اکثر محدثان و تاریخ نویسان معتقدند که تولد پیامبر اکرم (ص)، در ماه «ربیع الاول» بوده، ولى در روز تولد او اختلاف دارند. میان محدثان شیعه معروف است که آن حضرت، در هفدهم ماه ربیع الاول سال عام الفیل پس از طلوع فجر چشم به دنیا گشود و میان اهل تسنن نیز این مشهور است که ولادت آن حضرت، در روز دوازدهم همان ماه اتفاق افتاده است. امام خمینی (ره) این فاصله شش روزه را هفته وحدت نام‌گذاری کرده اند و کنفرانس بین‌المللی وحدت اسلامی، توسط مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، به‌صورت سالانه در ایران و در هفته وحدت برگزار می‌شود. مسلمانان سراسر جهان، این روز خجسته را به یکدیگر تبریک می‌گویند و با یادآوری مهربانی حضرت محمد (ص) و مدارا و انسان‌دوستی آن حضرت پیوند قلبی خود را مستحکم می‌سازند.
پدر پیامبر (ص)، عبدالله فرزند عبدالمطلب و مادرش آمنه دختر وهب و هر دو از قبیله بزرگ قریش بودند؛ بزرگان قبیله قریش افراد بسیار با نفوذی در مکه بودند و کار بیشتر آنها بازرگانی بود.عبدالله، پدر پیامبر (ص) اندکی پیش از تولد فرزندش برای تجارت با کاروانی به شام رفت و در راه بازگشت پس از بیماری درگذشت.
مادر حضرت محمد (ص)، آمنه، دختر وهب بن عبد مناف نام داشت. این بانوى جلیل القدر، در طهارت و تقوا در میان بانوان قریشى، کم نظیر و سرآمد همگان بود. وى پس از تولد حضرت محمّد(ص) دو سال و چهار ماه و به روایتى شش سال زندگى کرد و سرانجام، در راه بازگشت از سفرى که به همراه تنها فرزندش، حضرت محمّد(ص) و خادمه اش، ام ایمن جهت دیدار با اقوام خویش عازم مدینه شده بود، در مکانى به نام «ابواء» درگذشت. از آنجاکه عبدالله، پدر حضرت محمد(ص) دو ماه (و به روایتى هفت ماه) پیش از ولادت فرزندش از دنیا رفته بود، کفالت آن حضرت را جدش، عبدالمطلب به عهده گرفت. نخست وى را به ثویبه سپرد تا وى را شیر دهد و از او نگهدارى کند؛ اما پس از مدتى وى را به حلیمه، دختر عبدالله بن حارث سعدیه واگذار کرد. حلیمه گرچه دایه آن حضرت بود، اما به مدت پنج سال براى وى مادرى کرد.
حوادث شگفت انگیز در شب ولادت رسول خدا
بر اساس کتب و منابع ارزشمند تاریخی، معمولاً مقارن ظهور پیغمبران الهى و ولادت آنها حوادث مهم و شگفت انگیزى اتفاق می افتد که خبر از آمدن آن پیغمبر می دهد و در حقیقت مردم را براى آمدن آن پیغمبران آماده می سازد. طبق روایات اسلامی، در شب ولادت رسول خدا (ص) نیز حوادث شگفت انگیز و عجیبى اتفاق افتاده که در منابع گوناگون تاریخی نقل شده است. از آن جمله، ابن هشام از حسان بن ثابت، شاعر معروف مسلمان، نقل می کند که: «به خدا سوگند، من در سن هفت یا هشت سالگى بودم و آنچه می شنیدم بخوبى درک می کردم که دیدم مردى از یهود بالاى قلعه هاى از قلعه هاى مدینه فریاد می زد: اى یهودیان! بدانید آن ستارهاى که با طلوع آن احمد به دنیا خواهد آمد، دیشب طلوع کرد».
همچنین، نقل کرده اند که در شب ولادت حضرت محمد (ص)، ایوان کسرى که با سنگ و گچ ساخته شده بود و سال ها روى ساختمان آن زحمت کشیده بودند وهیچ کلنگى در آن کارگر نبود، از هم پاشید و چهارده کنگره آن فرو ریخت.
ابلیس در شب ولادت رسول اکرم (ص)، شیطان و یاران خود را به یارى طلبید و چون اطرافش جمع شدند بدو گفتند: اى سرور ما چه چیز تو را به هراس و وحشت افکنده؟ گفت: واى بر شما از سر شب تا به حال اوضاع آسمان و زمین را دگرگون می ىبینم و به طور قطع در روى زمین اتفاق تازه و بزرگى رخ داده که از زمان ولادت عیسى بن مریم تاکنون سابقه نداشته، ما دیگر نمی توانیم از حقایق آسمانها با خبر شویم، چراکه محمد (ص) به دنیا آمده است.
