استولتنبرگ در این زمینه تصریح نمود: "ما می‌دانیم که از نظر نظامی پشت سر روس‌ها هستیم و اگر متحدان اروپایی ناتو می‌خواهند به قول‌هایی که درباره افزایش توانایی‌های نظامی خود داده‌اند عمل کنند، با قاطعیت می‌گویم که هزینه آن بسیار بیشتر از اختصاص ۲ درصد از تولید ناخالص داخلی آنها برای هزینه‌های دفاعی است و حداقل باید ۲ و نیم تا ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را به این امر اختصاص دهند."
اذعان دبیرکل سابق ناتو به ناتوانی اعضای اروپایی ناتو در مقابل روسیه در راستای دیگر مواضع گیری های وی درباره وجود مشکلات جدی در ناتو است.
از جمله ینس استولتنبرگ، در سخنرانی در کنفرانس امنیتی مونیخ در اوخر فوریه ۲۰۲۴ اظهار داشت: "در این سازمان نظامی غربی «مشکلاتی جدی» وجود دارد." او گفت: "ما هم اکنون توجه زیادی را به موضوع افزایش تولید نظامی معطوف کرده‌ایم. کارخانه‌های جدیدی در دست ساخت هستند و تولید رو به افزایش است اما لازم است که فورا اقدامات بیشتری صورت بگیرد."
البته اظهارات دبیر کل ناتو درباره وجود مشکلات در این سازمان نظامی غربی ابعاد مختلفی دارد. از جمله این موارد باید به مشکلات نظامی در زمینه تامین سلاح و مهمات و نیز معضلات مربوط به تعمیر و نگهداری اشاره کرد.
ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو در کنفرانس مونیخ گفت: "ما از نظر نظامی نیرومندتر از روسیه هستیم. اما در عین حال، جنگ در اوکراین نشان داد که ما شکاف های جدی داریم. به عنوان نمونه، درباره نگهداری سلاح، ما سیستم های مدرن داریم، اما به قطعات یدکی، تعمیر و نگهداری و مهمات نیاز داریم. در اوایل جنگ ما با کمبود منابع روبرو شدیم، اکنون تعداد آنها بسیار کم شده است. اکنون باید روی چگونگی افزایش تولید مهمات تمرکز کنیم."
به این ترتیب مشخص است که بر خلاف گزافه گویی های سران ناتو در اوایل جنگ اوکراین درباره آمادگی کامل این سازمان نظامی اما به دلیل اینکه ناتو و کشورهای عضو آن در چند دهه اخیر با هیچ چالش نظامی جدی مواجه نبوده است لذا در عمل آمادگی نظامی آن برای ورود به جنگ احتمالی با روسیه در سطحی نازل است.
مقامات ارشد ناتو به این مهم پی برده و زنگ خطر از جانب دبیر کل ناتو نیز در همین ارتباط به صدا در آمده است. در این مورد می توان به آشکار شدن ناکارآمدی برخی تسلیحات غربی در جنگ اوکراین از جمله تانک ها و خودروهای زرهی اشاره کرد.
در این راستا، گزارش های زیادی درباره خرابی و نیاز مکرر به تعمیر و نگهداری تانک های لئوپارد آلمانی که گل سرسبد تانک های غربی محسوب می شود، اشاره کرد. این مساله ای است که مورد توجه مقامات ارشد روسیه نیز قرار گرفته است.
«سرگئی چمزوف» مدیر کل شرکت دولتی روستیخ می گوید که به اصطلاح برتری فن آوری غرب در حوزه نظامی یک افسانه است.
«سرگئی شایگو» وزیر دفاع وقت روسیه نیز چندی قبل تاکید نمود: "در بسیاری از موارد، حتی تجهیزات ساخت شوروی از نظر کیفیت جنگی از مدل های غربی پیشی می گیرد و در مورد سلاح های ساخت غرب که به اوکراین ارائه می شود، هیچ چیز منحصر به فرد و آسیب ناپذیری سلاح‌های مدرن غربی در میدان نبرد برای روسیه وجود ندارد."
سخنان استولتنبرگ دبیر کل وقت ناتو درباره وجود مشکلات جدی در این ائتلاف نظامی غربی در حالی ابراز شد که تا قبل از این وی همواره نسبت به نیرومندی این سازمان نظامی در مواجهه با تهدیدات و چالش ها تاکید می کرد. به ویژه از آغاز جنگ روسیه و اوکراین در اواخر فوریه ۲۰۲۲ استولتنبرگ بر آمادگی ناتو برای مقابله با روسیه داد سخن داده و در عین حال تمایل زیادی برای بزرگ نمایی تهدید ادعایی از جانب مسکو علیه کشورهای ناتو به خصوص کشورهایی مانند لهستان و جمهوری های سه گانه بالتیک داشت.
با این حال در اواسط سومین سال جنگ اوکراین که با پیروزهای پی در پی روسیه و شکست های اوکراین به خصوص ناکامی ارتش اوکراین در ضد حملات علیه نیروهای روسی و نوسان در ارائه کمک های غرب به کی یف همراه شده، دبیر کل وقت ناتو این موضع متفاوت را اتخاذ کرد.
پیش از آن نیز استولتنبرگ در سخنانی پیش از نشست وزرای دفاع ناتو در بروکسل در فوریه ۲۰۲۴ اذعان نمود که این ائتلاف هیچ گونه تهدید نظامی فوری برای کشورهای خود از جانب روسیه نمی‌بیند.
