شبی که برتر از هزار ماه است. اینک در ضیافت پر از کرم و مهر خداوند، سفره ای دیگر گشوده شده است تا پذیرای جان آدمی با مائده ای الهی باشد. صاحب ضیافت رمضان در وعده های صادقانه اش چه زیبا از هدایای این شب گفته و آن را وصف کرده است.
امشب اهل آسمان به مهمانی زمین آمده اند و ملائک به مومنان سلام می دهند. با کلام نورانی حق همنوا می شویم و خود را آماده دریافت نسیم رحمت الهی در این شب آسمانی می کنیم.
"بسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ / إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ / وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ / لََیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ / تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ / سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ
به نام خداوند بخشنده مهربان: ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم / و تو چه می دانی که شب قدر چیست؟ / شب قدر بهتر از هر ماه است / فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگارشان برای تقدیر در هر کار نازل می شوند./ شبی است سرشار از سلامت (برکت و رحمت) تا طلوع سپیده."
از نگاه قرآن، شب، ظرف عروج انسان است، زیرا زمانی است که طبیعت مادی از چشم پنهان می شود و آسمان زیبا و بیکران با دنیایی از رمز و راز خودنمایی می کند.
خداوند در قرآن از پیامبر خود می خواهد که پاسی از شب را به عبادت و نیایش بگذراند و به شب زنده داران مقام محمود و پسندیده را وعده داده است. به عبارت دیگر، شب، زمان دریافت برکت از عالم ملکوت است.
آرامش شب و نیایش در آن، انسان را به دنیای دیگر پیوند می زند. به دلیل اهمیت این برهه از زمان، خداوند به شب سوگند خورده و قرآن کریم را در شب نازل کرده است. سیر ملکوتی پیامبر بزرگوار اسلام به معراج نیز در شب اتفاق افتاد و اکنون، برجسته ترین این شبها، شب قدر، پیش روی ماست .
عالمان اسلامی به استناد آیات قرآن کریم، نزول پر برکت این کتاب الهی را در شب قدر حتمی دانسته اند. علاوه بر سوره قدر، در آیه 3 سوره دخان و آیه 185 سوره بقره نیز خداوند تاکید فرموده که قرآن را در شب قدر نازل نموده است که یکی از شب‌های ماه رمضان است.
کتابی که منشاء نور، هدایت، حکمت و سعادت است، با قوانینی حیات بخش در شب قدر بر بشر عرضه شد و این بهترین هدیه خداوند به انسان است. شایسته است که او در این شب، خود را با کلام خداوند پیوند بزند و از نور و معارف بی پایان آن بهره ببرد.
چنانکه می دانید قرآن به دو صورت نازل شده است. یکی بصورت دفعی یا آنی در شبی معین که شب قدر نام دارد. مرحله دیگر نزول تدریجی قرآن است. تاریخ اسلام گواه آن است که قرآن کریم بتدریج در مدت 23 سال طی دوران رسالت پیامبر اسلام و باتوجه به حوادث رویدادهای گوناگون نازل شد و حقایق وحی بر قلب پاک و بی آلایش پیامبر اسلام تابید.
خداوند با این پرسش از پیامبر که «تو چه می دانی شب قدر چیست؟» به قداست، عظمت و اهمیت این شب اشاره می کند.
در روایات اسلامی، شب قدر، یکی از شب‌های نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم و به روایتی بیست و هفتم ماه رمضان ذکر شده است.
در یکی از این شب ها میان ملک و ملکوت ارتباط برقرار می شود و فضا پراز زمزمه های راز ونیاز انسان‌های پاک و خداجوست.
ویژگی شب‌های قدر در ایران
ویژگی شب‌های قدر در ایران، اوج گرفتن مراسم دعا و نیایش در مساجد و شهرهای مختلف است. مردم ایران معتقدند شب قدر، شب تعیین مقدرات است و سرنوشت هرکس با توجه به شایستگی اش رقم زده می شود.
لذا مساجد در شب‌های قدر، از زمزمه های نیاز و نیایش بندگان خدا معطر است. آنها دعای جوشن کبیر را می خوانند که در آن هزار اسم خداوند به بزرگی یاد می شود. مردم پس از شنیدن پندهای دینی و اخلاقی، قرآن‌ها را بر سر می گذارند و خداوند را به عظمت و قداست قرآن، پیامبر و اهل بیتش سوگند می دهند که خظاهای آنها را ببخشد و سرنوشتی نیکو برایشان رقم زند.
اگر چه امسال، همانند سال قبل بیشتر مردم با توجه به شیوع ویروس کرونا و لزوم رعایت پروتکل های بهداشتی اعمال عبادی خود را در منزل انجام می دهند، اما دلهایشان به هم گره خورده و همگی برای سلامتی مردم جهان دست به دعا بر می دارند.
