پس از خروج آمریکا از این توافق در 18 اردیبهشت 1397، جمهوری اسلامی ایران انتظار داشت تا اعضای گروه 1+4 به ویژه تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا، تعهدات خود در زمینه کاهش آثار اعمال مجدد تحریم های هسته ای توسط آمریکا را اجرایی کنند، اما در عمل در یکسال گذشته جز برخی اقدامات نمادین و وعده های بسیار، اقدامی از جانب اروپایی ها انجام نشد.
این مساله واکنش ایران به صورت توقف برخی تعهدات برجامی و دادن مهلتی 60 روزه به اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی برای اجرایی کردن وعده های آنها را به دنبال داشت. هر چند اروپایی ها واکنش منفی به ضرب الاجل ایران نشان داده اند، اما اکنون آلمان به عنوان مهمترین کشور اتحادیه اروپا از نیاز این اتحادیه به برجام سخن گفته و بر آن تاکید کرده است.
"هایکو ماس" وزیر خارجه آلمان روز شنبه در مصاحبه با نشریه بیلد، گفت: "اتحادیه اروپا نیازمند ادامه توافق هسته ای با جمهوری اسلامی ایران است."
آلمان در پی تصمیم ایران در مورد برجام بدنبال رفتار یک سال گذشته آمریکا پس از خروج از این توافق اعلام کرد که برلین از تهران می خواهد اقدامی تهاجمی اتخاذ نکند.
"ژان ایو لودریان" وزیرخارجه فرانسه نیز کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران را "واکنش بد" خوانده و از تهران خواست تا ضمن نشان دادن بلوغ سیاسی به تعهداتش در برجام احترام بگذارد.
اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی (آلمان، فرانسه و بریتانیا) برجام را نمونه ای از یک توافق چند جانبه می دانند که کمک زیادی به حفظ صلح و امنیت بین المللی کرده است.
تایید پایبندی کامل ایران به برجام توسط کشورهای اروپایی
اروپایی ها بر خلاف آمریکا که ادعا می کند ایران به مفاد برجام عمل نکرده و آن را یک توافق کارا و موثر برای کنترل فعالیت های هسته ای ایران نمی داند، معتقدند که نه فقط ایران به همه تعهدات خود در چارچوب توافق هسته ای برجام عمل کرده، بلکه برجام دردستیابی به اهداف خود یعنی جلوگیری از بروز تنش و مناقشه در سطح منطقه ای و بین المللی نیز موفق عمل کرده است.
در عین حال از نگاه اروپایی ها، برجام دستاورد مهم دیپلماسی اروپا محسوب شده و شکست برجام در واقع ناکامی بزرگی برای موقعیت سیاسی و دیپلماتیک اتحادیه اروپا در سطح بین المللی خواهد بود. با این حال اروپایی ها در عمل نشان داده اند که حاضر به پرداخت هزینه چندانی برای حفظ این توافق بسیار مهم نیستند.
این مساله ناخرسندی شدید ایران از عملکرد برجامی اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی را به دنبال داشته است.
"اندیشکده شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا" با یادآوری گذار سیاست برجامی ایران از "صبر استراتژیک" به "اقدام استراتژیک" خواستار توجه جدی مقامات اتحادیه اروپا به ضرب الاجل برجامی ایران شد.
به نوشته پایگاه اینترنتی اندیشکده شورای روابط خارجی اتحادیه اروپا (ecfr) اقدام برجامی جدید ایران کوششی برای حفظ آن است و نه پایان دادن به این قرارداد بزرگ بین المللی، اما ایران به این نتیجه رسیده است که تداوم وضعیت فعلی غیرقابل قبول است.
ایران در پی فشار بر اروپا و چین است و امیدوار است که آنان برخی اقدامات قابل توجه اقتصادی به نفع حفظ روابط با ایران را صورت بخشند.
به رغم اینکه ایران امیدوار بود که برخی تدابیر اروپایی ها به ویژه ایجاد سازو کار مالی ویژه موسوم به "اینستکس" ماهها قبل زودتر انجام شود، اما هنوز هم طرف اروپایی در این زمینه تعلل می کند. شاید به همین دلیل است که تهران درباره توانایی یا اساسا اراده طرف اروپایی برای حفظ برجام دچار تردید شده و اکنون چاره کار را اقدامی دانسته که نشانه قاطعیت ایران در زمینه تعیین تکلیف برجام است.
اکنون با ضرب الاجل برجامی ایران، توپ در زمین اروپا است و اگر آنها واقعا خواهان حفظ این توافق بین المللی هستند باید اقدامات جدی و موثر خود را هر چه زودتر و قبل از پایان ضرب الاجل 60 روزه ایران صورت دهند.
نویسنده: سیدرضا میرطاهر
139/116
بیشتر بخوانید:
وزیرخارجه آلمان: اتحادیه اروپا به برجام نیازدارد
بیانیه اروپایی ها درباره اقدام برجامی ایران؛ لزوم عمل به جای ابراز تاسف/ تحلیل
بازتعریف برجام؛ پیام قاطع ایران به اروپایی‌ها/ تحلیل
