استان ایلام بعد از کرمانشاه و سنندج، سومین شهر بزرگ کردنشین ایران، به دلیل طبیعت فوق العاده زیبا و بکر به عروس زاگرس شهرت دارد.

به گزارش ایران پرس، ایلام به معنای مکان مرتفع و کوهستانی است. در کتیبه‌های بابلی، از ایلام با نام های «آلامتو» یا «اِلام» یاد شده است که به معنای کوهستان یا «کشور طلوع خورشید» می باشد.

این نقاشی سبز در زمان باستان به اریوجان شهرت داشت، ولی ایلام کنونی در ناحیه ای به نام  «حسین آباد» در سال ۱۳۰۸ شمسی از نو بنا شد.

ایلام به دلیل قرار گرفتن بین کوه ها، از آب و هوای معتدل تری نسبت به شهرهای اطرافش برخوردار است.

 ایلام از شهرهای توسعه یافته غرب ایران و به لحاظ داشتن تفرجگاه‌های جنگلی و آثار تاریخی فراوان، گردشگرهای زیادی را به خود جذب می‌کند.

تفرجگاه هایی مثل منطقه جنگلی «تجریان» که یک منطقه خوش آب و هوا ییلاقی است و پارک جنگلی «چقاسبز» یکی از فضاهای زیبا و دلنشین ایلام با چهار هزار هکتار وسعت و دارای درختان بلوط، پسته، زالزالک، کاج، سرو، اقاقیا، ارجن، بادام کوهی و گردو پرنده های کمیاب و زیبایی مثل بوتیمار می باشد.

تپه خرگوشان

تپه‌ قدیمی «خرگوشان» یا تپه «شاهد» در قدیم زیستگاه انواع گونه های خرگوش بوده است و به دلیل مشرف بودن این تپه به تمام شهر ایلام بعضی از مردم محلی به تپه خرگوشان، بام ایلام هم می گویند‌.

قلعه قیران

قلعه قیران هم یکی دیگر از نمادهای شهر ایلام است که در بالای کوه قیران بنا شده است. این کوه مشرف به ناحیه جنگلی بسیار زیبایی به نام ششدار یا ششدان است.

ترکیب بنای قلعه که مربوط به دوره اشکانیان تا دوره ‌‌های تاریخی پس از اسلام است و کوهی که قلعه، بر روی آن قرار گرفته، منظره زیبایی برای شهر ایلام ایجاد کرده‌ است.

دره ارغوان

یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی در نزدیکی شهر ایلام، دره شگفت انگیز ارغوان است. هرسال همزمان با فصل بهار، دره ارغوان ایلام به اوج زیبایی رنگها در طبیعت تبدیل می‌شود. این دره زیبا مملو از درختانی با شکوفه‌ها و برگهای ارغوانی است که در لابه لای درختان سبزبلوط و میوه های زرد درختان زالزالک، به نحوحیرت آوری چشم را خیره می‌کند.

منطقه گردشگری اما

منطقه تفریحی و گردشگری «اما» در 25 کیلومتری جنوب ایلام مثل تابلویی زیبا و درخشان یکی از قطب های گردشگری این شهر محسوب می شود.

یک آبشار بلند و زیبا در این منطقه وجود دارد که در نوع خود منحصر به فرد می باشد. خز، سرخس و گیاه ارزشمند پرسیاوشان در دیواره‌های این آبشار، زیبایی آن را صد چندان کرده است. درختان زیبای انجیر کوهی، انگور و بلوط اطراف این محل سرسبز را فرا گرفته است.

البته ایلام آبشارهای قشنگ زیادی دارد؛ مانند آبشار «چپی راستی» که یه اثر دل انگیز و بسیار زیبا در منطقه زرین آباد در شمال روستای تختان در دامنه کبیر کوه قرار گرفته است.

آسیاب های باستانی آن اطراف، باغ های روستای کوچک و زیبای آگره بید، غارها و چشمه ها و دره های بسیار عمیق کبیرکوه و زیبایی های پوشش گیاهی آن منطقه هر بیننده ای را به وجد می آورد.

