روزنامه اسپانیایی ال پائیس، چاپ مادرید، در تارنمای خود نوشت: روز یکشنبه دور دوم انتخابات برزیل برگزار و در آن جایر بولسونارو افسر سابق ارتش و نامزد جبهه راست افراطی در این کشور، پیروز شد.
انتخابات ریاست جمهوری برزیل، به سبب آنکه این کشور طی سال های گذشته خود را به عنوان یکی از قدرت های نوظهور معرفی کرده است، از هر حیث مورد توجه بسیاری از کشورها قرار گرفته بود؛ چراکه با تغییرات سیاسی در برزیل، ژئوپولتیک جهانی نیز دستخوش تغییر می شود.
البته دوران ریاست جمهوری لولا داسیلوا با زمان کنونی قابل مقایسه نیست. در آن دوران برزیل از نفوذ بالایی نه تنها در منطقه آمریکای لاتین، بلکه در دیگر نقاط نیز بهره مند بود. پس از آنکه همه چیز برای داسیلوا تغییر کرد، دیلما روسف رئیس جمهور بعداز او، با رای مجلس این کشور از کار برکنار شد و میشل تمر با عدم مقبولیت عمومی و مشروعیت قانونی بر جایگاه ریاست جهوری تکیه زد، در نتیجه این اتفاقات، به طور طبیعی قدرت و تاثیر برزیل نیز بسیار پایین آمد.
اسیلوا: برزیل علیه «ترامپ برزیل» متحد شود
به این ترتیب، مسئله ای که اکنون ایجاد می شود، آن است که حضور بولسونارو در مسند ریاست جمهوری برزیل، چه تغییراتی در سیاست خارجی این کشور ایجاد می کند.
از طرف منطقه آمریکای لاتین، تمام توجه ها معطوف به سیاستی است که بولسونارو در قبال بحران ونزوئلا اتخاذ می کند.
برزیل در زمانی که حزب کارگران این کشور دوران داسیلوا و روسف، بر سر کار بود، روابط خوبی را با کشور همسایه اش، ونزوئلا داشت. اما با آغاز بحران در ونزوئلا و روی کار آمدن تمر این روابط به سردی گرایید و دو کشور دیگر مثل سابق رابطه ای را نداشتند.
همانگونه که از قبل هم پیش بینی می شد، بولسونارو که به وی لقب نامزد راست افراطی را می دادند، در بیانیه های انتخاباتی اش از روسای جمهور حزب کارگران، به ویژه داسیلوا همواره این انتقاد را می کرد که با ایجاد ارتباط با ونزوئلا، در دوران هوگو چاوز رئیس جمهور فقید ونزوئلا سبب شده اند تا دولت این کشور تا به امروز برقرار بماند. او از این طریق از رقیب خود، فرناندو حداد نامزد حزب کارگران نیز انتقاد می کرد.
این در حالی است که بولسونارو در اظهارنظری جدید روز دوشنبه پس از پیروزی در انتخابات، در پاسخ به این سوال که رویکرد برزیل در قبال ونزوئلا چگونه خواهد بود، اعلام کرد، این کشور با هرگونه دخالت نظامی علیه ونزوئلا مخالف است؛ «از طرف ما، علاقه ای در این باره وجود ندارد، برزیل همواره به دنبال راهی صلح آمیز در ارتباط با حل این مشکل بوده است».
وی همچنین خبر داد که در تماس های تلفنی که برخی از مقامات با وی داشته اند، صحبت هایی از ونزوئلا نیز مطرح شده است؛ در این مکالمات که به منظور اظهار تبریک به رئیس جمهور جدید برزیل صورت گرفته است، از بولسونارو خواسته اند تا دولت برزیل برای حل بحران ونزوئلا گام هایی تازه را بردارد.
این در حالی است که برخی از کارشناسان همچنین معتقدند که این احتمال نیز وجود دارد، بولسونارو روابط خود را با کاراکاس کاملا قطع کند و دور جدیدی از روابط سیاسی و تجاری را با کلمبیای محافظه کار و دولت ایوان دوکه، برقرار سازد.
به هر حال، آنچه بیش از همه اهمیت دارد، حل مشکل مهاجرانی است که از ونزوئلا به برزیل می روند تا در آنجا درخواست پناهندگی کنند.
بولسونارو در کارزار انتخاباتی خود قول داده است، علاوه بر حل این مشکل، در راهی قدم بر دارد که برزیل را به عنوان یک رهبر منطقه ای معرفی کند. در هر صورت برزیل از دورانی که در آن لولا داسیلوا به عضویت در سازمان های منطقه ای مهم، مانند اوناسور یا سلاک نقشی اساسی در منطقه آمریکای لاتین ایفا می کرد، فاصله گرفته است.
