پایگاه اینترنتی العربی الجدید روز یکشنبه در گزارشی از خارطوم به قلم «عبدالحمید عوض» نوشت، بندر تاریخی سواکن در شرق سودان و مُشرف بر دریای سرخ نزدیک بندر پورت سودان قرار دارد.
بندر پورت سودان سال 1922 به دست اشغالگران بریتانیائی (1956 - 1898) تکمیل شد، اشغالگران بریتانیائی بندر سواکن را تخریب کردند و این بندر به خرابه و ویرانه تبدیل شد.
«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهوری ترکیه در سفر به سودان قول داد که شهر سواکن را به وضعیت قبل برگرداند و مناطق باستانی و گردشگری این شهر را بازسازی و بیش از پیش در آن سرمایه گذاری کند.
بندر سواکن یکی از مهمترین بنادر کشورهای عربی و آفریقائی است و سفر اردوغان به خارطوم اهمیت ژئوپلتیک این بندر را بار دیگر در سودان، مصر و عربستان روی زبان ها انداخته است، خصوصاً اینکه حرف و حدیث هائی درباره همکاری نظامی خارطوم و آنکارا در شهر سواکن وجود دارد.
اردوغان دوشنبه شب کمی پیش از ترک سودان گفت، «ما درخواست کردیم که جزیره سواکن برای بازسازی و برگرداندن آن به وضعیت قبل برای مدتی مشخص به ما واگذار شود و «عمر البشیر» رئیس جمهوری سودان موافقت کرد.»
آشنایی با پیشینه جزیره سواکن
وسعت جزیره سواکن 20 کیلومتر است و تا خارطوم پایتخت سودان 642 کیلومتر فاصله دارد و در 66 متری از سطح دریای سرخ قرار دارد.
سواکن در گذشتۀ دور بندر اصلی سودان بود که بسیاری از مهاجران عرب و غیرعرب از طریق این بندر وارد خاک سودان می شدند و حجاج سودانی و کشورهای غرب آفریقا از همین بندر راهی سرزمین حجاز می شدند.
بندر سواکن بیش از هزار سال قدمت دارد و اریتره، یمن و سومالی در دوران دوم امپراتوری عثمانی بین سال های 1885 - 1821 از همین بندر اداره می شد.
انگلیسی ها هنگام حکومت بر سودان بین سال های 1956 - 1898 به عللی خاص بندر سواکن را برای رونق بخشیدن به بندر جدید التأسیس پورت سودان تخریب کردند.
جزیره ای در شهر سواکن به طول 4 کیلومتر و عرض 700 متر وجود دارد که تُرک ها این جزیره را در سال 1512 هنگام پادشاهی «سلطان سلیم اول» همانند شهرهای ترکیه ساختند.
جزیره سواکن در دوران دوم امپراتوری عثمانی بین سال های 1885 -1821 دارای 4 مسجد، ساختمان فرمانداری، مرکز تلگراف، مرکز گمرک بود و دیواری بزرگ دور تا دور این جزیره کشیده شده بود که این دیوار فقط 2 دروازه داشت.
کاخ «شناوری» با 360 اتاق یکی از مهمترین عمارت های این جزیره است که به علت عوامل طبیعی و بی توجهی استعمارگران و مسئولان کاملاً تخریب شده است و دیگر ساختمان های تاریخی نیز به همین سرنوشت دچار شده اند.
یک زندان بزرگ در جزیره سواکن ساخته شده است که تنها زندان این جزیره است و تا به امروز برای حبس مجرمان استفاده می شود.
انقلاب «محمد احمد المهدی» که عثمانی ها را در سال 1885 از سودان بیرون راند، هر چند انقلابی دینی و مردمی بود ولی نتوانست شهر سواکن را آزاد کند زیرا این شهر قلعه های مستحکم داشت و مُشرف بر دریای سرخ بود و مردم این شهر چندان طرفدار انقلاب و افکار انقلابیون نبودند.
بنابراین شهر سواکن همچون گذشته به وضعیت خود باقی ماند تا اینکه انگلیسی ها در سال 1898 زمام حکومت این شهر را به دست گرفتند و بندر سواکن پس از اینکه اشغالگران انگلیسی بندر پورت سودان را بین سال های 1898 و 1905 احداث کردند، ارزش خود را به آرامی از دست داد.
بنابراین بندر سواکن رونق خود را به عنوان بندری تجاری با گذشت زمان از دست داد و اکثر ساکنین این شهر مهاجرت کردند و ساختمان های قدیمی به ویرانه ها و آثار باستانی تبدیل شد و دولت های متوالی هیچ کاری برای ثبت این شهر تاریخی و گردشگری در فهرست یونسکو یا بازسازی آن نکردند.
در پایان دهه هشتاد و آغاز دهه نود قرن گذشته بندر سواکن بازگشائی و بندر «عثمان دقنه» نامیده شد.
عثمان دقنه یکی از رهبران انقلاب «محمد احمد المهدی» بود.
بندر عثمان دقنه فقط برای انتقال حجاج به سرزمین حجاز اختصاص داده شد در حالی که این بندر برای تخلیه و بارگیری 3 میلیون تُن بار در سال طراحی شده بود.
سواکن نزدیک ترین بندر دریای سرخ به «بندر جده عربستان، تنگه باب المندب و کانال سوئز» است که همین امر اهمیتی استراتژیک به بندر سواکن در زمینه تجارت بین الملل و امنیت منطقه ای بخشیده است.
«فتح الرحمن احمد» استاد علوم سیاسی دانشگاه نیلین می گوید:
"بندر سواکن در گذشته از اهمیت بسیار زیادی برخوردار بود و هم اکنون نیز اهمیت خود را حفظ کرده است. سواکن تنها بندری بود که آفریقا را به آسیا وصل می کرد و بریتانیائی ها در برهه ای از تاریخ از این بندر برای تجارت با هند و دیگر کشورها استفاده می کردند."
احمد افزود، بندر سواکن یکی از مهمترین مؤلفه های تجارت بین المللی نفت است و گذشته از این، بین کانال سوئز (شمال) و تنگه باب المندب (جنوب) قرار دارد.
احمد اعلام کرد، در طول تاریخ بسیاری از حملات نظامی به سودان از طریق دریا اجراء شد که تخریب کارخانه داروسازی «شفاء» به دست آمریکا در سال 1998، تخریب کارخانه مهمات سازی «یرموک» به دست اسرائیل در سال 2012 و حملات این رژیم به چند کاروان به ادعای قاچاق اسلحه به منطقه غزه فلسطین جزء این حملات نظامی است.
اردوغان اعلام کرد که هیچ توافقنامه ای با سودان برای احداث پایگاه نظامی در جزیره سواکن امضاء نکرده است، ولی «ابراهیم غندور» وزیر امور خارجه سودان پس از پایان سفر اردوغان گفت که خارطوم کاملاً آماده همکاری نظامی با آنکارا است و توافقنامه ای برای فراهم کردن زمینه همکاری نظامی امضاء شده است.
مترجم: منوچهر مهدوی
116/111
بیشتر بخوانید:
انتقاد مصری ها از سفر اردوغان به سودان
گزارش: سفر رئیس جمهوری ترکیه به سودان و موضع البشیر درقبال تصمیم ترامپ درباره قدس