غار زینهگان

غار زینهگان ملقب به غار بهشت در منطقه صالح آباد ایلام قرار گرفته است. علت مشهور شدن این غار به غار بهشت، هوای سرد و مطبوع آن است.

غار بهشت، غاری روباز است که بیشتر از یک کیلومتر طول دارد. داخل غار آب فراوان، دهلیزهای آب گیر، قندیل های متعدد و آبچک های طبیعی و خیلی زیبایی وجود دارد.

درون غار، شگفتی های زمین ساختی بسیاری دیده می شود، مانند رنگ سنگ ها، پیچ و خم های داخلی غار و لبه های به هم دوخته شده قسمت هایی از سقف غار.

آبشار «چم او» و منطقه «گچان» هم از دیگر زیبایی های طبیعت بکر ایلام به شمار می رود.

این منطقه پوشیده از درختان باشکوه بلوط در کنار کوه های سر به فلک کشیده و سرسبز مانشت و قلاجه در کنار دره زیبایی به همین نام قرار گرفته است.

در دره گچان، چشمه های پر آبی جاری است که آبشار زیبای گچان را تشکیل می دهد. آب گوارای این چشمه به مصرف اهالی روستاهای مجاور و آبیاری باغهای میوه و درختان انبوه گردو می رسد.

قلعه والیه

یکی از بناهای مهم دوره قاجار در شهر ایلام، «قلعه والیه» بر روی تپه ای به نام «چغا میرگ» ساخته شده است. این بنا دارای قسمتهای متعددی مثل حرم سرا، شاه نشین، اتاق آینه و زندان است.

این قلعه سه ورودی در سه ضلع دارد که ورودی اصلی قلعه در ضلع جنوبی قرار دارد. 

سنگ نمای بیرونی دیوار از سنگهای تراشیده شده مستطیلی شکل است که حالت برجسته نقش‌های اسلیمی روی آن زیبایی بی نظیری ایجاد کرده است.

کاخ فلاحتی

با توجه به این که این کاخ در محوطه سازمان جهاد کشاورزی استان ایلام قرار گرفته است، به کاخ فلاحتی یا کشاورزی معروف شده است. این کاخ خوش ساخت با نمای آجری زیبایش، از یک ایوان تشکیل شده که یه سالن بزرگ وسط آن قرار گرفته است.

از دیگر آثار طبیعی و تاریخی برجسته ایلام می توان به آسیاب های قدیمی، تالاب هایی مثل تالاب چکر با نیزارهای زیبا، سنگ نوشته مربوط به دوران آشوری و گورستان باستانی چنار که‌ بنا بر رسم‌ دوران باستان، مرده ها را‌ همراه با وسایل زندگیشان داخل خمره‌های بزرگ‌ دفن‌ می کردند، می توان اشاره کرد.

دره شهر

دره شهر برای علاقمندان تاریخ ایران، جذابیت های زیادی دارد.

این شهر تاریخی در غرب شهرستان ایلام، با کلکسیونی از جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی از جمله خرابه های شهر تاریخی «سیمره» معروف به «ماداکتو» و «پل گاومیشان» در دامنه کوه های با شکوه «کبیرکوه» می درخشد.

ارتفاعات کبیر کوه، در یک دره سرسبز و زیبا به نام «کُلم» قرار گرفته است. وجود باغهای انبوه و رودهای خروشان، این منطقه روستایی را به یکی از تفرجگاههای دلپذیر مسافران تبدیل کرده است.

رودخانه این منطقه از ارتفاعات کبیر کوه سرچشمه می گیرد و در مسیر خود، بعد از مناظر سبز و دلربا، به رود سیمره می ریزد. بقایایی از یک قلعه و یک آتشکده از دوره ساسانی و بقاع متبرکه جابربن انصاری و سید تاج الدین، موجب شده است که این مکان علاوه بر طبیعت سبز و زیبا، از جایگاه زیارتی و تاریخی هم برخوردار باشد.