در شب قدر، برکات خداوند پی در پی بر انسان‌ها می بارد، اما هر کس به میزان قابلیت ها و کوشش خود، از این خوان گسترده بهره مند می شود. در این شب، هرچه انس و الفت انسان با خدا عمیق تر باشد، نقش سازنده تری در زندگی او دارد.
در روایات آمده است که این شب را قدر نامیدند، زیرا خداوند در این شب، مقدرات موجودات را تعیین می کند. لذا باید در این لحظات گرانب‌ها انسان با همه وجود، بیدار و از غفلت بدور باشد تا بهترین مقدرات و برنامه ها را برای خود طلب کند.
بی تردید، ایمان و عمل و پاکی نیت افراد در تعیین مقدرات آنها، مؤثر است. به عبارتی برای هرکس آن را مقدر می کنند که شایسته آن است و زمینه اش از طرف خود او فراهم شده است.
بنابراین با درک معنا و حقیقت شب قدر، می توان بهترین مواهب مادی و معنوی را در این شب از آن خود کرد. یکی از مهمترین درخواست‌ها از خداوند در این شب، سلامتی است. رسول خدا (ص) در سخنی فرمود: "اگر شب قدر را درک کردید، از خداوند عافیت و سلامتی را طلب کنید."
یکی از اعمال ارزشمند در شب قدر، خواندن قرآن است. چه خوب است در چنین شبی به شکرانه نزول قرآن، زمانی را برای قرائت آن انتخاب کنیم و در آیات آن تأمل نمائیم.
قرآن بهترین آیین زندگی است که از سوی خداوند مهربان برای سعادت و نیکبختی انسان نازل شده و عمل به دستورات آن به یقین مهمترین راه برای خروج از بحران‌ها و موانع و مشکلات بویژه دردنیای کنونی است.
امام باقر (ع) در تمسک به کتاب قرآن در شب قدر می فرماید: "قرآن را به دست بگیر، آن را باز کن و جلوی روی خود قرار ده و بگو: خداوندا تو را به کتاب نازل شده ات می خوانم و به آنچه در آن از نامهای دیگر نیکوتر و بزرگتر است. از تو می خواهم مرا از آزاد کنندگان از آتش قراردهی."
همچنین، خواندن قرآن و دعاهای توصیه شده در این شب، راهی برای پیوند انسان با خداست. قرآن کریم به عنوان آخرین کتاب آسمانی، نسخه منحصربه فردی است که با تغییرات بسیار مفید و موثر درشخصیت انسان ها، آرامش و اطمینان را بر قلب آنها حاکم می سازد.
خداوند متعال از قرآن به عنوان نسخه شفابخش برای جان های دردمند یاد می کند. این کتاب الهی، یاد خدا را یگانه شیوه برای رسیدن به آرامش واطمینان خاطر می داند.
در سوره رعد آیه 28 می خوانیم: "... الا بذکر الله تطمئن القلوب: آگاه باشید که دل ها و جانها تنها با یاد خدا آرامش می یابند."
این آیه شریفه، خدا را یگانه تکیه گاهی می داند که زمام امور به دست اوست. مسلما اعتقاد و ایمان به قدرت و نیرویی برتر از نیروهای مادی و طبیعی و ارتباط با آن، نگرش انسان را نسبت به جهان هستی تغییر می دهد.
اگر انسان بداند که با تکیه بر قدرت پایان ناپذیر خداوند، پشتیبانی بی بدیل در جهان یافته است، هیچگاه در برابر مشکلات و حوادث طاقت فرسا، دچار بحران و آشفتگی نمی شود.
مردم می کوشند سراسر شب را بیدار بمانند و نیازهایشان را به پیشگاه خدای عزیز و مهربان عرضه کنند و از او رحمت و آمرزش بطلبند.
شایسته است ما نیز همراه با بندگان خوب خدا، عطر لطف و رافت الهی را در فضای دل انگیز این شب احساس کنیم و همانند قطره ای که به اقیانوس بی پایان می پیوندد، به آن مبدا بزرگ الهــی بپیوندیم.
اینک که دنیا درگیر معضل بزرگ بیماری کروناست و دل‌ها و جان‌های بسیاری در غم از دست دادن عزیزان خود دچار تنگی و رنج است، دست به دعا برداریم و از او بخواهیم که این اندوه بزرگ را از جامعه بشری ریشه کن کند.
براستی چنین شبی که از پی روزها و ماه‌های زندگی از راه می رسد، فرصتی استثنایی برای همدلی، نیکخواهی، اندیشیدن و بازنگری در اعمال و رفتار است.
زینب مقدسی
117
