تاریخچه سازههای آبی شوشتر:
دوران هخامنشیان (۵۰۰ پیش از میلاد): نخستین نشانههای مهندسی آب در شوشتر به این دوره بازمیگردد. برخی بندها و کانالهای ابتدایی برای کنترل آب کارون ساخته شدند.
دوران ساسانیان (قرن سوم میلادی): اوج شکوفایی این مجموعه در زمان شاپور اول ساسانی بود. در این دوره، بند میزان، پلبند شادروان، آسیابهای آبی و قلعه سلاسل ساخته شدند. هدف اصلی، تقسیم آب کارون برای کشاورزی، تأمین آب شهری و استفاده صنعتی بود.
قرون میانه: این سازهها همچنان مورد استفاده قرار میگرفتند و نقش حیاتی در اقتصاد و زندگی مردم داشتند. آسیابهای آبی تا قرنها فعال بودند و شوشتر را به یکی از مراکز مهم تولید آرد در منطقه تبدیل کردند.
دوران قاجار و پهلوی: بسیاری از بخشها همچنان کارکرد داشتند، اما با ورود فناوریهای جدید، نقش سنتی آنها کاهش یافت. با این حال، سازهها بهعنوان میراث تاریخی مورد توجه قرار گرفتند.
ثبت جهانی (۲۰۰۹ میلادی / ۱۳۸۸ خورشیدی): یونسکو سازههای آبی شوشتر را بهعنوان «بزرگترین مجموعه صنعتی پیش از انقلاب صنعتی» در فهرست میراث جهانی ثبت کرد. این اقدام باعث شد اهمیت جهانی آنها بیش از پیش شناخته شود.
جمعبندی:
سازههای آبی شوشتر حاصل نبوغ ایرانیان باستان در مدیریت آب است؛ سیستمی پیچیده که بیش از ۱۵۰۰ سال کارکرد داشته و امروز بهعنوان میراثی جهانی، روایتگر تاریخ مهندسی و تمدن ایران است.
صادق زاده