به طور کلی همانگونه که در بقیه برنامه های بوسلونارو نیز مشهود است، سیاست های خارجی وی هم با جزئیات لازم ارائه نشده اند. بنابراین ضد و نقیض بسیاری در این باره وجود دارد.
به همین خاطر کارشناسان کشورهایی که وضعیتی استراتژیک برای برزیل دارند (مانند آرژانتین و چین) منتظر مانده اند تا گام های نخست دولت بولسونارو برداشته شود و سپس آینده روابط خود را برنامه ریزی کنند.
مائوریسیو ماکری، رئیس جمهور محافظه کار آرژانتین در زمان پیش از انتخابات نشان داده بود که بیش از هر کس، طرفدار حداد است.
در زمانی که نامزد حزب کارگران برزیل، شهردار سائوپائولو بود، با ماکری، شهردار وقت بوئنوس آیرس، پایتخت آرژانتین روابط خوبی را داشت.
از طرف دیگر، بولسونارو با تقابل منافع بخش های مختلف داخلی نیز مواجه است. این بدان معنا است که در برزیل که همواره بحران اقتصادی اش بدتر از قبل می شود، تمایل برای برقراری یک سیاست خارجی خاص در میان بخش های مختلف، متفاوت خواهد بود؛ چراکه منافع هر یک به طور متفاوتی تعریف شده است.
آینده مرکوسور(بازار مشترک کشورهای آمریکای جنوبی) در برزیلِ بولسونارو همواره باز خواهد بود.
رئیس جمهور جدید برزیل در اظهارنظری تازه بیان کرده است، دولت آینده این کشور به دنبال امضای قرار دادهای مشترکی با کشور های دیگر به صورت کشور با کشور است. وی با انتقاد از حزب کارگران برزیل، عنوان داشته است: «آنچه نمی توانیم انجام دهیم، انعقاد قرار داد هایی براساس ایدئولوژی ها است».
این طریق لفاظی های بولسونارو، بیش از هر چیز تداعی گر دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا است. برای هر دوی آن ها منافع کشورشان بر هر چیز دیگری ارجح است.
در واقع، استیو بنن ایدئولوژیست تیم انتخاباتی ترامپ این بار در برزیل دست به کار شده است و به بولسونارو مشاوره می دهد. از ماه اوت گذشته، زمانی که پسر بولسونارو در نیویورک با بنن ملاقات داشت، تیم انتخاباتی وی از توصیه ها و مشورت های او بهره مند می شد. بولسونارو تا جایی به ترامپ نزدیک شده است که حتی تهدید کرده برزیل از معاهده تغییرات آب و هوایی پاریس و شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خارج می شود.
از سویی دیگر، یکی از کشورهایی که با دقت و حساسیت بسیار به تغییرات سیاسی کنونی برزیل نگاه می کند، چین است. الیور استوئنکل، استاد روابط بین الملل، در این باره می گوید: «پکن تغییرات در برزیل را با نگرانی بسیاری دنبال می کند. هیچ کس در تیم بولسونارو نمی داند، سفر وی در ماه مارس به تایوان تا چه میزان هزینه سیاسی در بر خواهد داشت». این در حالی است که بولسونارو نسبت به سیاست تجاری چینی ها در برزیل همواره انتقاد کرده است.
استوئنکل نیز مانند دیگر تحلیلگران برزیلی، بر این عقیده است که بولسونارو نیز به مانند سیاستی که ترامپ در حمایت بی چون و چرا از رژیم صهیونیستی پیش گرفته است، سفارت این کشور را منتقل خواهد کرد. این اقدام در صورت وقوع به مثابه خطی خواهد شد که سیاست خارجی برزیل را به دو قسمت قبل و بعد از انتقال سفارت این کشور تقسیم می کند.
باید در نظر داشت که بخش بزرگی از جامعه اعراب آمریکای لاتین، در برزیل ساکن هستند، بنابراین، به طور حتم این اقدام احتمالی بولسونارو می تواند موجب نارضایتی و واکنش آن ها را در داخل این کشور فراهم کند. 113/110
دبیر مترجم: محمد استادولی
بیشتر بخوانید:
نگرانی از آینده سیاست‌خارجی «ترامپ‌برزیل»
مخالفت رئیس جمهوری برزیل با دخالت نظامی در ونزوئلا
پیروزی «ژایر بولسونارو» در انتخابات ریاست‌جمهوری برزیل و پیامدهای آن/ تحلیل
