منطقه گرایی یکی از مهمترین راهبردهای جمهوری اسلامی ایران در عرصه سیاست خارجی محسوب می‌شود. در واقع منطقه گرایی یا همگرایی منطقه‌ای یکی از کلید واژه‌های پرتکرار در عرصه سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است که از گذشته وجود داشته و در سال‌های اخیر مورد توجه بیشتری قرار گرفته است.
دلایل مختلفی برای تمرکز جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی بر منطقه‌گرایی وجود دارد:
دلیل نخست این است که جمهوری اسلامی ایران معتقد است امنیت منطقه توسط کشورهای منطقه باید تامین شود و کشورهای بیگانه نه تنها توانایی تامین امنیت منطقه را ندارند بلکه ناامنی را برای آن به ارمغان می‌آورند.
دلیل دیگر نیز این است که جمهوری اسلامی ایران بر این باور است که از ظرفیت‌های منطقه‌ای می‌توان برای توسعه کشور و همچنین برای توسعه در سطح منطقه استفاده کرد.
در واقع جمهوری اسلامی ایران قائل به همگرایی در حوزه‌های مختلف در سطح منطقه است. از دید جمهوری اسلامی ایران همگرایی منطقه‌ای نه تنها ظرفیت همکاری را برای کشورهای منطقه فراهم می‌کند بلکه در عین حال سبب می‌شود راهبردهای خصمانه دشمنان در قبال منطقه و روابط میان کشورهای منطقه نیز بی‌اثر شود و کشورها در مسیر افزایش همکاری و توسعه روابط دوجانبه گام بردارند.
یکی از مهمترین نتایج منطقه گرایی در سیاست خارجی این است که امکان افزایش تعاملات اقتصادی میان کشورها نیز به وجود می‌آید. در عین حال منطقه گرایی سبب می‌شود که کشورها درک مشترکی از تهدیدها و فرصت‌های موجود داشته باشند و ضمن بهره‌گیری از فرصت‌ها در جهت کاستن از تهدیدها اقدامات عملی انجام دهند.
منطقه گرایی موضوعی مربوط به کشورهای در حال توسعه نیست بلکه کشورهای پیشرفته و صنعتی جهان نیز از طریق اتخاذ سیاست خارجی منطقه گرا مسیر توسعه و پیشرفت را طی کردند؛ اتحادیه اروپا یکی از مصادیق این موضوع است.
جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر گام‌های عملی برای تقویت همگرایی منطقه‌ای یا منطقه گرایی برداشته است از جمله این گام‌ها می‌توان به اتخاذ راهبرد توسعه روابط با کشورهای همسایه اشاره کرد که دولت سیزدهم جمهوری اسلامی ایران مورد توجه قرار گرفت و در دولت کنونی نیز پیگیری می‌شود.
جمهوری اسلامی ایران در راستای تقویت منطقه گرایی در سال‌های اخیر به عضویت سازمان همکاری شانگهای و همچنین گروه بریکس درآمده است و این‌ها نیز از جمله موارد و نشانه‌هایی است که عزم و اراده جدی جمهوری اسلامی ایران برای تقویت منطقه گرایی را نشان می‌دهد.
در همین راستا، «علیرضا عنایتی» سفیر جمهوری اسلامی ایران در ریاض در اجلاس مجمع گفت‌وگوی همکاری آسیا که به ریاست شیخ محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثانی نخست وزیر و وزیر خارجه قطر در دوحه برگزار شد، تاکید کرد: ایران در تقویت همکاری‌های دوجانبه و چند جانبه و تقویت منطقه‌گرایی برای تحقق توسعه و امنیت جدی است.
نویسنده: سیدرضی عمادی
117
