یکی از مهم‌ترین هواپیماهای جنگنده این نیرو، هواپیمای جنگنده رهگیر"اف 14 تامکت" است که دارای سابقه درخشانی در جنگ تحمیلی با سرنگونی بیش از 130 فروند هواپیمای دشمن است.
سلاح اصلی این هواپیما موشک هوا به هوای دور برد "ایم 54 فونیکس" است که یک موشک بسیار گران قیمت و موثر محسوب می شود.
موشک فونیکس در دوره رژیم پهلوی که ایران پس از آمریکا بزرگ‌ترین ناوگان جنگنده اف ۱۴ را داشت به همراه این هواپیماها وارد ایران شد تا نیاز دفاعی هوایی ایران را تامین کند، اما با آغاز جنگ تحمیلی و تحریم‌های آمریکا، ذخایر این موشک‌ها به مرور کاهش یافته و ایران به ناچاربرای استفاده کمتر از آن، از سلاح‌های دیگری همچون موشک "سجیل" استفاده می‌کرد. ضمن اینکه با گذشت زمان و به پایان رسیدن عمر عملیاتی موشک فونیکس لزوم به کارگیری موشک جایگزین آن بشدت وجود داشت.
در همین زمان بود که ایده ساخت موشکی برای جایگزینی فونیکس به ذهن فرماندهان رسید، اما اجرایی شدن آن تا حدود دهه 13۸۰ به طول انجامید. در این راستا با تلاش گسترده متخصصان ایرانی، موشک جدیدی بر پایه فونیکس به نام موشک فکور90 طی سالهای 1388 تا 1390 طراحی ، ساخته و عملیاتی شده است. موشک فکور ۹۰ را باید نمونه نخست ایرانی موشک فونیکس دانست که به طور دقیق و با کیفیت نمونه اصلی، اما با توجه به تهدیدات روز طراحی و ساخته شده و موشکی میانبرد تلقی می شود.
موشک فکور توسط سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع و جهاد خودکفایی نیروی هوایی ارتش توسعه یافته که در مهر ۱۳۹۰ خبر از ساخت آن داده شد ولی در فروردین 1396 ضمن دیدار دکتر حسن روحانی رئیس جمهور از دستاوردهای وزارت دفاع رسماً رونمایی شد.
اولین نمایش رسمی موشک فکور ۹۰ در رژه ۲۹ فروردین ۱۳۹۲ انجام شد.
خط تولید موشک فکور در اول مرداد 1397 و با حضور امیر سرتیپ امیر حاتمی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح افتتاح شد.
با این که موشک فکور90 اساسا برای هواپیمای اف ۱۴ طراحی و ساخته شده، ولی قرار است بر روی سایر جنگنده‌های نیروی هوایی نیز قابلیت نصب داشته و احتمالا نسخه‌های متفاوتی از فکور ۹۰ نیز رونمایی خواهد شد.
نکته مهم پس از رونمایی «فکور»، امکان توسعه نمونه ضد کشتی و ضد رادار بر اساس آن است که با توجه به برد کافی و سرعت پروازی مافوق صوت، می تواند پلتفرم مناسبی برای رسیدن به موشک ضد کشتی و ضد رادار باشد.موشک فکور اگرچه دارای وزن بیشتری نسبت به فونیکس است، اما تولید انبوه آن در داخل و برخورداری از قابلیت‌های بالا با به‌کارگیری سامانه هدایت و جنگ الکترونیک جدید، راهکار موقتی مناسبی تا زمان توسعه نمونه بومی کامل موشک فونیکس یعنی موشک راداری فعال دوربرد "مقصود" است. نسل اول موشک هوابه‌هوای فکور90 با استفاده از موتور موشک شلمچه یعنی موتور ام 112 اما بال‌ها و بالک‌های مشابه موشک فونیکس و با وزنی مشابه موشک شلمچه طراحی و ساخته شد. این موشک در فروردین 1396 رونمایی و پس از کارهای تکمیلی خط تولید آن در مرداد 1397 افتتاح شد.
هدف از به‌کارگیری پیکربندی موشک فونیکس، ایجاد امکان حمل موشک فکور در جایگاه‌های زیر بدنه جنگنده اف14 است زیرا امکان حمل موشک هاوک/سجیل/شلمچه در جایگاه زیر بدنه اف14 به‌دلیل اندازه دهانه بال، اگر ناممکن نباشد عملاً بسیار دور از دسترس است.
تولید موشک‌های هوابه‌هوای فکور90 با الکترونیک پروازی پیشرفته گام مهمی در جهت افزایش توان بازدارندگی رهگیرهای اف14 کشورمان هستند.این موشک‌ها با قیمت تمام‌شده بسیار کمتر نسبت به نمونه‌های خارجی و آزمایش‌های متعدد صورت‌گرفته در مراحل توسعه به‌تعداد زیاد وارد خدمت شده و قابل استفاده دردفاع ازآسمان کشور و انهدام انواع اهداف قابل شناسایی با رادار قدرتمند جنگنده‌های اف14 هستند.
