به گفته «جوزپ بورل» اروپا دیگر تصمیم گیرنده در جهان نیست و پس از شروع جنگ در اوکراین احساس ترس می کند. بورل افزود: اتحادیه اروپا یک قدرت نظامی نیست، بلکه مجموعه‌ای از قابلیت‌های اقتصادی و فنی است.
اذعان بی سابقه یک مقام ارشد غربی یعنی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا بر پایان چند تک قطبی و زندگی در جهانی چند قطبی و نیز به پایان رسیدن هژمونی آمریکا نشانه بارزی از واقعیتی است که مقامات ایالات متحده سعی بر انکار آن دارند.
این امر با افزایش احساسات ضد آمریکایی در جهان قابل مشاهده است. بورل می گوید: من احساسات ضد امپریالیستی در آمریکای لاتین و احساسات ضد استعماری در آفریقا را درک می‌کنم. در عین حال بورل بر این مساله نیز اعتراف کرده که اتحادیه اروپا نیز دیگر یک قدرت تاثیر گذار جهانی نبوده و حداکثر به عنوان یک بلوک اقتصادی و تکنولوژیک مطرح است.
مساله ای که در چارچوب شکل گیری نظام چند قطبی مطرح می شود نقش قدرت های جهانی جدید یعنی چین و روسیه و تاثیر گذاری این دو کشور به همراه قدرتهای نوظهور اقتصادی مانند هند و برزیل و برخی دیگر از کشورهای گروه 20 و نیز کشورهای ضد استکباری مانند ایران بر سیاست و اقتصاد و امنیت بین المللی است.
روسیه و چین بارها با توجه به روندها و واقعیات منطقه ای و جهانی برگذر جهان از دوره تک قطبی که پس از فروپاشی شوروی و داعیه نظم نوین جهانی از جانب آمریکا مطرح شده بود تاکید کرده اند.
واقعیات نظام جهانی حاکی از حرکت به سوی نظام چند قطبی با توجه به روندهای سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی و امنیتی در سطح بین المللی به ویژه از سوی قدرت هایی مانند روسیه و چین است که واشنگتن در اسناد بالا دستی امنیتی خود آنها را قدرت های تجدید نظر طلب ومهمترین تهدید علیه خود خوانده است.
«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه می گوید: "آمریکا علناً اعلام می‌کند که می‌خواهد دنیا را تا ابد تک‌قطبی نگاه دارد، در حالی که عملاً روند اوضاع در حال حرکت به سمت مخالف است. دنیا چندقطبی است."
موضع گیری آشکار روسیه و چین در مخالفت با تلاش های آمریکا برای حفظ نظام تک قطبی
موضع گیری آشکار روسیه و چین در مخالفت با تلاش های آمریکا برای حفظ نظام تک قطبی با توجه به مواضع «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا ابراز شده است. بایدن که از اقدامات مخرب «دونالد ترامپ» رئیس جمهور قبلی آمریکا برای تثبیت یک جانبه گرایی و حفظ هژمونی آمریکا بر نظام جهانی به خوبی آگاه است تلاش کرده تا به نحوی دیگر و البته این بار به گونه ای موجه یعنی به بهانه جنگ اوکراین بر تداوم رهبری ایالات متحده بر جهان تاکید نماید.
بایدن بر این باور است که باید در دوره ریاست جمهوری خود ، بار دیگرنقش جهانی آمریکا را احیا نماید.
وی در این راستا تاکید کرده که آمریکا قصد دارد حضور نظامی خود را در منطقه ایندو پاسیفیک با ایجاد ائتلاف های جدید و نیز اروپا با رهبری تلاش ها در کارزار ضد روسی حفظ کند. این امر به معنای قصد واشنگتن برای تداوم ایفای نقش پلیس جهانی است.
بورل با اشاره اختلافات میان آمریکا و چین تصریح کرد: رویارویی آمریکا و چین در کانون توجه جهانیان قرار دارد.
روسیه و چین بارها اعلام کرده اند که به رغم اینکه آمریکا هنوز یک قدرت جهانی است، اما نظم بین المللی نوین به سوی چند قطبی شدن در حرکت است و ظهور قدرتهای نوین به ویژه چین در عرصه اقتصادی که قادر به رقابت با آمریکا از لحاظ شاخص‌های متعدد از جمله شاخص تولید ناخالص داخلی بر مبنای «برابری قدرت خرید» و حتی در حال پشت سر گذاشتن آمریکا است، خط بطلانی بر ادعای واشنگتن در زمینه نظام تک قطبی است.
«دانیل نکسون» استاد دانشگاه جورج تاون می گوید: "آمریکا باید بپذیرد که جهان دیگر به دوران به لحاظ تاریخی استثنایی دهه 1990 و نخستین دهه سده جاری شباهت ندارد. دوران حاکمیت نظام تک قطبی به سر آمده و باز نخواهد گشت."
ظهور قدرت های جدید مانند چین، هند، روسیه و دیگر قدرت های نوظهور اقتصادی و نیز شکل گیری نهادها و گروه هایی مانند «بریکس» و «سازمان همکاری شانگهای» نشان دهنده نوعی انتقال قدرت از غرب به شرق است. لذا به رغم ادعاهای آمریکا واصرار آن تداوم هژمونی جهانی خود، اما روندهای اقتصادی ، سیاسی ونظامی و امنیتی برخلاف این خواسته واشنگتن جریان دارد.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
117
