در راستای بررسی مسائل و چالش های کنونی بر سر راه تداوم این توافق روز دوشنبه نشست سه جانبه ای به میزبانی «ولادیمیر پوتین» و با شرکت «الهام علی اف» رئیس جمهوری آذربایجان و «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان در مسکو برگزارشد.
پوتین در این نشست در چارچوب توافقی که به جنگ قره‌باغ خاتمه داد، خواستار حل و فصل مسائل مربوط به فعالیت نیروهای حافظ صلح، روشن شدن خطوط مرزی، مشکلات بشردوستانه و حفاظت از میراث فرهنگی شد.
هم چنین توجه ویژه به مسئله کمک به ساکنان آسیب دیده از جنگ در این منطقه و همچنین رفع موانع و توسعه روابط تجاری، اقتصادی و حمل و نقل در دستور کار این دیدار قرار داشت.
پیامدهای امنیتی جنگ قره باغ بر قفقاز
مساله مهمی که رئیس جمهوری روسیه بر آن تاکید کرد، پیامدهای امنیتی این جنگ خونین در قفقاز جنوبی بود. ولادیمیر پوتین با بیان اینکه هدف تلاش های صلح جویانه روسیه، تقویت صلح و ثبات در منطقه قفقاز جنوبی است، گفت: جنگ قره باغ خطر حضور تروریسم در منطقه را افزایش داد."
اشاره پوتین به اقدامات ترکیه در زمینه اعزام و استقرار شبه نظامیان تکفیری از سوریه در مناطق جنگی در قره باغ و اطراف آن در جریان جنگ اخیر بود. سیاست آنکارا درباره آموزش، تجهیز و اعزام تروریست های افراط گرا به مناطق بحرانی مانند قره باغ باعث شده تا نگرانی های مسکو در این زمینه افزایش یابد.
به گفته «پی یر امانوئل تومان» کارشناس مسائل ژئوپلیتیکی، امکان دارد قفقاز با حمایت ترکیه به مکان جذب تروریست های افراط گرا از سراسر جهان تبدیل شود.
این مساله واکنش جدی همسایگان شمالی و جنوبی جمهوری آذربایجان یعنی روسیه و ایران را به دلیل تبعات منفی این موضوع بر وضعیت امنیتی قفقاز، به همراه داشته است.
از دیدگاه مسکو این مساله وضعیت پیچیده منطقه قفقاز جنوبی را دو چندان کرده و خطر گسترش تروریسم در منطقه را افزایش داده است. روسیه در این زمینه تنها نیست و ایران نیز بارها درباره حضور عناصر تروریست در قره باغ و در مجاورت مرزهای خود و تهدیدات امنیتی ناشی از آن، هشدار داده است.
اکنون نیروهای حافظ صلح روسیه برای نظارت بر چگونگی رعایت آتش بس در قره باغ مستقر شده اند. با این حال، چالش های زیادی در زمینه تداوم آتش بس در این منطقه و چگونگی حل و فصل معضلات کنونی وجود دارد.
مساله آینده قره باغ در این توافق آتش بس، مسکوت مانده و مشخص شدن وضعیت آن به مذاکرات آتی موجب شده که ساکنان ارمنی آن در وضعیت بلا تکلیف به سر ببرند. تاکنون بیش از 48 هزار نفر از پناهندگان به منطقه قره باغ بازگشته اند.
با وساطت روسیه تبادل اسرا و اجساد کشته شدگان بین دو طرف نیز انجام گرفته است. در عین حال مساله پاکسازی زمین های این منطقه از ابزارهای انفجاری مطرح است که در این زمینه تلاش های وسیعی انجام شده است.
اکنون روسیه با انجام مذاکرات دو جانبه و سه جانبه تلاش می کند مانع از تشدید اختلافات و از سر گیری جنگ در قره باغ شود. با این حال، چالش های متعددی در این زمینه وجود دارد.
نخست وزیر ارمنستان به دلیل انعقاد توافق آتش بس جنگ قره باغ با فشارهای داخلی زیادی برای کناره گیری مواجه بوده و از سوی دیگر رئیس جمهوری آذربایجان به عنوان پیروز این جنگ خواهان اجرای هر چه سریعتر توافقات انجام شده است.
بدین ترتیب نقش میانجی گری مسکو در تعادل بخشیدن به خواسته ها و انتظارات طرفین بسیار مهم ارزیابی می شود.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
بیشتر بخوانید:
قالیباف: آتش بس در قره باغ گامی مهم در تحقق صلح و امنیت پایدار است
استقبال ظریف از برقراری آتش بس در منطقه قره باغ
