امارات به لحاظ میزان تأثیرگذاری در منطقه غرب آسیا قابل مقایسه با ترکیه نیست. ترکیه یک قدرت مهم منطقه‌ای است، اما امارات تلاش می‌کند در منطقه غرب آسیا تأثیرگذار باشد. بررسی سیاست خارجی امارات نشان می‌دهد که این کشور عمدتاً بازیگری «پیرو» بوده و سیاست‌های آن نیز بیشتر «واکنشی» است تا «کنشی». این موضوع در خصوص رابطه امارات با ترکیه مشهود است.
امارات بازیگری «پیرو» در قیام‌های عربی
پس از وقوع قیام‌های عربی در سال 2011، روابط ترکیه و امارات، به سمت تنش حرکت کرد. ابوظبی و آنکارا در بحران‌های منطقه، از جمله بحران سوریه، یمن، لیبی و مصر، در جبهه‌های متضاد علیه یکدیگر صف‌آرایی کردند. در همه این بحران‌ها، امارات همسو با سیاست‌های عربستان سعودی حرکت کرده است و بازیگری «پیرو» ریاض بود.
تنش در روابط امارات و ترکیه
اوج تنش در روابط امارات با ترکیه در سال 2017 بود که امارات به تبعیت از عربستان و به همراه مصر و بحرین روابط دیپلماتیک خود با قطر را قطع کرده و این کشور را تحت فشار قرار دادند. یکی از خواسته‌های این 4 کشور از قطر، قطع یا کاهش روابط میان دوحه و آنکارا بود، اما این تنش به گسترش روابط قطر و ترکیه منجر شد. در همین حال، یکی از کشورهایی که در قبال توافق امارات متحده عربی با رژیم صهیونیستی برای عادی سازی روابط در سپتامبر 2020 موضع بسیار تندی نشان داد، ترکیه بود.
تلاش برای بهبود روابط با آنکارا
با گذشت یک دهه از وقوع قیام‌های عربی، نشانه‌های بهبود در روابط امارات و ترکیه از اوایل سال 2021 دیده شد. «انور قرقاش» وزیر مشاور سابق در امور خارجه امارات ژانویه گذشته در سخنانی ضمن ابراز امیدواری نسبت به بهبود روابط آنکارا و ابوظبی، اعلام کرد کشورش تمایل به عادی سازی روابط با ترکیه دارد. قرقاش در مصاحبه دیگری از برقراری روابط بین کشورش و ترکیه دفاع کرده و گفت امارات اولین شریک تجاری ترکیه است. اکنون نیز محمد بن زاید، ولیعهد ابوظبی با اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه تماس برقرار کرده و خواستار گسترش روابط دو کشور شده است.
دلایل چندگانه‌ای در خصوص تمایل امارات برای گسترش روابط با ترکیه می‌توان مطرح کرد، اما نکته اصلی این است که به نظر می‌رسد این رویکرد امارات، «واکنشی» به سیاست عربستان در قبال قطر باشد. امارات در یک دهه گذشته عمدتاً همسو و تابع سیاست منطقه‌ای ریاض بود، اما همواره زمانی که از سوی عربستان نادیده گرفته شد، تلاش کرد این کشور را به چالش بکشاند و سیاست مستقلی اتخاذ کند. این موضوع در تحولات جنوب یمن آشکارا دیده شد و ابوظبی و ریاض دچار تعارض منافع شدند.
تلنگر امارات به عربستان
موضوع قطر نیز از جمله موضوعاتی است که امارات به این جمع‌بندی رسید از سوی عربستان نادیده گرفته شد. در حالی که امارات در سال 2017 همسو با عربستان، روابط با قطر را قطع کرد، اما ریاض ژانویه 2017 بدون جلب رضایت ابوظبی به سمت احیای روابط با دوحه حرکت کرد. در همین راستا، امارات نیز با آگاهی از تنش‌هایی که در روابط عربستان و ترکیه وجود داشت، به سمت احیا و گسترش روابط با آنکارا گام برداشت. بنابراین، به نظر می‌رسد امارات از خلال احیای روابط با ترکیه تلاش می‌کند تلنگری به سیاست ریاض وارد کند. // 114
نویسنده: سید رضی عمادی