انواع موشک های هوا به هوا
موشک‌های هوابه‌هوا، موشک‌های هدایت‌شونده‌ای هستند که هواپیماهای جنگنده برای نابود کردن اهداف هوا گرد از آنها استفاده می‌کنند. این نوع موشک‌ها به دو طبقه کلی تقسیم می‌شوند؛ موشک‌های با برد کمتر از ۳۰ کیلومتر که به «کوتاه‌برد» یا در محدوده میدان دید VR معروف هستند و از سیستم آشیانه یابی مادون قرمز (هدایت گرمایی) برای یافتن هدف استفاده می‌کنند که از معروف ترین آنها در جهان غرب موشک مادون قرمز ایم-۹ سایدوایندر است که در نیروی هوایی ارتش هم از آن استفاده می شود. نوع دیگر موشک‌های میانبرد و دوربرد هستند که به موشک‌های فراتر از محدوده میدان دیدBVR معروف هستند که از هدایت راداری برای یافتن هدف استفاده می‌کنند که از مشهور ترین آنها موشک "ایم 54 فونیکس" است.
موشک ایم 54 فونیکس
ویژگی ها
موشک فکور از نوع موشک‌های هوا به هوای راداری و برای رهگیری و انهدام اهداف، بر روی اف 14 سوار شده ودر مأموریت‌های عملیاتی این جنگنده برای نابودی اهداف هوایی در مسافات متوسط و دور حتی بیش از 100 کیلومتر مورد استفاده قرار می گیرد .برد موشک فکور حداکثر 160 کیلومتر است.
در مورد سامانه هدایت موشک فکور اطلاعاتی منتشر نشده است اما احتمال داده می‌شود برگرفته از سامانه موشک شلمچه یعنی نیمه‌فعال راداری باشد.
یکی از ویژگی های بارز و برتری این موشک نسبت به فونیکس مقاومت بسیار بالا در برابر جمینگ JAMMING(جنگ الکترونیک) است .وزن این موشک بیشتر از موشک فونیکس بوده و همچنین قابلیت نصب بر روی دیگر جنگنده های ارتش ایران را هم دارد. موشک فکور از نظر طراحی کلی شباهت‌های بسیاری به نمونه آمریکایی خود دارد، اما نباید از تفاوت‌های آن نیز غافل شد.
این تفاوت‌ها به وضوح در بخش‌های گوناگون همچون دماغه موشک، محل اتصال بال‌ها و بخش خروجی پیشران موشک است. ضمن اینکه سیستم خنک کننده این موشک نیز بسیار پیشرفته‌تر از نوع آمریکایی آن است.ابعاد هندسی آن نیز در نوع خود خاص است؛ چراکه زاویه قرارگیری بالک‌های این موشک از لبه حمله تا لبه فرار در ناحیه ریشه و همچنین ضخامت همه قسمت‌های این بالک‌ها نیز یکسان است.
محل نصب عملگرهای حرکت دهنده بالک‌های کنترلی دیگر نکته مهم در موشک فکور ۹۰ است. محل قرارگیری این بالک‌های کنترلی در این موشک نسبت به فونیکس جلوتر قرار دارد .تفاوت آشکار دیگر، وجود یک داکت Duct در کنار بدنه فکور ۹۰ است که از ناحیه نزدیک به نوک تا انتهای بدنه کشیده شده است. موشک فکور در زمینه مقابله با جنگ الکترونیک (جنگال) نیز از سامانه‌های پاد جنگال بهره می‌برد و می‌تواند اختلالات الکترونیکی را دفع کرده و با مانورپذیری بالا اهداف را ساقط کند.
موشک فکور قابلیت نصب در بخش زیرین جنگنده و همچنین پایلون‌های زیر بال (مقر حمل سلاح) را داراست. امکان نصب فکور در جایگاه زیر بدنه تامکت سبب افزایش پایایی رزمی این جنگنده در نبردهای هوایی می‌شود زیرا می توان 6 موشک فکور را توسط اف14 حمل و به‌کارگیری کرد.
مشخصات موشک فکور
وزن 1405 پوند معادل 636 کیلوگرم
طول ۴ متر
کلاهک ۵۰ کیلوگرم
موتور پیشران سوخت جامد دو مرحله ای ام 112
برد موثر 80 تا بیش از 100 کیلومتر
سقف پرواز ۱۰۰ هزار پا
سرعت ۵ ماخ
سکوی پرتاب هواپیمای رهگیر اف ۱۴
نویسنده: سید رضا میرطاهر