شیخ صدوق (ره) در کتاب اَمالى، حدیث جامعى از امام صادق (ع) روایت کرده است که در آن بیشتر اتفاقات شبِ به دنیا آمدن رسول اکرم (ص) ذکر شده است. متن آن حدیث شریف این گونه است که آن حضرت فرمود: «ابلیس به آسمانها بالا مىرفت و چون حضرت عیسى (ع) به دنیا آمد از سه آسمان ممنوع شد و تنها می توانست تا چهار آسمان بالا رود، اما هنگامى که رسول خدا (ص) به دنیا آمد از همه آسمان هاى هفت گانه ممنوع شد و با پرتاب ستارگان از ورود شیاطین به آسمانها ممانعت شد».
نقل شده که در شب ولادت پر خیر و برکت رسول گرامی اسلام، نورى از سمت حجاز برآمد و همچنان به سمت مشرق رفت تا بدانجا رسید، فرداى آن شب تخت هر پادشاهى سرنگون گردید، دانش کاهنان ربوده شد و سحر جادوگران باطل گردید، و هر کاهنى از تماس با همزاد شیطانى خود ممنوع گردید و میان آنها جدایى افتاد.
علاوه براین، آتشکده هاى فارس که هزار سال بود خاموش نشده بود، در شب تولد حضرت محمد (ص) خاموش شد و موبدان فارس در خواب دیدند شترانى سخت، اسبان عربى را یدک مىکشند و از دجله عبور کرده و در بلاد آنها پراکنده شدند.
پیامبر اکرم؛ هدف و انگیزه آفرینش هستی
در حدیث قدسی (حدیثی که که پیامبر اکرم (ص) آن را ازخداوند نقل می‌کند) آمده است که خداوند خطاب به پیامبر اعظم (ص) فرمود: «یا احمد! لولاک لما خلقت الافلاک»، «ای احمد! اگر تو نبودی، این جهان را نمی آفریدم».
در این حدیث شریف، پیامبر اکرم (ص) هدف و انگیزه آفرینش هستی خوانده شده است. ایشان کسی است که هدف از آفرینش جهان را به تمام و کمال در خود محقق ساخته است، اما برای اینکه پیامبر اکرم (ص) بتواند در این دنیا چنین کمالی را در خود محقق سازد، باید همه این جهان آفریده شود و همه انسان ها - چه مؤمنان و چه کافران - و حتی دشمنان پیامبر و دوستان آن حضرت، باید خلق شوند تا پیامبر اکرم (ص )، مجال رشد و تکامل پیدا کند و قابلیت های خود را به فعلیت برساند.
خداوند متعال در توصیف پیامبر اعظم (ص) در آیه 170 سوره انبیاء می‌فرماید: «وَمَا أَرْسَلْنَاکَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِینَ»؛ «و تو را جز رحمتى براى جهانیان نفرستادیم». از این آیه به دست می‌آید که ایشان مظهر تمامی رحمت الهی است. ایشان نه تنها رحمتی برای انسان‌ها بلکه رحمتی برای جنیان و حتی دیگر مخلوقات الهی است. رحمت ایشان به شکل عام دربرگیرنده همه هستی و به طور خاص مخصوص مؤمنان از انسان و جنیان در دنیا و آخرت است.
حضرت آیت الله خامنه ای در سخنرانی به مناسبت سالروز ولادت پیامبر اعظم(ص)، وجود مقدس پیامبر اسلام را علاقه‌مند به سرنوشت همه آحاد بشر می دانند و می فرمایند: «در مورد پیامبر اعظم (ص) در قرآن آیات متعددی وجود دارد؛ یک آیه، این آیه شریفه است که در سوره برائت (آیه 128) است: «لَقَد جاءَکُم رَسولٌ مِن اَنفُسِکُم عَزیزٌ عَلَیهِ ما عَنِتُّم حَریصٌ عَلَیکُم بِالمُؤمِنینَ رئُوفٌ رَحیم»، «همانا رسولی از جنس شما برای (هدایت) شما آمد که فقر و پریشانی و جهل و فلاکت شما بر او سخت می‌آید و بر (آسایش و نجات) شما بسیار حریص و به مؤمنان رئوف و مهربان است». ... این دو جمله، دو جمله خیلی مهمی است که طبق جمله اول، رنج شما آحاد بشر بر پیامبر اعظم گران می‌آید و او از رنج شما رنج می برد و طبق جمله بعدی، پیامبر (ص) دلسوز شماست، مشتاق شماست، علاقه‌مند به سرنوشت شماست؛ این خطاب به همه آحاد بشر است».// 114