شهر تاریخی سیمره

در قسمت جنوب غربی و غرب دره شهر، یکی از بزرگترین محوطه های تاریخی غرب ایران قرار گرفته است؛ شهر تاریخی سیمره معروف به ماداکتو بر اساس اعتقاد بعضی از تاریخ دان‌ها به زمانی بر می گردد که عیلامیان در عهد باستان فرمانروای کوه های لرستان بودند. عیلامیان سرزمینهای وسیعی را تصرف کردند و دومین پایتخت خودشان را در این مکان بنا کرهن و آن را ماداکتو نامیدند. این شهر در زمان ساسانیان دوباره به اوج خودش رسید.

در حال حاضر در خرابه های این شهر آثاری از سبک شهر سازی ساسانیان به چشم می خورد. در این مجموعه، برجهای نگهبانی، خیابان، سیستم آبکشی و دفع فاضلاب وجود داشته است. 

در لابه لای سنگ ها و بقایای نیمه مانده این شهر می توان دقت و ظرافت خاص معماری و هندسی را کشف کرد.

بخشی از یافته‌های مهم دیگر در این شهر باستانی، مسجدی از دوران صدر اسلام می باشد. مصالح این بنا از سنگ و گچ است و تاق‌هایی که برروی بناهای ورودی ساخته‌ شده، همه گهواره‌ای هستند. 

پل گاومیشان

علاوه بر تمام این زیبایی ها، رود سیمره به پلی جذاب و دیدنی به نام پل گاومیشان با قدمت 1500 ساله مزین شده است که یکی از بزرگ ‌ترین، قدیمی‌ترین و مشهورترین پلهای تاریخی غرب ایران می باشد. در حال حاضر تمام رود سیمره از بستر بین دو پایه پل عبور می‌کند که طاق آن شکسته است ولی بقیه چشمه‌های پل سالم مانده اند.

طول این پل ۱۶۸ متر و عرض گذرگاهش 8 متر است که در حال حاضر شش چشمه نسبتا سالم از آن باقی مانده است. در ساخت این بنا از مصالحی مثل قلوه سنگ، آجر، بلوک‌های سنگی و ملاط گچ استفاده شده است.

تنگه بهرام چوبین

در سفر به دره شهر باید از تنگه مشهور بهرام چوبین دیدن کرد. این تنگه میان باریکه ای عظیم و صخره‌ای که از ارتفاعات کبیرکوه منشعب شده، قرار گرفته است.

این مجموعه با آثار باقی مانده از دیوار و دژهای نظامی که به آن «قلعه چوبین» هم می گویند، پراز نمادهای نظامی است.

این تنگه به لحاظ نظامی طوری ساخته شده است که دشمنان به راحتی نتوانند وارد آن بشوند.

داخل این تنگه صعب العبور، مجموعه‌ای از اماکن مسکونی، بنای شاه نشین، حوضچه‌های سنگی آب انبار و برج وجود دارد. 

این تنگه را شکارگاه بهرام چوبین هم می گویند، زیرا داخل این تنگه و پشت آن، محیط های بکری برای حضور حیوانات و پرندگان وجود دارد و بهرام در این دره شکار می کرده است.

زیبایی و شاهکار بهرام چوبین علاوه بر پلکانهای سنگی روی دیوارها، وجود چهار آب انبار است که در دل صخره های سخت تراشیده و با طرز خارق العاده و زیبایی به صورت طبیعی ساخته شده اند.

آبشار ماربره

دره شهر جزو شهرهایی است که آبشارهای زیادی دارد، مثل آبشار ماربره که در 20 کیلومتری جاده دره شهر به سمت پلدختر واقع شده است. این آبشار زیبا در میان چندین درخت بلند محصور شده و در تمام طول سال مخصوصا بهار، آب فراوان و گوارایی دارد.

به طور کلی اقتصاد دره شهر بر پایه کشاورزی، باغداری و دامداری استوار است. دامداری در این شهرستان رونق بسیاری دارد و محصولات و فرآورده های دامی آن به شهرستان های دیگر صادر می شود.

116