بلغارستان نیز به عنوان عضو دیگر اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست سال 2023، 147 تن نفت خام یا فرآورده از ایران وارد کرده است که البته رقم قابل توجهی نیست. مجموع واردات نفت اتحادیه اروپا از ایران در این دوره بالغ بر 69 هزار و 884 تن بوده که از سال 2018 که آمریکا از برجام خارج شد، سابقه نداشته است.
بر این اساس در مجموع دو عضو اتحادیه اروپا در سه ماهه نخست سال 2023 برخلاف سیاست تحریم نفتی آمریکا علیه ایران از ایران نفت خام یا فرآورده نفتی وارد کرده اند. آلمان آخرین بار در اکتبر 2018 یک محموله 10 هزار تنی نفت خام یا فرآورده نفتی از ایران وارد کرده بود. واردات این حجم از نفت ایران توسط یک کشور اروپایی در حالی است که دولت آمریکا هنوز تغییری در تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران اعمال نکرده است. در کل سال 2022 نیز سه کشور بلغارستان، رومانی و لهستان در مجموع 4181 تن نفت خام یا فرآورده نفتی از ایران وارد کرده‌اند.
از سرگیری واردات نفت از ایران توسط کشورهای اروپایی از جمله آلمان به عنوان بزرگترین اقتصاد اروپا نشان می دهد که سیاست تحریم های یکجانبه آمریکا علیه ایران که از مه 2018 در دوره زمامداری ترامپ در چارچوب کارزار فشار حداکثری علیه ایران به اجرا درآمد و از همراهی متحدان اروپایی واشنگتن نیز برخوردار شد اکنون دیگر کارساز نبوده و اروپایی ها به دلیل نیازهای نفتی خود به ویژه پس از تحریم نفت روسیه ناچار شده اند که در این زمینه تجدید نظر اساسی نمایند.
بدین ترتیب در حالی که 5 سال از تحریم‌ها علیه ایران می‌گذرد و شرایط اقتصادی و ژئوپلتیک دنیا به ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین تغییر کرده است، تمایل پالایشگاه‌های اروپایی برای نادیده گرفتن تحریم‌های آمریکا علیه ایران بیشتر شده است. هم چنین درج ارقام مربوط به واردات نفت ایران در یک پایگاه رسمی اروپایی نشان دهنده تمایل مراجع رسمی اروپا برای فاصله گرفتن از تحریم‌ها و یا حداقل نشان دادن اعتراض خود به سیاست تحریم آمریکا علیه ایران است.
از سوی دیگر اظهارات اخیر رابرت هابک وزیر اقتصاد آلمان نشان می دهد به رغم شعارهای قبلی مقامات آلمانی درباره تحریم کامل گازی روسیه و اتخاذ تدابیری برای قطع وابستگی گازی آلمان به روسیه، اما هنوز هم موانع و مشکلات ساختاری زیادی در این زمینه وجود دارد. در حالی که برلین ادعا می کرد از ژانویه 2023 به طور کامل از واردات گاز روسیه صرف نظر کرده است، سایر کشورهای اتحادیه اروپا همچنان برای نیازهای انرژی خود به مسکو متکی هستند.
رابرت هابک اذعان کرد که اگر تحویل گاز طبیعی روسیه از طریق اوکراین در سال آینده متوقف شود، آلمان باید ظرفیت صنعتی خود را کاهش دهد یا حتی آن را تعطیل کند و هیچ سناریوی مطمئنی برای اینکه اوضاع در آینده چگونه پیش خواهد رفت، وجود ندارد. وی تصریح کرد که سیاستگذاران در برلین باید با این فرض اشتباه که کمبود انرژی بر اقتصاد تأثیر نمی‌گذارد، از تکرار مجدد اشتباهی که پیش از این مرتکب آن شده‌اند، اجتناب کنند.
این در حالی است که اگر در نهایت و با اجرای کامل تحریم گازی روسیه از سوی اتحادیه اروپا دسترسی کشورهایی مانند اتریش، اسلواکی، ایتالیا و مجارستان به گاز روسیه قطع شود، قوانین اشتراک گاز اتحادیه اروپا، آلمان را ملزم می‌کند که کمبود گاز آنها را جبران نماید و این مساله مشکلات دو چندانی را برای مشتریان صنعتی گاز در آلمان ایجاد خواهد کرد. در واقع تحقق این سناریو به معنای کاهش هر چه بیشتر ذخایر گازی آلمان است آن هم در زمانی که طرح های برلین برای ایجاد پایانه های گاز مایع طبیعی در سواحل دریای بالتیک با مخالفت ساکنان محلی و نیز فعالان محیط زیست مواجه شده است.
به رغم جنگ بین روسیه و اوکراین، اما روسیه همچنان به قرارداد تحویل گاز پایبند بوده و هزینه‌های ترانزیت اوکراین را پرداخت می‌کند با این حال، با توجه به شرایط فعلی بسیار بعید است که این قرارداد پس از پایان آن در انتهای سال 2024، تمدید شود. در مجموع به نظر می رسد اقدامات و اظهارات برلین از واردات نفتی از ایران تا اذعان به تاثیرات مخرب قطع واردات گاز از روسیه نشان می دهد که به رغم ادعاهای قبلی اما تا چه اقتصاد های اروپایی در عرصه انرژی آسیب پذیر بوده و قادر به تداوم سیاست های تحریمی خود نیستند.
نویسنده: سيدرضا ميرطاهر
115
