سفر رئیس جمهوری آذربایجان به تفلیس پس از سفر نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان به گرجستان در دستور کار فوری دولت باکو قرار گرفته است. در جریان سفر اخیر نخست وزیر ارمنستان به گرجستان، مقام های دو کشور به صورت رسمی، پل تازه تاسیس در مرز مشترک دو کشور را افتتاح کردند. تردد بر روی این پل آغاز شده و قرار است به عنوان یکی از مسیرهای اصلی تردد وسایط نقلیه ایران به ارمنستان، گرجستان، روسیه و اروپا و بالعکس مورد استفاده کشورهای منطقه و جهان قرار بگیرد.
با وجود تهدیدهای بالقوه در روابط باکو و تفلیس، جمهوری آذربایجان و گرجستان روابط رو به رشدی با یکدیگر دارند و هر سال با کمک و مساعدت نظامی ترکیه به عنوان یکی از اعضای فعال سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) رزمایش های مشترکی در اراضی گرجستان برگزار می کنند. در جریان دیدار رئیس جمهوری آذربایجان با وزیر امور خارجه گرجستان، الهام علی اف بار دیگر برای امضای قرارداد صلح با ارمنستان، اعلام آمادگی کرده است. الهام علی اف در دیدار با ایراکلی گاریباشویلی در تفلیس اعلام کرد: پس از پایان مناقشه قره باغ، اکنون زمان امضای معاهده صلح است.
اظهارات قابل تامل رئیس جمهوری آذربایجان
با وجود این، رییس جمهوری آذربایجان در اظهارات قابل تاملی گفت: «باکو پیشنهاد خود متشکل از پنج اصل را به طرف ارمنی ارائه کرده است و چنان چه این اتفاق بیفتد، صلح در قفقاز جنوبی پایدار خواهد شد».
اظهارات رئیس جمهوری آذربایجان به این دلیل قابل تامل است که پیش از این مقام های باکو و ایروان متعهد شده بودند که مذاکرات صلح قره باغ و امضای توافقنامه نهایی صلح میان طرفین بدون هر گونه پیش شرط، جریان داشته باشد. در حقیقت، مقام های دولت "الهام علی اف" با ارائه پنج اصل به طرف ارمنی، تلاش می کنند تا شروط خود را پیش از آغاز مذاکرات صلح قره باغ به طرف ارمنی تحمیل کنند. در مقابل این شروط پیشنهادی دولت باکو، مقام های دولت نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان نیز شش اصل به مقام های دولت "الهام علی اف" ارائه کرده اند و همچنان منتظر پاسخ دولت طرف آذری هستند.
برگزاری نشست سه جانبه صلح
در این شرایط، وزارت امور خارجه روسیه از دعوت "ولادیمیر پوتین" رئیس جمهوری این کشور از "الهام علی‌اف" همتای آذری و "نیکول پاشینیان" نخست وزیر ارمنستان برای برگزاری نشست سه جانبه صلح خبر داده است. وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه منتشر شده خود در این زمینه، تصریح کرده است:
مسکو نگران روند‌های نگران کننده‌ای است که در ماورای قفقاز در حال شتاب گرفتن بوده، جایی که غرب آشکارا در تلاش برای انتقال طرح‌های تقابلی است که در اوکراین جریان دارد.
نگرانی مقام های مسکو از دخالت های دولت های بیگانه در امور کشورهای منطقه قفقاز نشان می دهد که آمریکا و سازمان نظامی ناتو که به عنوان بازوی نظامی این کشور در مناطق مختلف جهان ایفای نقش می کند، فعالیت های نظامی خود را به اشکال مختلف در منطقه قفقاز جنوبی متمرکز کرده است. بدیهی است که برگزاری رزمایش های مشترک و باقی گذاشتن تسلیحات نظامی جدید در منطقه قفقاز جنوبی، تنها یکی از سیاست های سازمان نظامی ناتو به منظور فشار بر روسیه و دیگر دولت های مستقل ذینفع در این منطقه است.
رویکرد مقام های مسکو در قبال توافقنامه صلح
جدا از نگرانی های روسیه از ماجراجویی های دولت های غربی که با مساعدت و همکاری برخی از سیاستمداران وابسته به غرب رژیم نژادپرست صهیونیسی در منطقه قفقاز جنوبی صورت می گیرد، چنین به نظر می رسد که مقام های مسکو در پی آن هستند تا هر گونه توافقنامه صلح در منطقه قفقاز را که با کمک بیگانگان امضا می شود، خنثی سازد.
اخیرا با کمک و میانجیگری رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، نشست چهارجانبه جمهوری آذربایجان، ارمنستان، فرانسه و ترکیه، در حاشیه نشست جامعه سیاسی اروپا در پراگ پایتخت جمهوری چک برگزار شد. در این مذاکرات چهار جانبه، امضای توافقنامه صلح قره باغ، به عنوان یکی از مهمترین مباحث گفتگوها در دستور کار قرار داشته است.
بدیهی است که امضای توافقنامه صلح قره باغ به گونه ای جریان می یابد که در طرف مقابل این توافقنامه، حل و فصل اختلافات ارمنستان با ترکیه نیز جریان داشته باشد. تردیدی نیست که دولت ترکیه به منظور حل و فصل اختلاف ها با ارمنستان، از هیچ تلاشی فروگذار نمی کند. زیرا عادی سازی روابط ترکیه با ارمنستان از اولویت های دولت آنکارا است. با وجود این، چنین به نظر می رسد که در پشت پرده روابط ترکیه با جمهوری آذربایجان، سران آنکارا و باکو خود را به عادی سازی همزمان روابط متعهد کرده اند.
در واقع، اگر ترکیه به عادی سازی رابطه با ارمنستان اقدام کند، ممکن است روابط جمهوری آذربایجان با ارمنستان با بن بست های جدیدی مواجه شود. به عبارت دیگر، احتمال دارد که با عادی سازی روابط ترکیه با ارمنستان، جمهوری آذربایجان نتواند به توافقنامه صلح با ارمنستان دست یابد. به همین دلیل ، به نظر می رسد رهبران جمهوری آذربایجان و ترکیه وعده داده اند گام به گام به عادی سازی رابطه با ارمنستان اقدام کنند. این توافق پشت پرده، با وجود آن که با مشکلاتی همراه است و روند صلح را کُند می کند ، اما دور از دسترس نیز نیست.
نویسنده: محمد علی طالبی خاکیانی
113
بیشتر بخوانید:
تاکید امیرعبداللهیان بر حمایت تهران از برقراری صلح دائم بین آذربایجان و ارمنستان
مخالفت باکو با شروط ایروان برای انجام مذاکرات صلح
