لولا داسیلوا گفت: همه می‌دانند که من طرفدار ایجاد واحد پولی خود برای تجارت بین کشورها هستم. چرا باید از دلار در تجارت با آرژانتین یا چین استفاده کنیم، در حالی که امکان انجام این کار با ارزهای ما وجود دارد؟ چرا کشورهایی که تقریباً نیمی از جمعیت جهان در آن‌ها زندگی می‌کنند، نمی‌تواند در این خصوص میان خود بحث کنند؟
چندی قبل نیز ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در دیدار با دیلما روسف رئیس بانک توسعه جدید با تاکید بر اهمیت بانک بریکس در نظم پولی جدید، گفت: ایجاد موسسات مالی جایگزین در زمانی که واشنگتن دلار آمریکا را به سلاح تبدیل کرده است، تلاشی دشوار اما ضروری است.
روند دلارزدایی در جهان که ایده آن از سال ۲۰۰۷ کلید خورد، شتاب فزاینده‌ای گرفته است و تعداد زیادی از کشورها درصدد حذف این ارز آمریکایی در تسویه حساب‌های بین‌المللی و مبادلات تجاری و جایگزینی ارزهای ملی منطقه‌ای هستند.در سطح کشورها ، ایده دلارزدایی برای اولین بار توسط روسیه، چین و کشورهای آمریکای لاتین در پی بحران مالی جهانی ۲۰۰۸-۲۰۰۷ آغاز شد که این مساله سبب بروز نوسانات بسیار شدید در دلار آمریکا شد.
هم چنین با توجه به اینکه اکنون بخش اعظم تجارت جهانی با دلار انجام می شود ، واشنگتن از این امر به منزله اهرم فشاری برای اعمال ضربه به کشورهای رقیب و دشمن خود استفاده می کند. در واقع استفاده ابزاری آمریکا از دلار همواره به عنوان یکی از مهمترین انتقادها به نظام پولی و مالی بین المللی کنونی مطرح بوده است.
با وجود اینکه هنوز هم دلار بزرگترین ارز ذخیره جهان محسوب می شود ، اما استفاده آمریکا از آن به عنوان یک سلاح مالی، باعث تسریع حرکت بسیاری از کشورها برای تنوع بخشیدن به سرمایه گذاری ها در ارزهای جایگزین شده است. ازجمله کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا در حال کنار گذاشتن دلارآمریکا را از تمامی مبادلات مالی و تجاری خود هستند.به ویژه با تحریم‌های ایالات متحده علیه روسیه در یک سال و نیم گذشته یعنی پس از آغاز جنگ اوکراین، حرکت برخی کشورها برای کاهش اتکا به دلاربه ویژه روسیه شتاب گرفته است.
ضمن اینکه کشورهایی مانند چین ، هند و ترکیه که مایل به مشارکت در تحریم روسیه نیستند ، رویکرد استفاده از ارزهای ملی در معاملات با مسکو را در پیش گرفته اند. «الویرا نابویلینا»(1) رئیس بانک مرکزی روسیه یکی از دلایل حرکت به سوی دلارزدایی از اقتصاد کشورش را تحریم‌ها دانسته و گفته بود: «احساس می‌کنم فضای جهانی در حال تغییر است. به تدریج داریم به سمت یک نظام پولی چند ارزی در دنیا حرکت می‌کنیم.»
تداوم سوء استفاده وانشگتن از دلار برای فشار به کشورهای مخالف آمریکا وهم چنین عزم قدرتهای بزرگ اقتصادی به ویژه اعضای بریکس برای استفاده از ارزهای ملی برای تجارت خارجی موجب ایجاد موج بزرگی برای دلار زدایی از تجارت بین المللی شده است. در سال ۲۰۱۵، سران کشورهای «بریکس» معروف به «قدرتهای اقتصادی نوظهور» اعلام کردند که توافق کرده‌اند ارتباط نزدیک خود را به منظور توسعه همکاری در حوزه پولی مطابق با دستور بانک‌های مرکزی هر کشور حفظ کنند.
این شامل معاملات سوآپ ارز، تسویه با پول ملی و سرمایه گذاری مستقیم در ارزهای ملی بود. در این راستا روسیه و چین در کنار هند برای کاهش آسیب پذیری خود چند سال است که اقدامات متعددی را برای کاهش وابستگی به دلار صورت داده اند تا بدین ترتیب به کنش های خصمانه آمریکا مقابله نماید.
با اعلام استفاده کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا از ارزهایی غیر از دلار برای مبادلات تجاری ، گام مهم دیگری در راستای دلار زدایی از مالیه و اقتصاد جهانی برداشته شده و در اواخر مارس 2023 نیز دو کشور مهم گروه 20 یعنی برزیل و چین که جزو اقتصادهای نوظهور و از اعضای بریکس محسوب می شوند نیز گام مشابهی را برداشتند و در 29 مارس از توافقی خبر دادند که به موجب آن دلار آمریکا از مبادلات تجاری میان دو کشور کنار گذاشته می‌شود.
نویسنده: سيدرضا مير طاهر
113
