در چند روز گذشته، وزارت دفاع ارمنستان بارها جمهوری آذربایجان را به نقض مقررات آتش بس متهم کرده است. در مقابل، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان نیز با طرح اتهام های مشابه، به واکنش در مقابل این کشور همسایه اقدام کرده است.
در همین ارتباط، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان با انتشار بیانیه ای از تبادل آتش میان نیروهای این کشور و ارمنستان خبر داد. جمهوری آذربایجان امروز (چهارشنبه) با انتشار بیانیه ای نیروهای ارمنستان را به نقض آتش بس متهم و اعلام کرد: "مواضع نظامیان آذری توسط نیروهای ارمنستان در شهرک «آیریم علیا» از بخش «کلبجر» مورد هدف قرار گرفته است."
در واکنش به این بیانیه، ارتش ارمنستان نیز ادعاهای وزارت دفاع جمهوری آذربایجان را تکذیب و با انتشار بیانیه ای تاکید کرد: "وضعیت در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان نسبتاً پایدار است و تحت کنترل کامل نیروهای مسلح ارمنی قرار دارد."
با وجود امضای توافقنامه ده ماده ای صلح قره باغ در نیمه شب نهم نوامبر سال 2020 میلادی، تاکنون جمهوری آذربایجان و ارمنستان نتوانسته اند این مفاد را به صورت کامل اجرا کنند.
در واقع، از زمانی که آمریکا و فرانسه به عنوان روسای مشترک گروه مینسک از امضای توافقنامه ده ماده ای جمهوری آذربایجان و ارمنستان با میانجیگری روسیه ابراز نارضایتی کردند، اوضاع در خطوط تماس نیروهای دوطرف همواره به سمت تنش و درگیری متمایل شده است.
در دوسال گذشته، مقامات باکو و ایروان، هریک طرف مقابل را به کارشکنی و مانع تراشی برای تحقق صلح در منطقه متهم می کنند. تنها به عنوان یک نمونه می توان به اظهارنظرهای رسمی مقام های دوطرف اشاره کرد.
دیدار «آرمن گریگوریان» دبیر شورای امنیت ارمنستان و «حکمت حاجی اف» رئیس روابط خارجی ریاست جمهوری آذربایجان برای 27 و 28 ماه ژوئن برنامه ریزی شده بود، اما «مهر گریگوریان»" دبیر شورای امنیت ارمنستان روز پنجشنبه گذشته اعلام کرد: "به رغم توافق دو کشور برای انجام این دیدار، مقام های باکو این مذاکرات را به تعویق انداخته اند."
این مقام دولت ایروان در عین حال تصریح کرد: "هیچ دلیلی برای تعویق مذاکرات صلح وجود ندارد، اما اخباری در دست داریم که نشان می دهد احتمال برگزاری این دیدار و مذاکرات در آینده وجود دارد."
مقام های دولت ایروان با عنایت به تهدیدات مقام های باکو و با توجه به بی اعتمادی به طرفین، معتقدند: جمهوری آذربایجان با هدف دریافت امتیاز ویژه ای از ارمنستان مدام در روند مذاکرات صلح کارشکنی می کند.
مقام های ارمنی با توجه به فشارهای همزمان ترکیه در گفت وگو با طرف ارمنی به منظور دریافت کریدور از ارمنستان، بر این باورند که طرف آذری قصد دارد از جنوب ارمنستان یک دالان تا جمهوری خودمختار نخجوان در اختیار بگیرد. در مقابل طرح اتهام های ارمنستان، »حکمت حاجی اف» سخنگوی نهاد ریاست جمهوری آذربایجان گفته است: "علیرغم سیاست تهاجمی و رویکرد ویرانگر ارمنستان، جمهوری آذربایجان از زمان آزادسازی اراضی خود، حامی و آغازگر عادی سازی روابط دو کشور بوده و این شخص رئیس جمهوری آذربایجان بود که پیشنهاد امضای توافقنامه صلح را بر اساس پایبندی دقیق به اصول حقوق بین الملل در مرحله پس از جنگ داد."
اظهارات اخیر حکمت حاجی اف به معنای آن است که جمهوری آذربایجان در روند امضای توافقنامه صلح در ماه نوامبر سال 2020 میلادی، همواره یک گام از ارمنستان پیش تر عمل کرده و ابتکار عمل را در اختیار داشته است.
به این ترتیب، ارمنستان باید بداند که این جمهوری آذربایجان است که تکلیف مذاکرات صلح را مشخص می کند. در حقیقت، به صورت ضمنی مقام های باکو نقش روسیه را نیز در این روند نادیده می گیرند. مقام های دولت ایروان این نحوه اظهارنظر و فشار بر طرف ارمنی را ناشی از تلاش های جنگ طلبانه باکو قلمداد می کنند.
در همین زمینه «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان اخیرا با طرح اتهام به طرف آذری، ادعا کرد: "هدف جمهوری آذربایجان مقدمه سازی برای مشروعیت دادن به جنگ جدید علیه ارمنستان است."
با وجود این شرایط بحرانی در خطوط تماس، اخیرا با اعلام مشارکت و ورود ایران به روند صلح قره باغ، روزنه امیدی برای طرفین متحاصم روشن شده است. در این ارتباط، «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه ایران در نشست خبری اخیر با همتای آذری خود در تهران، اعلام کرد: "ترتیبات امنیتی 3+3 در منطقه قفقاز پیشنهاد ارزنده ای است که به زودی نشست آن در تهران برگزار خواهد شد."
در این چارچوب و در گام بعدی، با حضور وزاری خارجه جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان و با مشارکت و تضمین های رسمی طرفین منطقه ای شامل ایران، روسیه و ترکیه در آینده نزدیک در تهران و یا یکی از شهرهای دیگر ایران، میزبان آن خواهد بود.
در یک جمع‌بندی کلی از روند تنش های باکو و ایروان، باید گفت، در صروت مشارکت ایران در روند حل مناقشه قره باغ، بدون شک این مناقشه طولانی مدت به پایان خواهد رسید، زیرا چنین به نظر می رسد ایران و روسیه در پی صلح در قفقاز هستند و ادامه جنگ را به زیان منافع ملی خود قلمداد می کنند.
نویسنده: محمدعلی طالبی
117
