در پی هک شدن رایانه های کمیته ملی حزب دموکرات، بسیاری در کنگره و نهادهای دیگر از دولت خواستند که علیه روسیه تلافی کرده و اقدام متقابل انجام دهد.
گزارش ها هم حاکی از آن بود که دولت امریکا، تصمیم گرفته است، پاسخ این حملات هکری را بدهد. در حالی که ممکن است این اقدام متقابل، خوشحال کننده به نظر برسد، اما مهم آن است که چه پاسخی و چگونه داده شود. به همین خاطر ابتدا باید پاسخ چند سوال را بدانیم:
خطرات این رویداد چیست؟
با فرض بر اینکه روسیه مرتکب این حملات شده است، این کشور با دزدیدن و فاش کردن اطلاعات سیاسی محرمانه که باید هم محرمانه باقی می ماند، در فرایند انتخابات ریاست جمهوری آمریکا دخالت موثر کرده است. این اتفاق بسیار بدی است. همچنین باید در نظر بگیریم که فایل های کامپیوتر کمیته ملی حزب دموکرات تنها اطلاعاتی نبودند که فاش شده اند. (مثلا نگاهی کنید به ماجرای مالیات ترامپ و مصاحبه های گوناگونی که افشا شده است.)
حتی اگر روسیه را از این ماجرا حذف کنیم، فضای سیاسی دیگر مانند گذشته نخواهد بود. اما دلیل دوم برای ضرورت پاسخگویی مناسب به روسیه این است که این کشور دیگر جرات نکند در نظام انتخابات آمریکا دخالت کند. این دلیل از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است، زیرا که نظام سیاسی آمریکا به اعتماد به سیستم رای گیری وابسته است که تاکنون از آن به خوبی حفاظت شده است. اما اگر فرایند انتخابات توسط روس ها هک شده باشد – چیزی که هنوز بسیاری از کارشناسان نمی توانند باور کنند – آنگاه دیگران هم ممکن است چنین کاری را انجام دهند. مقابله به مثل و تلافی این مشکل را حل نخواهد کرد. نیاز است که اقدامات ملاحظات امنیتی و محافظتی را ادامه داده و ارتقا دهیم.
آمریکا باید به روسیه چه بگوید؟
آمریکا می تواند به روسیه بگوید: شما ما را عصبانی کردید، و به خاطر این عصبانیت ما تلافی کردیم. البته درس این ماجرا این نیست که آمریکا عصبانی شود.
یا اینکه آمریکا به روسیه بگوید: اقدامات شما به وضوح هنجارهای مورد قبول دنیا و تمام کشورهای مسئولیت پذیر را نقض کرده است. مجازات شما به خاطر عصبانیت ما نیست، بلکه به دلیل خطای شماست؛ آمریکا شما را مجازات می کند تا به هنجارهای مورد قبول کشورهای مسئولیت پذیر دنیا احترام گذاشته باشد.
پاسخ آمریکا باید مخفی باشد یا آشکار؟
آیا همه دنیا باید بدانند که پاسخ آمریکا چه بوده و روسیه چگونه مجازات شده است؟ مجازات آشکار احتمالا منجر به اقدام متقابل از جانب روسیه خواهد شد، زیرا که پاسخ ندادن به مجازات می تواند وجهه کشور مجازات شده را پیش دیگران خراب کند. اما مجازات پنهان را کشورهای دیگر چندان متوجه نخواهند شد.
از منظر روسیه، آنها تمایل دارند که پاسخ آمریکا مخفی باشد، زیرا هر دو کشور تجربه هشدار دادن های مخفیانه به یکدیگر در خلال جنگ سرد و زمانی که آنها از حد خود تجاوز می کردند را دارند.
بعلاوه، روسیه توانایی پاسخ مجدد به واکنش آمریکا (و انجام حمله ای دیگر) را دارد، و مسلما منصرف کردن روسیه از انجام خطاهای دیگر، از منصرف کردن دیگر کشورها مهم تر است، چرا که هیچ کشور دیگری توانایی و خصومت توامان روسیه نسبت به غرب را ندارد. صرف نظر از تمام اینها اما، برداشت و ذهنیت مردم از گزینه های احتمالی پاسخ آمریکا به روسیه نیز موجب می شود که نتوان پاسخ را کاملا مخفی نگه داشت.
آمریکا تا چه اندازه باید نقش روسیه را در حملات هکری ثابت کند؟
جامعه اطلاعاتی آمریکا (U.S. intelligence community) تاکنون شواهد اندکی برای اثبات ادعای خود پیرامون دست داشتن روسیه در هک کردن کامپیوترهای کمیته ملی حزب دموکرات ارائه کرده است، در حالی که شرکت های خصوصی امنیت سایبری تا حدودی جلوتر رفته اند.
