اصلاح اخاق جامعه؛ هدف انبیا
هدف تمامی انبیاء، همین اصلاح نظام‌ها و دستگاه‌های سیاسی و حکومتی و به طور کلی، اصلاح اخلاق جامعه بوده است. اصلاح در جامعه به دو صورت فردی و اجتماعی می‌تواند اتفاق بیافتد و هر یک در گرو یکدیگر است. از یک سو، اگر هر فرد خود را اصلاح کند، جامعه اصلاح می‌شود و افراد با رعایت اخلاق فردی و انسانی می‌توانند روی فرد فرد جامعه تأثیر بگذارند و جامعه را به یاری یکدیگر اصلاح کنند. از سوی دیگر، اگر نظام جامعه اصلاح شود، بستر مناسبی را برای رشد و اصلاح فردی فراهم می‌کند و تک‌تک اعضای جامعه به سمت‌وسوی اصلاح فردی متمایل می‌شوند. امام حسین(ع) با قیام خود، هر دو طریق اصلاح اجتماعی و فردی را دنبال می‌کرد، چنانکه ایشان از زمانی که از شهر خود به قصد کوفه حرکت کردند، اعلام نمودند که به قصد اصلاح امت رسول خدا (ص) حرکت می‌کنند. بدین ترتیب، قیام اباعبدالله (ع) قیامی برای اصلاح جامعه و حکومت بود. در عین حال، ایشان از اصلاح فردی افراد نیز غافل نبودند، چنانکه زهیر و حرّ را با تذکرهای متعدد بیدار و نسبت به عملشان آگاه ساختند.
امام حسین؛ اصلاح‌طلب و خیرخواه
امام حسین (ع) با حرکت اصلاح‌طلبانه و خیرخواهانه خود، به جامعه بشری شناخته شد. آن حضرت (ع) در همان ابتدای حرکت خود اعلام داشتند که به نیت اصلاح امت رسول خدا (ص) دست به قیام می‌زنند و همواره خیرخواه امت هستند. در حقیقت نامه آن حضرت (ع) به برادرشان، محمد حنفیه، هدف خیرخواهانه ایشان را مشخص می‌کند. آن حضرت می‌فرمایند: «إِنّی لَمْ أَخرُجْ أَشِراً و لا بَطِراً و لا مُفْسِداً و لا ظالِماً، إِنَّما خَرجْتُ لِطَلَبِ إلاصلاحِ فی أُمَّةِ جَدّی، أُریدُ أنْ آَمُرَ بالمَعروفِ و أنهی عَنِ المنکَرِ وَ اَسیرُ بِسیرَةِ جَدّی و أبی»، «قیام من برای شرارت، ظلم، فتنه انگیزی و برای فساد نبود بلکه خروج من از مدینه و مکه و خروج علیه حکومت ظالمانه یزید برای اصلاح امت جدم رسول خدا (ص) بود». نکته بسیار مهمی که در این نامه حضرت (ع) عیان است، اصلاح امت رسول خداست که امام حسین (ع) آن را هدف قیام خود اعلام می‌دارد. اما سؤال اینجاست که چه موردی نیاز به اصلاح داشت که امام خود را ملزم نمود برای آن قیام کند؟
انحراف بزرگ در سقیفه بنی ساعده
در حقیقت نیاز به اصلاح در امت رسول خدا (ص) از همان ایام آغازینِ پس از وفات ایشان احساس می‌شد. زمانی که هنوز پیکر پاک رسول خدا (ص) از آب غسل خشک نشده بود و امام علی (ع) مشغول امور خاکسپاری ایشان بودند، عده‌ای از انصار و مهاجران در سقیفه ای که به نام «سقیفه بنی ساعده» شهرت داشت، جمع شدند تا خلیفه پس از رسول خدا (ص) را انتخاب کنند. آنان در زمان حیات رسول خدا (ص) خود را از یاران باوفای ایشان می‌دانستند و در روز 18 ذی الحجه (روز غدیر) با امام علی (ع) بیعت کردند، اما به امر خداوند علیم که بر اساس آن پیامبر (ص) را در روز غدیر ملزم کرد که جلوی چشمان ده هزار نفر، امیرالمؤمنین (ع) را جانشین خود بخواند، توجهی نکردند.
