مقامات آمریکایی در همه سال‌های حیات نظام جمهوری اسلامی بی وقفه تلاش کرده اند تا از راه های گوناگون موانعی را در راه پیشرفت ایران ایجاد کنند. تحریم یکی از ابزارهای آمریکا برای رسیدن به این هدف بوده است.
فهرست بلند بالای تحریم های آمریکا علیه ایران به ماجرای تسخیر لانه جاسوسی (سفارت) آمریکا در تهران باز می گردد.
در 14 نوامبر 1979 «جیمی کارتر» رئیس جمهور وقت آمریکا در پی رسوایی جاسوسی در ایران؛ فرمان بلوکه شدن حساب های ایرانیان در ایالات متحده را صادر کرد.
متعاقب این حرکت؛ دولت آمریکا درسال ۱۹۸۰ تحریم های اقتصادی وسیعی را علیه ایران اعمال و رسما آغاز حصر اقتصادی علیه ایران را اعلام کرد.
این تحریم؛ آغاز داستان پر فراز و فرود تحریم های آمریکا علیه ایران است. تحریم هایی که به بهانه های مختلف و بعنوان ابزار تهدید و ادامه زورگویی های آمریکا روز به روز به دامنه آن افزوده شد.
زمانیکه بمب گذاری در بیروت در سال 1984 اتفاق افتاد، آمریکا انگشت اتهام خود را به سوی ایران نشانه رفت و این اتهام سازی بهانه دیگری برای طولانی تر شدن فهرست تحریم های ایران فراهم کرد.
در آن زمان نام ایران به فهرست کشورهای حامی تروریسم از دیدگاه آمریکا قرار گرفت.
در بحث سرمایه گذاری و تجارت نیز در 30 آوریل 1995 «بیل کلینتون» رئیس جمهور وقت آمریکا اعلام کرد که ممنوعیت های جامعی را در خصوص تجارت و سرمایه گذاری آمریکا در ایران اعمال می کند.
قانون تحریم های ایران و لیبی مصوب 1996 اقدام خصمانه دیگری بود که سرمایه گذاری شرکت های غیر آمریکایی را نیز در بخش انرژی ایران منع کرد.
بیل کلینتون رئیس جمهور وقت آمریکا با اجرای این قانون تحریم‌هایی بیشتری را تحت عنوان قانون داماتو و قانون ایلسا علیه ایران به اجرا گذاشت.
این روند در سال ۲۰۰۱ شدت بیشتری یافت و دو جریان جدید در عرصه سیاست تحریم اقتصادی آمریکا علیه ایران ظاهر شد:
نخست، اعلام و اعمال تحریم اقتصادی علیه افراد و سازمانهای غیر دولتی؛ و دوم، گسترش فزاینده تحریم های هوشمند.
در چرخه این تحریم ها اداره خزانه داری آمریکا تحریم های مالی گسترده ای را علیه ایران اعمال کرده است که طیف وسیعی از موضوعات از ممنوعیت ارسال بسته های کادویی با ارزش بالای 100 دلار تا ممنوعیت معامله مالی با شرکت های ایرانی را شامل شد.
در 25 اکتبر 2007، وزارت خزانه داری آمریکا با وارد ساختن اتهاماتی مضحک، لیستی از بانک های ایرانی و تعدادی از نهادها و شرکت های وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در لیست تحریم های خود قرار داد و با استفاده از قدرت لابی های صهیونیستی موسوم به «آیپک»، بانک جهانی نیز اعلام کرد، از دادن خدمات به این بانک ها و مؤسسات خودداری خواهد کرد.
«باراک اوباما» رییس جمهوری پیشین آمریکا نیز که در جریان کارزار انتخاباتی خود برای احراز مقام ریاست جمهوری اعلام کرده بود آمادگی دارد بدون هیچ قید و شرطی با ایران مذاکره کند، در 12 مارس 2009 با تمدید تحریم های اقتصادی ایران اعلام کرد: «من این اضطرار ملی!!! را در رابطه با ایران برای یک سال دیگر تمدید می کنم.»
وی با توصیف ایران به عنوان «تهدیدی نامتعارف و خارق العاده» برای امنیت ملی آمریکا مدعی شد: "اقدام ها و سیاست های دولت ایران در تضاد با منافع آمریکا در منطقه است و تهدیدی نامتعارف و خارق العاده برای امنیت ملی و سیاست خارجی آمریکا محسوب می شود."
در اواخر سال 2011، ایالات متحده شرکت ها و موسسه های مالی خارجی را از تجارت با بانک های تحریم شده ایران و همچنین بانک مرکزی جمهوری اسلامی منع کرد.
پس از این اقدامات پروژه دستبرد به دارایی های ایران با تمسک به جریان ها و حوادث سال های گذشته کلید خورد.
