«اسامه علی» در مقاله ای که در روزنامه قطری العربی الجدید نوشت، حمله نیروهای الجضران به منطقه ای که مهم ترین بنادر لیبی در آن قرار دارد، با هدف خارج کردن کنترل بخشی از این بنادر از سیطره نیروهای وابسته به «خلیفه حفتر»، افسر بازنشسته ارتش لیبی، انجام شده است.
این درگیری یادآور نزاع بر سر نفت در لیبی است که گروه های متخاصم پس از سرنگونی رژیم «معمر قذافی» همواره بر سر آن با یکدیگر نزاع داشته اند.
نزاع بر سر نفت در لیبی
تحولات جدید منطقه هلال نفتی لیبی از روز پنجشنبه و پس از آن آغاز شد که الجضران، آمادگی نیروهای خود را برای حمله به این منطقه نفت خیز به بهانه پایان دادن به ظلمی که ساکنان این منطقه با آن مواجهند، اعلام کرد.
منطقه هلال نفتی لیبی از چهار بندر السدره، راس لانوف، البریقه و الزویتینه تشکیل شده است.
در این شرایط، بیانیه های متعددی در محکومیت این حملات به ویژه از سوی مجلس نمایندگان و دولت لیبی در شرق این کشور منتشر شد که در آنها الجضران به استفاده از نیروهای مخالف چادی برای حمله به منطقه هلال نفتی متهم و نیز به نقش گروه های خارجی در پس پرده این حمله اشاره شده است.
در مقابلِ سکوت رسمی شورای عالی دولت، دولت وفاق ملی لیبی در بیانیه ای که بی طرفی، در آن کاملا مشهود است، پایان درگیری ها در منطقه هلال نفتی و جلوگیری از کشیده شدن کشور به سمت جنگ داخلی را خواستار شده و تاکید کرد، دولت وفاق ملی لیبی به هیچ نیرویی برای حمله به منطقه هلال نفتی، فرمان نداده است.
این اظهارات به معنای وابسته نبودن الجضران و نیروهای تحت امر وی به دولت وفاق ملی لیبی است.
از سوی دیگر، برخی کشورهای بزرگ مانند بریتانیا، ایتالیا، آمریکا، آلمان و فرانسه از طریق سفارتخانه های خود در لیبی، این حمله را محکوم کرده و برقراری فوری آتش بس در منطقه هلال نفتی و جلوگیری از بروز پیامدهای ناشی از جنگ در آن را خواستار شدند.
هیات سازمان ملل متحد در لیبی نیز این حمله را برای منطقه هلال نفتی خطرناک و تهدیدی برای اقتصاد این کشور دانست که ممکن است دامنه آن سطح وسیعی از کشور را فراگیرد.
در این حال، «احمد المسماری» سخنگوی نظامی نیروهای وابسته به خلیفه حفتر روز شنبه از آغاز حمله هوایی برای بیرون راندن (شبه نظامیان تروریست) از منطقه هلال نفتی لیبی خبر داد.
رسانه های خبری روز بعد از آن، از 19 حمله هوایی به این منطقه خبر داده و اعلام کردند که در این حملات شماری از نیروهای الجضران کشته و خودروهای متعلق به آنها نیز منهدم شده اند.
هدف از حمله جدید به منطقه هلال نفتی لیبی
ناظران مسایل لیبی معتقدند که هدف از حمله جدید به منطقه هلال نفتی لیبی، تضعیف نیروهای وابسته به حفتر و پراکنده کردن آنها در دو جبهه درنه و الهلال و نیز برخی اهداف سیاسی است.
خشم جامعه جهانی نسبت به حفتر به سبب مخالفت وی با طرح پاریس و نیز وجود نشانه هایی از کاهش حمایت برخی کشورهای عربی و غربی مانند عربستان و فرانسه از وی حتی در صحنه سیاسی و جلب حمایت آنها به سمت دولت وفاق ملی در طرابلس – دشمن غیرمستقیم حفتر - از جمله دلایل سیاسی است.
در هر صورت الجضران از طریق دو بیانیه توانست، توجهات را به سمت اهداف خود جلب کند.
در نخستین بیانیه که روز پنج شنبه گذشته منتشر شد، افکار عمومی داخلی و بین المللی را از نقض حقوق غیرنظامیان در این منطقه توسط نیروهای وابسته به حفتر مطلع و اعلام کرد که حدود 150 خانواده ساکن مناطق مختلف هلال نفتی و اجدابیا، توسط نیروهای حفتر از این مناطق رانده شده اند.
الجضران همچنین به برخی اقدامات که سبب بهبود وجهه وی می شد، اشاره کرد که آزادی اسیران جنگی وابسته به حفتر، تحویل اجساد کشته شدگان به خانواده هایشان، درمان زخمی ها، تلاش خودروهای آتش نشانی متعلق به وی برای فرونشاندن آتش یکی از انبارهای نفت در بندر السدره، درخواست از دولت وفاق ملی و سازمان ملی نفت برای تحویل گرفتن اداره تاسیسات نفتی و آمادگی برای تامین تامین امنیت صادرات نفت و فعالیت شرکت های نفتی، اشاره کرد.
