تالاب بین المللی شادگان

درهمایش تالاب‌های جهان در رامسر، تصمیم بر آن شد که سه تالاب شادگان، خورموسی و خور الامیه با عنوان تالاب شادگان شناخته شود.

مشخصات:
پهناوری: حدود ۴۰۰ هزار هکتار
پناهگاه حیات وحش: 327765 هکتار
محل: واقع در جنوب غربی ایران و جنوب جلگه خوزستان حد فاصل شهرستان های شادگان، آبادان، ماهشهر از 48 درجه و 17 دقیقه تا 48 درجه و 50 دقیقه و 30 درجه و17 دقیقه تا 30 درجه و 58 دقیقه

را ه های دسترسی: اتوبان اهواز به آبادان در ضلع غربی تالاب و پناهگاه حیات وحش شادگان از محل سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر شادگان و از سه راه دارخوین تا ابتدای ورودی شهر آبادان- جاده آسفالته آبادان ماهشهر که از وسط تالاب و پناهگاه عبور می کند.

آب وارده از رودخانه جراحی به این تالاب: سالانه حدود ۹۰۰ میلیون متر مکعب

شماره ثبت در فهرست تالاب‌های بین المللی کنوانسیون رامسر (تاریخ ۲۳/۶/۱۹۷۵) به شماره ثبت ۲۱R۰۰۶.
 

گونه‌های زیستی: تاکنون ۱۵۲ گونه پرنده و40 گونه پستاندار بوده که مهم‌ترین آنها دلفین بینی بطری با نام علمی tursiops truncatus  است که حرکات نمایشی زیبا و بسیار دیدنی دارد. این حیوان در دهانه خلیج فارس و خور موسی به راحتی قابل مشاهده است مهم‌ترین پستانداران تالاب بین المللی شادگان عبارت‌اند از:

1- گراز: با نام محلی خنزیر، ونام علمی sus scrofa

2- گربه جنگلی با نام محلی بزون و نام علمی felis chaus

3- شنگ بانام محلی چلیب المای و نام علمی lutra lutra

4- گرگ بانام محلی ذئب و نام علمی canis lupus 

5- دلفین با نام محلی دلفین و نام علمی tursiops truncatus

شغال، روباه معمولی، تشی، خرگوش، خوتکا، اردک سر سبز، حاجی لک لک، اردک سیاه کاکل و انواع اردک، دراج، گیلانشاه، آبچلیک، بوتیمار، اکراس آفریقایی، اگرت کوچک، حواصیل خاکستری، صدف خوار، چوب پا، نوک خنجری، خروس کولی، خروس کولی دم سفید، گیلانشاه دم سیاه، پرستوی دریایی معمولی، کاکایی سر سیاه، کاکایی صورتی، چک چک پشت سفید، تیر مار، یله مار و افعی سوسن هم در تالاب و حاشیه آن زیست می کنند.

این تالاب زیستگاه مناسبی برای بسیاری از پرندگان بومی و مهاجر در خطر تهدید نظیر اردک مرمری (که 30 تا 60 درصد جمعیت جهانی آن بصورت دائم در این تالاب حضور دارند)، پلیکان پا خاکستری، حواصیل بزرگ، حواصیل زرد، حواصیل هندی، بوتیمار کوچک، اردک سر سیاه، اردک بلوطی، عقاب دریایی دم سفید و عقاب شاهی محسوب می شود.

 گونه های مهم گیاهی منطقه عبارتند از: اویار سلام، لویی، نیلوفر آبی، جگن و علف شور.

 گیاهی است یک ساله از خانواده جگنیان که بیشتر در کشتزارهای آبی به‌ویژه در شالیزارها یافت می‌شود. ارتفاع گیاه به ۷۰ سانتی متر می‌رسد. ساقه اویارسلام مقطع سه‌گوش شکل دارد و کلفتی آن نزدیک به ۴ میلیمتر است . میوه اویارسلام گندمه  بیضی‌شکل و به رنگ قهوه‌ای است. اویارسلام به جنس اویارسلام ارغوانی cyperus rotundus و اویارسلام زرد cyperus esculanthus اویارسلام از خانواده cyperaceae هستند.