به راستی انحراف امت رسول خدا (ص) از همان روز اتفاق افتاد که مسیر خلافت در اسلام عوض شد و خلافتی که حقّ امیرالمؤمنین، علی بن ابی‌طالب (ع) بود و پیامبر (ص) به دفعات متعدد و در مناسبت‌های مختلف، مانند غدیر خم، آن را به همگان اعلام کرده بود، از ایشان گرفته شد و به افراد دیگری واگذار گردید. امت رسول خدا از همان روز که امامت امیرالمؤمنین، امام علی (ع) را کتمان کرد و به ولایت ایشان کفر ورزید، نیازمند اصلاح بود و امام حسین (ع) وقتی دید به واسطه این انحراف، چهره اسلام روز به روز مخدوش می‌شود و خطوطی که جدّ بزرگوار ایشان رسول اکرم (ص)، و پدرشان امام علی (ع)، و برادرشان امام حسن (ع) از اسلام ترسیم کرده بودند، رنگ می‌بازد، تصمیم به قیام علیه دستگاه مفسد بنی امیه گرفت و نهضت خود را بر پایه اصلاح امت رسول خدا (ص) بنا نهاد.
امام حسین (ع) اعلام نمود که نهضت خود را با هدف نجات امت از آلودگی‌ها آغاز می‌کند و قصد دارد تحریف‌هایی را که دستگاه حکومتی ایجاد کرده بود، از بین ببرد و مردم را به مواهبی که اسلام به آنها داده بود، متذکر سازد. جامعه اسلامی از حقیقت اسلام و تعالیم پیامبر (ص) آنچنان فاصله گرفته بود که امام حسین (ع) برای اصلاح این وضعیت و بازگرداندن دین نبوی قیام کرد و واقعه کربلا را رقم زد.
تاریخ نشان داده که برخی اوقات عده‌ای که در رأس مفسدان هستند، برای درست جلوه دادن فساد خود، ادعای اصلاح گری می‌کنند. خداوند در آیه 11 سوره بقره بیان می‌دارد که وقتی از منافقان سؤال می‌شود چرا دنبال فساد در زمین هستید و خراب‌کاری و فتنه انگیزی می‌کنید؟ می‌گویند: اصلاح گران واقعی ما هستیم. در این آیه آمده است: «وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ»؛«و هنگامی که به آنها گفته شود، در زمین فساد نکنید می‌گویند ما فقط اصلاح‌کننده‌ایم».
قطعاً همه مفسدان به خودشان حق می‌دهند که فساد کنند و برای خرابکاری‌های خود توجیه‌های بی‌پایه و اساس می‌تراشند، تا جایی که خود را مصلح و خیرخواه مردم می‌خوانند. این در حالی است که در فرهنگ قرآنی و دینی ما اصلاح، زمانی صورت می‌گیرد که با فساد مبارزه شود و فاسدان سرکوب شوند. بدین ترتیب، اصلاحگرِ واقعی، کسی است که با فساد و فتنه‌گری مقابله کند و برای اصلاح جامعه عمل نماید.
قیام امام حسین؛ فراگیر و برای همه زمان‌ها
نهضت امام حسین (ع) یک نهضت فراگیر است و صدها سال است که گرامی داشته می‌شود و جمع زیادی مفتخر هستند که نهضت آنها از امام حسین(ع) گرفته شده است. بی‌شک، آنچه که بیش از همه امام حسین (ع) را به جامعه بشری شناساند، حرکت اصلاح‌طلبانه و خیرخواهانه ایشان بود. آن حضرت (ع) به دلیل قیام برای اصلاح حکومت فاسد دوران خود، یکی از مصلحان بزرگ تاریخ به شمار می‌آیند. مصلحی که خیرخواه امت بود و برای هدف بسیار مقدس اصلاح جامعه، از هیچ کوششی فروگذار نکرد و حتی جان و مال و خانواده خویش را فدا کرد کند تا اسلام، آموزه‌های اسلامی و معارف ناب محمدی (ص) زنده بماند و دچار تحریف نشود.
«أَحَبَّ اللَّهُ مَنْ أَحَبَّ حُسَیْناً»: «خدا دوست دارد هر کس را که حسین (ع) را دوست دارد»
نویسنده: پریسا عسکرسمنانی
/ 114