الجضران در دومین بیانیه که روز دوشنبه صادر شد، نیروهای حفتر را به بمباران انبارهای نفت با استفاده از بشکه های حاوی مواد منفجره، متهم کرد؛ همچنین حمله هوایی نیروهای حفتر که روز شنبه انجام شد، هیچ نتیجه ملموسی دربر نداشته است.
از سوی دیگر بیانیه الجضران همزمان با بیانیه دیگری صادر شد که از سوی قبیله المغاربه – الجضران از اعضای این قبیله است – منتشر شد.
در این بیانیه آمده است، نیروهای گارد محافظ تاسیسات نفتی هلال نفتی، از اعضای قبیله المغاربه هستند که نقش مهمی در مقابله با اعضای گروه تروریستی داعش در مناطق النوفلیه و بن جواد و نیز منطقه مرکزی داشته اند.
هلال نفتی، امتیازی سیاسی
منطقه هلال نفتی لیبی، امتیازی سیاسی است که با آغاز عملیات الشروق در ابتدای سال 2015 ازسوی کنفرانس سابق ملی، به عنوان امتیازی مطرح بود که طرف های متخاصم این کشور سعی داشتند در اختیار داشته باشند. اما این حمله که فقط چند روز به طول انجامید، با واکنش نیروهای قبیله ای متشکل از نیروهای شرق لیبی به فرماندهی ابراهیم الجضران، رئیس وقت نیروهای گارد محافظ تاسیسات نفتی همراه بود.
این در شرایطی بود که حفتر در بنغازی سرگرم جنگ بود.
دولت وفاق ملی لیبی به نخست وزیری «فایز السراج» دومین طرف لیبیایی بود که سعی داشت از نفت به عنوان یک امتیاز به نفع خود استفاده کند.
قوای وابسته به دولت وفاق ملی لیبی در مارس 2016 وارد طرابلس شدند و الجضران را به رسمیت شناخته و آن را فرماندهی مشروع برای محافظت از تاسیسات نفتی دانستند.
دولت وفاق ملی لیبی همچنین از الجضران خواست تا بنادر نفتی را برای صادرات نفت، باز کند.
با وجود مخالفت دولت وفاق ملی با سیطره حفتر بر منطقه هلال نفتی، اما توافقاتی صورت گرفت که در نهایت به موافقت با ادامه بقای حفتر در این منطقه به شرط بازگرداندن درآمدهای نفتی به بانک مرکزی طرابلس، منجر شد.
الجضران کیست؟
با حملات مجدد الجضران به منطقه هلال نفتی لیبی، بار دیگر نام وی بر سر زبان ها افتاده است.
الجضران از اهالی شهر اجدابیا و وابسته به قبیله المغاربه، بزرگ ترین قبیله مرکز لیبی است که در حوادث مربوط به انقلاب این کشور که در سال 2011 به سرنگونی رژیم قذافی منجر شد، نقش داشته و به عنوان یکی از فرماندهان گروه های مسلح لیبی، شناخته می شود.
الجضران در سپتامبر سال 2012، با متهم کردن دولت موقت لیبی به سوءاستفاده از درآمدهای نفتی بنادر و تلاش برای پرداخت رشوه به وی، صادارت نفت از این بنادر را متوقف کرد.
تلاش الجضران برای فروش نفت به دور از کنترل دولت طرابلس در مارس 2014، سبب شد تا بار دیگر نام وی با حادثه کشتی (مورنینگ گلوری) مطرح شود.
در آن سال نیروی دریایی ارتش آمریکا به درخواست دولت موقت لیبی، کشتی
مورنینگ گلوری را که حامل نفت این کشور بود، توقیف و آن را وادار کرد تا محموله نفتی خود را در یکی از بنادر طرابلس تخلیه کند.
پس از این رویداد، الجضران به دور از تحولات کشور، تا زمان امضای توافق نامه (صخیرات) به کنترل منطقه هلال نفتی ادامه داد و درباره این توافق نیز اعلام بی طرفی کرد.
پس از آن، دولت وفاق ملی نیز به پیروی از الجضران نسبت به توافق نامه صخیرات اعلام بی طرفی کرد که این مساله سبب تشدید اختلافات پنهان وی با حفتر شد و الجضران بارها پیشنهاد حفتر را برای پیوستن به نیروهای تحت امر وی در بنغازی، نپذیرفت.
این اختلافات تا آنجایی پیش رفت که حفتر منطقه هلال نفتی را به طور کامل به کنترل خود گرفته و در سپتامبر 2016، الجضران را از این منطقه بیرون راند. این اقدام سبب بروز شکاف در میان اعضای قبیله المغاربه شد زیرا حفتر در ازای تسلیم منطقه هلال نفتی به نیروهای خود، به قبیله المغاربه وعده داده بود تا ریاست سازمان ملی نفت این کشور برعهده یکی از اعضای قبیله واگذار شود اما این وعده هرگز محقق نشد.
مترجم: سیده زهرا محب احمدی
138/110
بیشتر بخوانید:
تاکید شرکت نفت لیبی بر ضرورت حفظ این شرکت در مقابل نزاع سیاسی لیبی
ادامه درگیریها در منطقه هلال نفتی لیبی
نمایندگان مجلس لیبی: قطر و ترکیه متهم به حمایت از «گردان های دفاع از بنغازی» هستند