پوتین البته همه چیز را انکار می کند. اگر قرار باشد که پاسخ آمریکا آشکار باشد، آنگاه به شواهد بیشتری برای اثبات نیاز است. اما اگر آمریکا بخواهد به صورت مخفیانه روسیه را مجازات کند، آنگاه طبیعتا به شواهد و مدارک کمتری نیاز است. افشای مدارک و شواهد نیز کم هزینه نخواهد بود؛ چرا که معمولا در آنها به منابع و روش های اطلاعاتی اشاره می شود و حمله کنندگان احتمالی در آینده را راهنمایی خواهد کرد که چگونه از مجازات بگریزند. سرانجام اینکه، نیاز به ارائه شواهد و مدارک، یعنی در دنیایی زندگی میکنیم که شواهد اهمیت دارند.
پاسخ به روسیه چقدر باید فوری باشد؟
به ویژه اینکه، آیا پاسخ باید از نتایج انتخابات پیشی بگیرد؟ اگر نیت این باشد که صحت انتخابات 2016 حفظ شود، پاسخ بله است؛ اما میزان واقعی چنین تهدیدی قابل اعتراض است (نامزدها می توانند به آن اعتراض کنند).
پاسخ بعد از انتخابات ممکن است چندان تاثیری نداشته باشد. چرا که تا آن زمان، روسیه دخالت های خود در انتخابات ریاست جمهوری 2016 را متوقف کرده است؛ چه پاسخ آمریکا برایش بازدارنده باشد و چه نباشد. اما جذابیت های حملات سایبری روسیه علیه مخالفانش تنها به آمریکا محدود نمی شود. همانند حملاتی که اخیرا علیه بنیاد سوروس و آژانس جهانی مبارزه با دوپینگ انجام شده است. بنابراین پاسخ آمریکا به روسیه بعد از انتخابات نیز می تواند همچنان مزایایی داشته باشد.
پاسخ چقدر باید خشن باشد؟
باید محاسبه معمول انجام شود. پاسخ ضعیف، پوچ به نظر خواهد رسید و بازدارنده نیز نخواهد بود؛ در حالی که پاسخ بسیار شدید هم خطر اقدام مجدد و حتی شدیدتر روسیه را به دنبال خواهد داشت. آمریکا قول داده بود که به حملات هکری کره شمالی به شرکت «سونی» پاسخ خواهد داد، اما پاسخ واقعی و (آشکار) آمریکا اعمال تحریم های دوباره علیه برخی از اشخاص حقیقی آن کشور بود که تقریبا یعنی هیچ.
اگر برای آمریکا، درست این باشد که سیاست مقابله با اقدامات نادرست در فضای سایبری را در پیش گیرد، باید یک بار هم که شده دست به اقدامی غیرمتعارف بزند.
چه کسی برنده تلافی کردن های پیاپی در فضای سایبری خواهد بود؟
اگر آمریکا حملات روسیه را تلافی کند و روسیه نیز در واکنش به آن حملات دیگری را انجام دهد، این نزاع ممکن است ادامه پیدا کند. آمریکا بهترین نیروی تهاجمی و قوی ترین نیروی تدافعی را در اختیار دارد. نیروی تهاجمی روسیه ممکن است به خوبی آمریکا باشد اما نیروی تدافعی اش ضعف هایی دارد. آمریکا به نیروی دفاعی بسیار قویتری نیاز دارد، به این دلیل که وابستگی آن به فضای سایبری به واسطه دیجیتالی و شبکه ای شدن بسیاری از فعالیت ها بسیار بیشتر از روسیه است. اگر آمریکا واقعا می خواهد نتایج احتمالی چنین نبردی را ارزیابی کند، باید دوباره به بررسی خطرات ناشی از حملات سایبری بپردازد.
* مارتین لیبیسکی، از محققان موسسه مطالعات استراتژیک در دانشگاه دفاع ملی، نویسنده کتاب «جنگ اطلاعاتی چیست؟» از کارشناسان برجسته اندیشکده «رند» است.
** «اندیشکده رند» در سال 1948 با تامین مالی خصوصی و به عنوان موسسه‌ای غیر انتفاعی تاسیس شد که به دلیل رابطه تنگاتنگ با وزارت دفاع آمریکا در سه حوزه نظامی، امنیتی، اطلاعاتی اشراف دارد. اندیشکده«رند» در کشورهایی اروپایی نیز حضور دارد و با محوریت «تحقیقات دفاعی و سیاست خارجی» به عنوان یکی از مهم ترین اتاق فکرهای دولتمردان آمریکایی فعالیت می کند و در واقع یکی از طراحان اصلی برنامه های سیاست خارجی و حوزه های دفاعی این کشور محسوب می شود.
*** آنچه در این گزارش آمده به معنی تایید محتوای تحلیل کارشناس از سوی «ایران پرس» نیست و صرفا در راستای اطلاع رسانی منتشر شده است.
120/110