بعد از حملات تروریستی 11 سپتامبر 2001 در نیویورک، «جورج بوش» قانونی را تصویب کرد که اجازه بلوکه اموال و دارایی هایی اشخاص حقوقی و حقیقی حامی تروریسم را ارائه می کرد. در این راستا هر بار شماری از اشخاص حقیقی و حقوقی در ایران و خارج از ایران در فهرست این تحریم ها قرار گرفتند.
پرونده سازی در موضوع هسته ای ایران نیز موج دیگری از تحریم ها را بر ضد ایران بدنبال داشت.
این جریان سیاسی با فشار و القائات آمریکا سبب تصویب قطعنامه‌هایی در شورای امنیت علیه برنامه هسته‌ای ایران شد. با ادعا سازی های موهوم درباره برنامه هسته‌ای ایران شش قطعنامه در شورای امنیت با موضوع برنامه هسته‌ای ایران به تصویب رسید و ایران ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل قرار گرفت.
این سناریو اما سرانجام در چارچوب توافق برجام و با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت در ۲۰ جولای ۲۰۱۵ متوقف شد. با دستیابی به توافق هسته ای (برجام) تحریم های اتحادیه اروپا نیزبراساس زمانبندی مقرر به تدریج لغو گردید.
اما در حالی که دوسال از برجام نگذشته بود؛ «دونالد ترامپ» رییس جمهوری کنونی آمریکا با مطرح کردن ادعاهای موهوم؛ برجام را توافقی بد توصیف کرد تا بهانه ای تازه برای باز گرداندن تحریم ها علیه ایران بدست آورد.
با این رویکرد؛ ترامپ در اقدامی یکجانبه در 8 ماه می 2018 خروج رسمی آمریکا از برجام را اعلام و فرمان اجرایی بازگشت تحریم های یکجانبه علیه ایران را امضا کرد.
خروج از برجام یکبار دیگر نشان داد که رفتار گذشته و حال آمریکا با ایران فرقی ندارد.
«حسن روحانی» رئیس جمهور ایران در هفتادوسومین اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل متحد، با اشاره به سیاست های زور گویانه دولت ایالات متحده آمریکا گفت:
"این دولت (ترامپ) درحالی که برخلاف قواعد و حقوق بین‌الملل، از یک توافق چندجانبۀ مصّوب شورای امنیت خارج شده، جمهوری اسلامی ایران را به گفت‌وگوی دوجانبه می‌خواند. دولتی که هنوز به دولت بودن خود آگاه نیست و عهد و پیمان سَلَف خود را نقض می‌کند و اصل حقوقیِ مسئولیت دائمیِ دولت‌ها را نمی‌شناسد."
آمریکا از سایر کشورها نیز می‌خواهد برجام را نقض کنند. خطرناک‌تر اینکه، آمریکا همه کشورها و سازمانهای بین‌المللی را تهدید می‌کند که اگر به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت عمل کنند، مجازات خواهند شد. این رفتار معنایش؛ «دعوت عام برای سرپیچی از قانون» و «تهدید قانون مداران به مجازات»، برای اولین بار است که در تاریخ سازمان ملل اتفاق می‌افتد.
این روش منحصر به برجام نیست، و در برخورد آمریکا حتی با دیوان کیفری بین‌المللی نیز حاکم است.
روحانی خطاب به دولت مردان امریکا از تریبون مجمع عمومی سازمان ملل گفت: "واقعیات تاریخی درباره ایران را بپذیرید. از تحریم دست بردارید و به تکفیر پایان دهید. جهان، دوستی بهتر از ایران نخواهد داشت، اگر صلح، آرمان شماست."
اما واقعیت سیاست امریکا در قبال برجام و تکرار تحریم ها را می شود در یک هدف خلاصه کرد و آن وادار کردن ایران به دادن امتیازهایی به امریکاست، اما امریکا باید به تجربه آموخته باشد که ایران هرگز به دام فریبنده واشنگتن نخواهد افتاد.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در بیاناتی از درس گرفتن از برجام سخن گفتند و خاطر نشان کردند: "اکنون و پس از مشخص شدن بدعهدی آمریکا از یک سو و بیان این نکته از سوی مسئولین امر، دیگر میتوان برجام را تجربه ناموفق دیگری از مراوده و مذاکره با آمریکا دانست. این برجام شد برای ما یک نمونه، یک تجربه… در ظاهر وعده میدهند، با زبان چرب و نرم حرف میزنند اما در عمل توطئه میکنند، تخریب میکنند، مانع از پیشرفت کارها میشوند؛ این شد آمریکا؛ این شد تجربه."
تهیه شده در «گروه ایران» اداره کل خبر و تفسیر برون‌مرزی
116/118
