیانه نه تنها به لحاظ امنیت نظامی بلکه به لحاظ امنیت انسانی نیز یکی از ناامن ترین مناطق در جهان است. 115/111
سید رضی عمادی
بیشتر بخوانید:
وخامت اوضاع انسانی در یمن با شیوع بیماری‌های جدید
هشدار یونیسف درباره خطر شیوع بیماری میان کودکان در سوریه
شیوع بیماری های واگیر در یمن همزمان با تداوم جنایات سعودی ها / تحلیل