لویی گیاه فریبندۀ تالاب است. چند ساله و علفی و زیستگاه طبیعی آن مرداب ها، برکه ها و باتلاق های مناطق معتدل است. معمولا عمق آب نباید بیش از 80 سانتیمتر باشد. سرعت رشد این گیاه سریع است و ارتفاع آن غالبا به 3 متر می رسد.

برگ های این گیاه متناوب بوده، باریک و دراز هستند و پهنای آن ها 4-2 سانتیمتر است. از قاعده ساقه خارج می شوند و به طور عمودی تا راس ساقه بالا می روند.

شکوفایی گل های این گیاه بین خرداد تا تیر است. این گل ها تک جنسی هستند. گل های نر زرد رنگ است و گل های ماده، قهوه ای. گرده افشانی توسط باد صورت می گیرد.

پس از دوران گلدهی، گل های نر فرو ریخته و می افتند و تنها یک محور برهنه نازک از آن باقی می ماند، اما گل های ماده رشد کرده و ضخیم می شوند و در وقت رسیدن میوه ها به شکل یک چماق یا گرز استوانه ای در می آید و به همین علت آن را گرز نیز می نامند.

دانه های این گیاه را کرک هایی پوشانیده که شبیه پنبه می باشند و باعث می شود که دانه ها پس از رها شدن به همراه باد به آسانی به اطراف پراکنده شود.

تالاب شادگان (با مساحت 537700 هكتار) يك سيستم زيست محيطي وسيع متشكل از تالابهاي شيرين و شور، به علاوه خليج جزر و مدي خور موسي و جزاير آن است. تالاب در پايين دست حوضه رودخانه جراحي بين شهرهاي شادگان، آبادان و ماهشهر در استان خوزستان قرار داشته و در سمت پائين دست، به خليج فارس مي پيوندد. تالاب شادگان بزرگترين رامسر سايت ايران بوده كه در سال 1975 (1354) به ثبت رسيده  و به عنوان يك تالاب مهم بين المللي شناخته شده، از تنوع زيستي غنی ای برخوردار مي باشد.

در مطالعات سال 1381 ،17 جامعه اصلي گياهي متشكل از 110 گونه گياهي در محدوده تالاب (شامل جزاير خور موسي)  شناسايي شده اند.

همچنين اين تالاب به دليل تنوع جانوري اش از نظر بين المللی بسيار معروف و با اهميت است و تا كنون حدود 311 گونه جانوری در حاشيه اين تالاب شناسائي شده است.

از ويژگيهای مهم و بي نظير تالاب شادگان می توان به مقياس بزرگ، طبيعی بودن، تنوع زيستگاهی، و نقشي كه در تامين معاش ساكنين محلی ايفا می نمايد اشاره نمود.

سه شهر بزرگ شادگان، آبادان و ماهشهر در حاشيه اين تالاب قرار گرفته و تعدادی روستا نيز در مجاورت آن قرار دارند و دو روستا نيز در داخل اين تالاب قرار گرفته اند.

جمعيت شهر شادگان و روستاهای اطراف از نظر تاريخي براي تامين معاش وابسته به تالاب هستند. بخش عمده جمعيت اين شهرها و روستاها عرب هستند كه به كشت محصولات كشاورزی و خرما و دامداری به عنوان منابع اصلی اشتغال و تامين درآمد می پردازند.

دامداری (گاوميش)، ماهيگيری، شكار پرنده، ني بري  و برداشت علوفه منافعی هستند كه از اين تالاب نصيب مردم مي شود.

از مهمترين تهديدات اين تالاب مي توان به جريانات ورودی زهكش ها، آلودگي آب، كاهش جريانهاي سيلابی، تغييرات اقليمی، خشكسالی طولانی مدت، معرفی گونه های غيربومی، نشت مواد نفتی از لوله­ ها و اختلال و ايجاد مزاحمت برای حيات وحش اشاره نمود.