حشد الشعبی یکی از بازیگران اصلی سیاسی و امنیتی عراق است که با وجود تازه تاسیس بودن، مورد اتهام‌های متعددی قرار گرفته است. حشد الشعبی در سال 2014 و پس از فتوای آیت‌الله سیستانی مبنی بر لزوم شکل‌گیری بسیج مردمی برای مقابله با تهاجم داعش شکل گرفته است. اتهاماتی که به حشد الشعبی وارد می‌شود عمدتاً ناشی از نگاه فرقه‌گرایانه گروه‌ها و شخصیت‌ها و همچنین مخالفت بازیگران خارجی با تاکید حشد بر رویکرد مستقل سیاست‌های امنیتی و خارجی است.
حشد الشعبی؛ بازیگری ملی در عراق
با این حال، حشد العشبی در 6 سال گذشته هیچ‌گاه نگاه فرقه‌ای به سیاست و امنیت در عراق نداشته است. تهاجم داعش به عمدتاً مناطق سنی‌نشین عراق بود، اما حشد که اغلب اعضای آنرا شیعیان تشکیل می‌دهند، در مبارزه با داعش در استان‌های سنی‌نشین پیشگام بوده است. سخنان شب گذشته فالح الفیض بیانگر این است که حشد الشعبی بازیگری خردگرا و دارای نگاه ملی به مسایل عراق است. در همین راستا، «فالح الفیاض» اعلام کرد متهم کردن حشد الشعبی به دست داشتن در برخی از پرونده‌ها موضوعی غیرمنصفانه است. وی همچنین حشد الشعبی را یکی از بازوان اجرای قانون در عراق دانست و گفت برخی از طرف‌های بین‌المللی از حشد الشعبی نگران هستند.
مخالفت حشد الشعبی با قانون‌شکنی
خردگرایی حشد الشعبی در واکنش به اظهارات هوشیار زیباری نیز مشهود است. فالح الفیاض از یک سو، حمله‌کنندگان به مقر حزب دموکرات کردستان در بغداد را «قانون‌شکن» و «عملی غیرقانونی» نامید و از سوی دیگر، اظهارات هوشیار زیباری درباره الحشد الشعبی را «نامناسب» و «اهانت به حشد الشعبی» عنوان کرد. این رویکرد گویای این است که حشد الشعبی شرایط کنونی عراق را به خوبی می‌شناسد و درصدد دامن زدن به تنش‌ها و منازعات بی‌فایده سیاسی نیست و از سوی دیگر از ماهیت توطئه‌های خارجی علیه عراق نیز آگاه است و در دام این توطئه‌ها قرار نمی‌گیرد.
تعامل حشد العشبی با دولت عراق
وجه سوم خردگرایی حشد الشعبی مربوط به نوع تعامل آن با دولت بغداد است. تحلیل‌های زیادی وجود دارد مبنی بر اینکه مصطفی الکاظمی، نخست وزیر عراق، کاستن از وزن و جایگاه حشد الشعبی و همچنین خلع سلاح آن را پیگیری می‌کند. برخی از اقدام‌های الکاظمی از جمله توافق اخیر با اربیل در خصوص سنجار که زمینه خروج حشد الشعبی از این شهر در استان نینوا را فراهم می‌کند نیز تا حدودی بیانگر این رویکرد نخست وزیر عراق است. با این حال، رئیس سازمان حشد الشعبی در سخنان خود تلاش کرد سلسله مراتب قدرت را رعایت کند چرا که حشد الشعبی بخشی از ساختار امنیتی عراق است و فرماندهی امنیتی عراق نیز بر عهده نخست وزیر قرار دارد. بر این اساس، سخنان فالح الفیاض نه تنها به گونه‌ای نیست که سبب بهره‌برداری مخالفان قرار گیرد بلکه بر روابط محترمانه با نخست وزیر تأکید کرد و گفت متهم کردن مصطفی الکاظمی به عدم تفاهم با حشد الشعبی نادرست و اهانت به نخست وزیری عراق است.
حشد الشعبی؛ بخشی از ساختار رسمی امنیتی عراق
نکته پایانی اینکه؛ در ماه‌های اخیر خبرهایی در خصوص خروج حشد العشبی از منطقه الخضرا در بغداد منتشر شده است. شواهد نشان می‌دهد حشد الشعبی مخالفتی با خروج از منطقه سبز بغداد ندارد، اما تحت فشار خارجی و با برچسب زدن‌های داخلی این کار را انجام نمی‌دهد. بر این اساس، فالح الفیاض گفت: «ما مقری خارج از منطقه سبز برای کارهای اداری خواهیم داشت». این اظهارنظر الفیاض گویای این است که حشد الشعبی ساختمان‌های اداری خود را از منطقه سبز بغداد خارج می‌کند، اما نیروهای امنیتی آن در این منطقه حضور خواهند داشت چرا که حشد الشعبی بخشی از ساختار امنیتی رسمی عراق است و در تأمین امنیت مناطق مخالف این کشور از جمله منطقه سبز که نهادهای دولتی و اماکن دیپلماتیک خارجی در آن قرار دارد، نقش‌آفرینی خواهد کرد.//114
نویسنده:
سید رضی عمادی
