حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبرمعظم انقلاب اسلامی عصر چهارشنبه در دیدار آقای «قربانقُلی بردی محمداُف» رهبر ملی ترکمنستان و هیات همراه، گسترش روابط دو کشور را دارای اولویت فراوان دانستند و گفتند: روابط ایران و ترکمنستان در سال‌های اخیر گسترش خوبی پیدا کرده است، اما هنوز ظرفیت‌های بسیاری برای همکاری‌های بیشتر وجود دارد که باید از آن ها استفاده شود.
ایشان با تاکید بر اینکه گسترش روابط براساس منافع مشترک به سود هر دو کشور است، افزودند: امیدواریم با حضور دولت تازه‌نفس پزشکیان، امور مربوط به گسترش روابط دو کشور با شدت و قوت بیشتری ادامه یابد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای همچنین با اشاره به سخنان رهبر ملی ترکمنستان درباره طرح‌های مشترک میان دو کشور از جمله طرح بزرگراه جنوب به شمال و طرح توسعه خط لوله گاز ترکمنستان، این طرح‌ها را مهم ارزیابی کردند و گفتند: اجرای این طرح‌های بزرگ با حضور کارشناسان و متخصصان ایرانی، روابط صمیمی دو کشور را بیش از پیش نزدیک‌تر خواهد کرد.
در این دیدار که پزشکیان رئیس‌جمهور نیز حضور داشت، «قربانقُلی بردی محمداُف» رهبر ملی ترکمنستان، دو کشور را خویشاوند یکدیگر خواند و گفت: مذاکرات خوب و سازنده‌ای را در تهران با آقای رئیس‌جمهور داشتم و امیدوارم موافقت‌نامه‌های امضا شده به نتایج خوبی برسند. قربانقلی بردی‌محمداف، دومین میهمان خارجی دولت چهاردهم پس از تشکیل کابینه است. پیش از این امیرمحمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی، نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قطر برای دیدار و گفت‌وگو با مقامات ایران به تهران سفر کرده بود.
رهبر ملی ترکمنستان در جریان سفرش به تهران با مسعود پزشکیان رئیس‌جمهوری دیدار و گفت‌وگو کرد و از رئیس‌جمهوری برای سفر به عشق‌آباد دعوت به عمل آورد. همچنین در جریان این سفر 4 سند همکاری میان دو کشور به امضا رسید. ترکمنستان از جمله کشورهایی بود که مقاماتش برای مراسم تحلیف مسعود پزشکیان به ایران دعوت شده بودند و درهمین راستا رشید مردوف، معاون رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه این کشور به تهران سفر کرده بود.
دو کشور جمهوری اسلامی ایران و ترکمنستان با دارابودن حدود 900 کیلومتر مرز زمینی و 300 کیلومتر مرز دریائی از طریق چهار مرز زمینی سرخس؛ باجگیران؛ لطف آباد و اینچه برون با یکدیگر در ارتباط می باشند. موقعیت ایران بعنوان دروازه اتصال کشورهای آسیای میانه به آب های گرم خلیج فارس و اروپا از یک سو و موقعیت کشور ترکمنستان بعنوان دروازه ورود به کشورهای آسیای مرکزی وچین؛ نشان از جایگاه ممتاز و استراتژیک دو کشوردر منطقه دارد.
ترکمنستان، ایران را به عنوان کشوری ترانزیتی که می‌تواند این کشور آسیای مرکزی غنی از گاز را به ترکیه و دنیای عرب متصل کند، باارزش می‌داند. ایران نیز به برقراری مسیر تجارت شمال-جنوب ریلی-دریایی که روسیه را از طریق قزاقستان، ترکمنستان و ایران به هند متصل می‌سازد، علاقه‌مند است. ترانزیت زمینی بین دو کشور در حال حاضر از چهار مرز سرخس؛ لطف آباد؛ باجگیران و اینچه برون انجام می پذیرد و سالانه بالغ بر 150 هزار دستگاه کامیون وتریلر از مرزهای دو کشور اقدام به انتقال کالای مصرفی دو کشور و نیز کالاهای ترانزیت به مقصد کشورهای افغانستان و آسیای مرکزی و نیز انتقال کالاهای کشورهای آسیای مرکزی به مقصد آبهای گرم خلیج فارس و نیز کشورهای اروپائی از مقصد کشور ترکیه می نمایند.
در حال حاضر سه خط لوله انتقال گاز کورپجه-کردکوی؛ دولت آباد- سرخس جمهوری اسلامی ایران و سرخس ترکمنستان به درگز بین دو کشور فعال است. ایران، ترکمنستان و آذربایجان نوامبر ۲۰۲۱، یک قرارداد سه جانبه برای سوآپ گاز امضا و در سال بعد آن را اجرایی کردند. طبق این توافق تهران از ترکمنستان گاز دریافت می‌کند و به همان میزان در منطقه‌ای دیگر گاز را به باکو تحویل می‌دهد.
جمهوری اسلامی ایران با سواپ دو میلیارد مترمکعب گاز سالانه ترکمنستان به آذربایجان از طریق خاک ایران توافق کرد. بر اساس این توافق، ترکمنستان روزانه ۵ تا ۶ میلیون مترمکعب گاز به جمهوری آذربایجان می‌فروشد. این گاز از مسیر ایران به جمهوری آذربایجان ترانزیت خواهد شد. ایران گاز مصرفی مورد نیاز خود در پنج استان شمالی کشورش را نیز از حق انتقال این گاز برداشت خواهد کرد. ایران در بین کشورهای حوزه اوراسیا بعد از روسیه بیشترین حجم مبادلات تجاری را با ترکمنستان دارد.
در سال های گذشته ده ها پروژه صنعتی در ترکمنستان ساخته یا در حال ساخت با کمک ایران بوده است. به عنوان مثال می توان به تصفیه خانه آب شهر مرو که هم اکنون نیز آب شرب مصرفی این شهر از همین مکان تامین می شود؛ سیلوهای نگهداری گندم در استان مرو؛ همکاری مشترک در خصوص ساخت سد دوستی؛ احداث مسیر ارتباطی باجگیران به عشق آباد؛ احداث قطعه 79 کیلومتری از جاده عشق آباد به ترکمن باشی؛ احداث قطعه حدود 100 کیلومتری نبیت داغ به ترکمن باشی؛ احداث قطعه راه آرچمان به بامی به طول 47 کیلومتراشاره کرد.
با توجه به ظرفیت ها و گستره همکاری های تهران- عشق آباد چشم انداز روابط دو کشوربسیار روشن وامیدبخش پیش بینی می شود و به الگوی ممتاز در روابط و همکاری های دو جانبه و منطقه ای تبدیل می شود.
نویسنده: کاظم زاده
