دفتر شورای امنیت ملی افغانستان اعلام کرد، پروژه انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند از مسیر افغانستان، موسوم به طرح "تاپی"، میان کابل و عشق آباد امضاء شد.
در همین زمینه رسانه های افغانستان، اعلام کرده اند که امضای طرح ساخت خط لوله انتقال گاز از مسیر موسوم به تاپی با هدف تطبیق و توسعه طرح بزرگ انتقال گاز ترکمنستان به جنوب آسیا، به ثبات و شکوفایی منطقه کمک خواهد کرد.
بدیهی است که ساخت خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به هند از مسیر افغانستان و پاکستان به شکوفایی اقتصادی دولت ها و ملت های این منطقه کمک خواهد کرد.
درحالی که ترکمنستان درپی تنوع بخشیدن به مسیرهای انتقال گاز خود به بازارهای مصرف در جنوب آسیا است، دیگر کشورهای واقع در طول این مسیر صرفا" به درآمدهای ناشی از انتقال خط لوله و ایجاد اشتغال برای جوانان می اندیشند.
پیش از این، "قربانقلی بردی محمداف" رئیس جمهوری ترکمنستان گفته بود: تنوع بخشیدن به صنعت نفت و گاز ترکمنستان یکی از مهمترین اهداف اقتصادی عشق آباد است.
بردی محمداف همچنین گفته بود: پیشرفت حوزه انرژی کشور، استخراج مؤثر معادن، استفاده از تجریبیات جهانی و فن‌آوری‌های معاصر در برنامه‌های آتی کشور اولویت دارد.
اظهارات رئیس جمهوری ترکمنستان نشان می دهد که این کشور صرفاً درپی تنوع دادن به مسیرهای انتقال گاز خود است. درحال حاضر، ترکمنستان برای سه مسیر انتقال گاز خط لوله در اختیار دارد. این خطوط شامل خط لوله انتقال گاز ترکمنستان به ایران، روسیه و چین است.
این خطوط لوله توسط متخصصان ایران، روسیه و چین احداث شده است و دولت ترکمنستان در این ارتباط نقش چندانی ایفا نکرده است.
از سال گذشته میلادی، انتقال گاز ترکمنستان به ایران بنابر درخواست تهران متوقف شده است.
با وجود این، تردیدی نیست که ترکمنستان به عنوان یکی ازکشورهای برخوردار از منابع انرژی های هیدروکربوری بویژه گاز طبیعی درآینده برای بازارهای مصرف نقش مهمی ایفا خواهد کرد.
در شرایط فعلی، اجرای طرح انتقال گاز ترکمنستان به بازارهای مصرف در جنوب آسیا از مسیرهای افغانستان و پاکستان و هند موسوم به تاپی با مشکلات متعددی همراه است.
این خط لوله انتقال گاز بعد از ۱۴۷ کیلومتر در خاک ترکمنستان، وارد افغانستان می‌شود و با عبور از ولایت‌های هرات، فراه، قندهار و هلمند به طول نزدیک به 800 کیلومتر، وارد خاک پاکستان و بعد هند خواهد شد.
کل طول این مسیر انتقال گاز، 1814 کیلومتر است.
جدا از ناامنی در طول مسیر، موضوعاتی نظیر قیمت گذاری گاز صادراتی ترکمنستان ، وجود اختلاف های متعدد میان کشورهای این مسیر بویژه پاکستان و هند و سرمایه گذاری در طول این مسیر را نیز باید از موانع اجرای این طرح قلمداد کرد.
افزون بر این، افغانستان انتظار دارد، از مجرای حق العبوری که از کشورهای طرف قرارداد داد و ستد گاز ترکمنستان دریافت می کند، ارقام بی سابقه ای در نطر دارد که جذب آن غیرممکن به نظر می رسد.
به همین دلیل است که بسیاری از تحلیلگران معتقدند: طرح تاپی تا ۵۰ سال دیگر هم برای پاکستان عملی و اجرایی نخواهد بود. زیرا مشکلات زیادی از جمله امنیت افغانستان ، هزینه بالای اجرای این طرح و ساخ خطوط لوله در طول مسیر صعب العبور پیش روی طرح تاپی قرار دارد.
با توجه به فقدان امکانات لازم برای ساخت خط لوله تاپی ، مقام های عربستان با اهداف سیاسی اعلام کرده اند حاضرند در تاپی سرمایه گذاری کند.
در همین ارتباط، حسن مرادی کارشناس امور انرژی معتقد است؛ هدف عربستان از سرمایه‌گذاری برای اجرای خط لوله تاپی ضربه زدن به ایران است در حالی که اجرای این خط لوله هیچ صرفه اقتصادی برای عربستان ندارد.
به هر حال اجرای طرح تاپی برغم سپری شدن یک دهه از آغاز نخستین امضا برای ساخت آن، همچنان در هاله ای از ابهام قرار دارد و بعید است تا یک دهه دیگر ساخت این مسیر آغاز شود.
محمدعلی طالبی خاکیانی
بیشتر بخوانید:
کسری بودجه شدید افغانستان برای اجرای خط لوله انتقال گاز "تاپی"/تحلیل
