ایران در عین حال دارای توانمندی قابل توجهی در زمینه تعمیر و نگهداری بالگردها در داخل کشور با توجه به سابقه دیرینه فعالیت شرکت پشتیبانی و نوسازی بالگردهای ایران (پنها) است.
شرکت پنها با حدود نیم قرن تجربه دارای متخصصان جوان و با استعدادی است که می توانند پاسخگوی نیازهای کشور در این زمینه باشند. این شرکت که زیر مجموعه سازمان صنایع هوایی وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح است در زمینه اورهال (تعمیر اساسی) بالگردهای مختلف نقش بسیار مهمی ایفا کرده و در عین حال گام های بلندی در زمینه طراحی و ساخت بالگردها از طریق مهندسی معکوس و با استفاده از بالگردهای موجود برداشته است که کارآیی خود را به اثبات رسانده اند.
در این راستا میثاق نامه شورای راهبردی خط تولید بالگرد ملی صبا ۲۴۸ با حضور جمعی از مسئولان کشوری در آستانه چهل و دومین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی در 9 بهمن 1399 در شرکت پنها امضا شد.
به گفته "منوچهر منطقی" دبیر ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی و حمل و نقل پیشرفته، توسعه صنعت بالگردی نیاز به شکل‌گیری شبکه صنعتی پیشرفته و شبکه فروش دارد که نشان می‌دهد این کار بسیار پیچیده و دارای ابعاد مختلف است، لذا نیازمند همکاری و برنامه‌ریزی دقیق و گسترده در این زمینه است.
به گفته وی، بالگرد صبا ۲۴۸، استاندارد بین المللی را کسب کرده و قابل قیاس با نمونه‌های خارجی است.
نگاهی کلی
بالگرد صبا 248 که توسط متخصصان شرکت پنها طراحی و ساخته شده است در17 اسفند 1395 در مراسمی با حضور سردار دهقان وزیر دفاع وقت و سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور رونمایی شد.
به گفته سردار دهقان، این بالگرد بر اساس نیاز مشتریان نظامی و غیر نظامی و قابلیت صادرات به بازارهای بین المللی خصوصا کشورهای اسلامی با قیمت رقابتی قابل عرضه است.
امیر خلبان یوسف قربانی فرمانده هوانیروز ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز در اوخر فروردین 1396گفت: بالگرد ملی صبا 248 که در وزارت دفاع رونمایی شد، به زودی در هوانیروز رزمی خواهد شد و هم آموزشی و هم عملیاتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
امیر سرتیپ مجتبی روحانی مدیر عامل پنها نیز در بهمن 1399 اعلام کرد که بالگرد ایرانی و بومی صبا ۲۴۸ که برای طراحی و ساخت آن حدود یک دهه زمان صرف شده است، پیشرفته و مجهز به جدیدترین سیستم های روز دنیا بوده و قابلیت پرواز در شرایط سخت و دشوار آب و هوایی را دارد.
امیر روحانی با تاکید بر اینکه بالگرد صبا ۲۴۸ تمامی تست های پروازی خود را به خوبی به انجام رسانده ، گفت: بالگرد تولید شده از پر مصرف ترین نوع و پاسخگوی نیاز کشور است.
بالگرد صبا ۲۴۸ ایرانی از توان و قدرت خاصی برای انجام هرگونه عملیات امدادی و غیره برخوردار است و براساس تقاضای موجود در آینده نزدیک شاهد استفاده این بالگرد در نیروهای مسلح، امداد، اورژانس و ... خواهیم بود.
امیر سرتیپ دوم روحانی هم چنین در مصاحبه ای در شهریور 1399 درباره فرایند ساخت بالگرد صبا 248 تصریح کردکه یک تجربه فنی چندین ساله و کار دانشگاهی تقریبا جوان و صنعت در کنار هم قرار گرفت و طرح ساخت بالگرد ملی را الگو قرار داد و با الهام از بدنه بالگردهای مختلف، بالگرد صبا 248 را طراحی کردند. وجه تسمیه این عدد هم این است که این بالگرد 2 خلبان، 4 ملخ و 8 سرنشین دارد.
