«دنیس شمیهال» نخست‌وزیر اوکراین از طریق ویدئو کنفرانس در این نشست که در لوکزامبورگ برگزار شده، شرکت کرد و آغاز مذاکرات عضویت اوکراین را «لحظه‌ای تاریخی و گامی مهم» هم برای کی‌یف و هم برای اتحادیه اروپا خواند.نخست‌وزیر اوکراین گفت: «اتحادیه اروپا برای ملت ما بسیار فراتر از یک فضای فیزیکی است. این اتحادیه ارزش‌هایی برای ما به همراه دارد.»این نشست بیشتر جنبه نمادین داشته زیرا بارها تاکید شده است که عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا منوط بر این است که این کشور تمامی استانداردهای اتحادیه اروپا را برآورده سازد.
دو کشور همسایه اوکراین و مولداوی که هر دو از اعضای شوروی بودند، درخواست پیوستن خود به اتحادیه اروپا را اندکی پس از آغا جنگ اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ اعلام کردند. پس از تصمیم مهم سران اروپایی در اواسط دسامبر 2023 برای آغاز این مذاکرات، چندین کشور اتحادیه اروپا از این اتحادیه درخواست کردند تا مذاکرات را رسما آغاز کند.اما مخالفت مجارستان که بیشترین تمایلات دوستانه با روسیه را در بین سایر اعضای اتحادیه اروپا دارد، می‌تواند این مذاکرات را از مسیر خود خارج کند، چرا که نیاز به حمایت یکپارچه از سوی همه کشورهای عضو دارد.
در این راستا مجارستان که روابط نزدیک‌تری با روسیه نسبت به سایر اعضای اتحادیه اروپا دارد و از ارسال تسلیحات به اوکراین خودداری کرده است به مثابه مانعی در روند مذاکرات عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا به دلیل «نگرانی در مورد حقوق قوم مجار در اوکراین» تلقی می شود.مضافا بر این که مجارستان در ماه ژوئیه 2024 ریاست دوره‌ای اتحادیه اروپا را بر عهده می‌گیرد و بیم آن می‌رود که این امر هرگونه پیشرفت در این زمینه را متوقف کند.
اوکراین و مولداوی به عنوان دو کشور نامزد عضویت اتحادیه اروپا نه تنها باید از موانع فنی و قانونی جهت عضویت، بلکه باید از موانع سیاسی نیز عبور کنند. این کشورها در هر مرحله از مذاکرات به تایید هر ۲۷ عضو اتحادیه اروپا نیاز دارند و احتمالا در این مسیر با موانع ومخالفت های سیاسی برخورد خواهند کرد. کمیسیون اروپا در اوایل ژوئن 2024 اعلام کرد که اوکراین به الزامات اصلی از جمله تلاش برای مهار قدرت الیگارشی‌ها و تضمین بهتر حقوق اقلیت های قومی عمل کرده است. حتی اگر مذاکرات آغاز شود، اوکراین کماکان در نقطه آغاز خواهد بود و قبل از اینکه بتواند در نهایت به عضویت اتحادیه اروپا در آید، می‌بایست یک روند اصلاحات چندین ساله را شروع کند.
مساله عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا همواره از مسائل مناقشه برانگیز بوده و موجب شکاف بین اعضای این نهاد اروپا شده است.جدای از مخالفت جدی مجارستان با این امر، برخی دیگر کشورهای این اتحادیه مانند اتریش نیز با این مساله به مخالفت برخاسته اند. اساسا در باره عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا دیدگاه مثبتی در بین کشورهای این اتحادیه وجود نداشته است. اوکراین تا پیش از این خواستار پیوستن به اتحادیه اروپا بوده اما با وقوع جنگ بین روسیه و اوکراین این درخواست شدت گرفته است، «ولودیمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین پس ازحمله روسیه به اوکراین بارها خواهان پیوستن فوری اوکراین به اتحادیه اروپا شده و تاکید کرده که ملت اوکراین حق دارد به عضویت در این نهاد اروپایی دست یابد و تأیید عضویت این کشور در این اتحادیه نشان دهنده حمایت آن‌ها از کی‌یف خواهد بود.
«پترو پوروشنکو»رئیس جمهور سابق اوکراین می گوید: پیوستن اوکراین به اتحادیه اروپا و ناتو هدفی استراتژیک برای ما است.این در حالی است که مقامات اتحادیه اروپا و غالب سران اروپایی بارها بر طولانی بودن این فرایند تاکید کرده اند.ضمن اینکه برخی راه حل های جایگزین در این زمینه مطرح شده است. از جمله امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، در سال 2022 پروژه "سازمان سیاسی اروپا" را در پارلمان اروپا مطرح و تصریح کرد که سازوکار الحاق اوکراین به اتحادیه اروپا، ممکن است "دهه ها" طول بکشد. وی همزمان پیشنهاد ایجاد یک "سازمان جدید اروپایی" را که اوکراین به آن ملحق شده و می‌تواند شامل بریتانیا نیز باشد، ارائه کرد.
با توجه به معیارها واستانداردهای اتحادیه اروپا و فاصله بسیار کی یف از این استانداردها به ویژه در زمینه مبارزه با فساد مالی و اداری ، اساسا تحقق خواست زلنسکی برای عضویت فوری اوکراین در این اتحادیه ناممکن است. اکنون اوکراین از لحاظ فساد رتبه 117 را در جهان بوده واز فاسدترین کشورها دراروپا در زمینه فساد مالی و اداری محسوب می شود. وضعیت اقتصادی اوکراین نیز در سال های اخیر با وخامت روزافزون مواجه بوده است. همه اینها احتمال عضویت این کشوردر اتحادیه اروپا را بسیار ضعیف نموده است. ضمن اینکه یکی از مهم‌ترین شرایطی که اتحادیه اروپا برای کشورهای خواهان عضویت، تعیین کرده ،حل و فصل تمام اختلافات ارضی و مرزی با همسایگانش است.
بدین ترتیب حتی اگر روند عضویت اوکراین در اتحادیه اروپا آغاز شود که البته نیاز به اجماع نظر همه اعضای آن دارد ، اما تحقق آن مستلزم روندی طولانی و پیچیده خواهد بود. این در حالی است که دولت غرب گرای کی یف اساسا با این تصور که غرب تمایل واقعی برای همگرایی اوکراین در نهادهای اروپایی مانند اتحادیه اروپا و نهادهای نظامی مانند ناتو دارد، وارد عرصه رویارویی با روسیه شده بود. در حالی که اکنون در زمینه عضویت اوکراین در ناتو چشم انداز روشنی وجود نداشته ودر باره پیوستن این کشور به اتحادیه اروپا نیز اما و اگرهای زیادی وجود دارد.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