استولتنبرگ گفت: "ما هیچ تهدید نظامی فوری برای هیچ یک از کشورهای متحد نمی‌بینیم. اما وجود خطر حملات ترکیبی دایمی وجود دارد، از جمله ... حملات سایبری و سایر اقدامات با ماهیت ترکیبی علیه متحدان."
نکته مهم اینکه مسکو بارها بر نادرستی تهدید انگاری روسیه علیه کشورهای عضو ناتو از جانب مقامات ارشد ناتو و غربی تاکید کرده است. در این زمینه «ولادیمیر پوتین» رئیس‌جمهور روسیه در مصاحبه با «تاکر کارلسون»، روزنامه‌نگار آمریکایی، تاکید کرد: "مسکو به کشورهای ناتو حمله نخواهد کرد و این برای روسیه هیچ معنایی ندارد."
به گفته او سیاستمداران غربی مرتباً مردم خود را با تهدید خیالی روسیه می‌ترسانند.
البته این موضع گیری پوتین قبل از اقدامات اخیر اعضای ناتو در راستای حمایت نظامی و تسلیحاتی از اوکراین به خصوص ارسال تسلیحات دوربرد دقیق برای هدف قرار دادن اهداف در عمق خاک روسیه صورت گرفته بود.
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در سپتامبر ۲۰۲۴ در اظهاراتی با بیان اینکه ارائه مجوز به اوکراین برای استفاده از موشک‌های دوربرد برای حمله به اهدافی در خاک ما به منزله مشارکت مستقیم کشورهای عضو ناتو در جنگ علیه روسیه است، تاکید کرد: "این موضوع ماهیت درگیری را به گونه قابل توجهی تغییر خواهد داد."
ولادیمیر پوتین، نیز در اواخر سپتامبر ۲۰۲۴ در نشست خود با اعضای شورای امنیت روسیه، با تاکید بر نقش دکترین هسته‌ای در تضمین امنیت روسیه، پیشنهاد داد که سیاست بازدارندگی هسته‌ای با واقعیت‌های کنونی و افزایش تهدیدات خارجی تطبیق داده شود. پوتین یادآور شد که این سند، همراه با دکترین نظامی، استراتژی هسته‌ای روسیه را به تفصیل تعیین و تشریح خواهد کرد.
او تأکید کرد: "اصل اساسی استفاده از چنین تسلیحاتی در این سند چنین قید شده است که استفاده از نیروهای هسته‌ای تنها به عنوان آخرین ابزار برای دفاع از حاکمیت کشور مجاز است." پوتین گفت: "در نسخه به‌روز شده این سند، پیشنهاد می‌شود که هرگونه تجاوز علیه روسیه از سوی یک کشور غیرهسته‌ای که با مشارکت یا حمایت یک کشور هسته‌ای صورت بگیرد، به عنوان حمله مشترک علیه فدراسیون روسیه در نظر گرفته شود."
به همین دلیل استولتنبرگ در اظهارات اخیر خود با اشاره به هشدار پوتین در خصوص اینکه حمایت ناتو از اوکراین این پیمان نظامی را به یکی از طرف‌های مستقیم درگیری تبدیل می‌کند، یادآور شد: "متوقف کردن حمایت از اوکراین به دلیل برخی لفاظی‌ها واقعاً یک گزینه نیست و من به عنوان دبیرکل ناتو برای عبور از همه آن خطوط قرمزی که پوتین تعیین کرده بود اصرار کردم و ما از بسیاری از آن خطوط قرمز عبور کردیم و رئیس جمهور روسیه در واکنش، اقدامی انجام نداد."
دبیر کل سابق ناتو همچنین در خصوص تهدید پوتین برای استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی بر علیه اعضای ناتو که کمک‌های تسلیحاتی به اوکراین ارسال می‌کنند، یادآور شد: "اگر روزی رئیس جمهور روسیه بخواهد عملاً این کار را انجام دهد، می‌تواند تمام بهانه‌های مورد نیاز خود برای استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی علیه اعضای ناتو را ایجاد کند."
روسیه پیش از اظهارات اخیر پوتین نیز درباره تغییر دکترین هسته ای خود در واکنش به اقدامات خصمانه ناتو هشدار داده بود.
«سرگئی ریابکوف» معاون وزیر خارجه روسیه در این زمینه اعلام کرده بود که مسکو در واکنش به اقدام‌های غرب در قبال جنگ در اوکراین دکترین هسته‌ای خود را تغییر خواهد داد. وی تاکید کرد: "این کار در مرحله پیشرفت است و هدف روشنی برای اصلاح تغییرات وجود دارد. این تصمیم به مسیر تشدید تنش دشمنان غربی ما در جنگ در اوکراین مربوط می‌شود."
روسیه که اکنون با اقدامات تهاجمی ناتو و آمریکا در قالب کمک های نظامی گسترده به اوکراین ،حمایت های اطلاعاتی و اعزام نیروهای غربی برای کمک به اوکراین، آماده باش هسته ای ناتو و اکنون اقدام واشنگتن برای اعطای مجوز به اوکراین برای استفاده از سلاح های آمریکایی به منظور حمله به خاک روسیه مواجه است، چاره ای جز افزایش توان بازدارندگی هسته ای استراتژیک خود به مثابه پاسخی به خصومت روز افزون غرب و نیز تضمینی برای حفظ امنیت ملی اش نمی بیند.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
