گیاه شنبلیله با نام علمــــی GRAECUM FOENUM TRIGONELLA یکی از گیاهان بسیار قدیمی طبی که از ایران و غرب آسیا به سایر نقاط دنیا برده شده است. شنبلیله گیاهی است علفـی و یکسالـه به طول 10 تا 50 سانتی متر که امروزه در نواحـی مختلف دنیـا پـرورش می یابد. برگهای آن متناوب و مرکب ازسه برگچه است گلهایی کوچک و به رنگ زرد روشن یا بنفش مایل به سفید دارد. بوی آن قوی و طعمش تلخ و معطراست.
شنبلیله به حالت خودرو در نواحی مختلف استانهای آذربایجان، اصفهان، فارس، خراسان و نواحی مرکزی ایران می روید و از سبزی های مفیـدی است که در تهیه اغذیه مورد استفاده قرارمی گیرد و دانه (تخم آن) مصارف پزشکی دارد.
برگ شنبلیله در درمان درد کمـر، سرفـه و ورم طحال مفیداست. دانه شنبلیله نه تنها اثر نرم کننده و رفـــع تحریکات جلدی دارد، بلکه دارویی نیروبخش نیز هست. لذا در تقویت قــوای روحـی و جسمی و نرمی استخوان، کاهش قنـد خون، درمـان سل ریوی و مغز استخوان مفید است.
در تاریخچه مصارف درمانی از شنبلیله به این نکته اشاره شده است که مردم مشرق زمین با مصرف شنبلیله اندام لاغر و نامتناسب خود را به حالت طبیعی برمی گرداندند. با مصرف دانه شنبلیله، حالت عمومی بیمار سریعا بهبودی محسوس پیدا می کند و این بهبودی حتی در هنگامی که تب در بیمار هنوز قطع نگردیده قابـل تشخیص است.
شنبلیله به علت دارا بودن مواد فسفر و آهن دار، هیـــدراتهـای کربن مواد ازته می تواند حالات مختلف بیمـاری ناشی از بی اشتهایـی و ضعـــف ولاغری را از بین ببــرد و چون اعمال لوزالمعده را تقـویت می کند دستــگاه هاضمه را فعال می کند و در رفع بی نظمی های متابولیسم عمومی بدن موثر است. بدین منظور روزانه دو قاشق مربا خوری از دانه های کوبیده ونرم شده شنبلیله همراه عسل، شیرینی یا شکلات مصرف می کنند.
در استعمال خارجی نیز از جوشانده دانه شنبلیله بصـورت غرغره جهـت درمان درد گلو و رفع ورم لوزه و زخم دهان و لب استفاده می کنند. این محلول بـه صورت کمپرس گرم در درمان ترک خوردگیها و رفع التهاب های سطحی بدن و سرطانهای پوست نیز قابل استفاده است. بدین منظور چهار قاشق غذاخوری از پــودرتخم شنبلیله را در یک لیوان آب جوشانده و پس از صاف کردن روزی چنـد مرتبه به روی موضع می مالند، همین محلول را چنانچه بر موی سر و پوست سـر بمالند برای جلوگیری از ریزش مو مفید است.
116
