مقام معظم رهبری طی پیامی در ابتدای امسال، سال 97 را به نام «حمایت از کالای ایرانی» نام گذاری کردند. این در حالی است که ایشان از ابتدای دهه 90 به این موضوع توجه ویژه ای داشتند. طی سال های گذشته که حضرت آیت الله خامنه ای به موضوع حمایت از تولید داخلی توجه کرده اند، حالا با فراخوان «حمایت از کالای ایرانی»، آحاد ملت هم خطاب قرار گرفته اند تا با حمایت از تولیدات فرزندان خودشان، چرخ اقتصاد و زندگی خانواده ایرانی را به حرکت درآورند.
امروز معضل بیکاری یکی از مهم‌ترین مشکلات اقتصادی کشور است. به رغم تلاش‌های صورت گرفته در دولت‌های مختلف، از دو دهه پیش تاکنون همواره نرخ بیکاری بین ۱۰ تا ۱۵ درصد بوده است. آمارها نشان می‌دهند که در سال ۹۴ نرخ جوانان بیکار ۱۵ تا ۲۹ ساله که اغلب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بوده‌اند در وضعیت حادتری قرار داشته و حدود ۲۵ درصد بوده است. بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران، در سال 1396، نرخ بیکاری 12.1 درصد و سهم اشتغال ناقص از اشتغال کشور 10.4 درصد بوده است.
نتایج طرح آمارگیری نیروی‌کار و نرخ بیکاری افراد ١٠ ساله و بیشتر در سال 96 نشان می‌دهد که ۱۲.۱ درصد از جمعیت فعال (شاغل و بیکار)، بیکار بوده‌اند. بررسی روند تغییرات نرخ بیکاری حاکی از آن است که شاخص بیکاری نسبت به سال قبل از آن ۰.۳ درصد کاهش یافته است. همچنین در سال ١٣٩٦، ۴۰.۳ درصد جمعیت ١٠ ساله و بیشتر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند؛ یعنی در گروه شاغلان یا بیکاران قرار گرفته‌اند. بررسی تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی حاکی از آن است که این نرخ نسبت به سال قبل (١٣٩٥)، ۰.۹ درصد افزایش یافته است.
نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٩ ساله حاکی از آن است که ۲۵.۳ درصد از فعالان این گروه سنی در سال ١٣٩٦ بیکار بوده‌اند. بررسی تغییرات سالانه‌ی نرخ بیکاری جوانان ١٥ تا ٢٩ ساله نشان می‌دهد، این نرخ نسبت به سال قبل ۰.۶ درصد کاهش یافته است.
تعداد شاغلین در سال ١٣٩٦ به ۲۳ میلیون و ۳۷۸ هزار و ۶۱۳ نفر رسیده که نسبت به سال گذشته ۷۹۰ هزار و ۵۶۱ نفر افزایش یافته است. همچنین نسبت اشتغال در سال ١٣٩٦ به ۳۵.۵ درصد رسید که نسبت به سال ١٣٩٥ افزایش یک‌درصدی داشته است.
اقتصاد مقاومتی، کلید عبور از تحریم
بررسی سهم اشتغال ناقص نشان می‌دهد که در سال ١٣٩٦، ۱۰.۴ درصد جمعیت شاغل، به دلایل اقتصادی (فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و…) کم‌تر از ٤٤ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند. این در حالی است که ۳۸.۸ درصد از شاغلین ١٥ ساله و بیشتر، ٤٩ ساعت و بیشتر در هفته کار کرده‌اند.بررسی اشتغال در بخش‌های عمده اقتصادی نشان می‌دهد که در سال ١٣٩٦، بخش خدمات با ۵۰.۴ درصد بیش‌ترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی بخش‌های صنعت با ۳۲ درصد و کشاورزی با ۱۷.۶ درصد قرار دارند.
در دو دهه اخیر بخش زیادی از بازار داخلی کشور در این حوزه‌ها در اختیار واردکنندگان اعم از واردکنندگان رسمی یا قاچاقچیان قرار گرفت و این افراد و گروه‌ها که بسیاری از هزینه‌های تولیدکنندگان داخلی از جمله مالیات را نمی‌پردازند، موفق به تصاحب بخش زیادی از بازار داخل کشور شداند. در نتیجه، بسیاری از واحدهای تولیدی داخلی به وضعیت نیمه تعطیل و یا حتی تعطیلی کامل (ورشکستگی) رسیده‌اند و عملا ظرفیت‌های آن‌ها بلااستفاده مانده است. به همین دلیل، سرمایه‌گذاران هم انگیزه چندانی برای سرمایه‌گذاری در صنایع کوچک و متوسط ندارند.
با این وجود، دولت‌ها تاکنون موفقیت چندانی در زمینه محدودسازی واردات نداشته‌اند زیرا اولاً با توجه به درآمدهای نفتی بالا، ساختار اقتصادی کشور «واردات محور» بوده و نه «تولید محور»، ثانیاً منافع افراد و گروه‌های زیادی با واردات پیوند خورده است .
تجربه سایر کشورها نشان می دهد که اگر ما از کالاهای تولید خودمان حمایت نکنیم به مرور تبدیل به برده‌ی اقتصادی دیگر کشورها تبدیل می‌شویم.
نقطه آغاز این حرکت؛ بی تردید اراده ای ملی و مقصد آن ساختن آینده ای روشن و مطمئن برای فرزندان ایران است. 114/112
نویسنده: سید مهرداد هاشمی
بیشتر بخوانید:
اینفوگرافی: گزیده ای از بیانات رهبر معظم انقلاب در حمایت از کار و کالای ایرانی
گزارش: حمایت از کالای ایرانی؛ رسیدن به رونق و شکوفایی اقتصادی
گزارش: حمایت از تولید داخلی، کالای ایرانی