کار ساخت بدنه بالگرد صبا شروع و بدنه ساخته شد، اما در حوزه متعلقات موتور و ملخ، از یک بالگرد ایتالیایی یعنی بالگرد "ای دبلیو 109"AW109 ساخت شرکت "آگوستا وستلند" استفاده و در نهایت بالگرد صبا 248 ساخته شد و پرواز کرد.
به گفته وی، پلتفرم شماره 2 یا جدید این بالگرد در حال ساخت است و در این مرحله اقداماتی صورت گرفته تا این بالگرد بتواند از چند موتور متنوع بنا به درخواست مشتری استفاده کند.
ضمن اینکه کار ساخت موتور نیز با یک شرکت داخلی آغاز شده و بعد از آن با توجه به وجود زیرساخت لازم برای ساخت ملخ کامپوزیتی در هسا، قرار است تا ملخ این بالگرد نیز به صورت کامپوزیتی طراحی و ساخته شود.
مشخصات و ویژگی ها
با توجه به پیچیدگی بالگرد، متالوژی خاص و فن آوری های پیشرفته مورد استفاده، ساخت بالگرد امری دشوار است. لذا حدود 200 هزار ساعت‌نفر در طراحی، قطعه سازی و مونتاژ بالگرد صبا 248 کار شده است.
بالگرد صبا 248 در کلاس وزنی سبک و متوسط کاربری چندمنظوره، دوموتوره، چهارملخه و با ظرفیت 8 سرنشین قادر است مأموریت‌های حمل و نقل بار و مسافر و عملیات امداد و نجات، عکس برداری و شناسایی، آمبولانس هوایی، عملیات فراساحلی و تاکسی هوایی را انجام دهد.
استفاده از فناوری‌های روز در حوزه ناوبری، هدایت و سامانه‌های مکانیکی، کارکرد قابل قبول در حالت یک موتور خاموش، قابلیت اطمینان بالا، صدا و ارتعاشات کم و سرعت بالا، قابلیت عملیاتی در محدوده دمایی 25- تا 55 درجه سانتی‌گراد و بدنه آئرودینامیکی مناسب، از جمله دیگر مشخصات فنی بالگرد صبا 248 است.
بالگرد صبا 248 دارای دو موتور است. موتور این بالگرد از موتورهای نسل چهارم است و سیستم و دارای کنترل‌های خاص خود است. این بالگرد همچنین از سیستم فول گلس کاکپیت (Full Glass Cockpit) بهره می‌برد. استفاده از این سیستم که متکی بر نمایشگرهای دیجیتال است موجب تسهیل کار خلبانان بالگرد و دسترسی سریع به داده های پروازی و سیستم های مختلف بالگرد می شود.
در این بالگرد بسیاری از سیستم‌ها دوگانه است از جمله دارای دو هیدرولیک پمپ است که این امر موجب افزایش ضریب ایمنی آن و جلوگیری از رخداد سوانح می شود. بالگرد صبا 248 هم چنین دارای سیستم عیب یابی خود کار است که این امر می‌تواند ضریب ایمنی آن را بسیار بالا ببرد.
سقف ارتفاع پروازی بالگرد صبا 248 حدود ۶ هزار متر و دارای مداومت پروازی ۴ ساعت و ۵۰ دقیقه است. سیستم فرود اضطراری بر روی آب، مخازن سوخت کمکی، بالابر نجات، قلاب بار و سیستم حفاظت از سیم کشی از دیگر قابلیت‌های این بالگرد به شمار می‌رود.
ستاد توسعه صنايع دانش‌بنيان هوايي و هوانوردي معاونت علمي قصد دارد به كمك شركت‌هاي دانش‌بنيان فعال در حوزه هوايي و هوانوردي كشور، نيازمندي‌هاي طرح كلان بالگرد صبا 248 را در كشور تأمين و بومي‌سازي كند.
در حال حاضر برخی از قطعات این بالگرد با همکاری محققان شرکت‌های دانش‌بنیان طراحی و ساخته شده است.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
بیشتر بخوانید:
آلبوم تصاویر: رونمایی از بالگرد ملی «صبا 248»
صبای ایران در آسمان پر‌کشید+ ویدئو
