در سال 1962 در میانه شمال خلیج فارس ذخایر عظیم گازی کشف شد که حجم آن 35 تا 60 تریلیون فوت‌مکعب تخمین زده شده است، این میدان بین سه کشور ایران، کویت و عربستان مشترک است و در سمت ایران با نام "آرش" و در سمت کویت با نام "الدره" نامیده می شود.
با این حال آغاز حفاری‌های اکتشافی در میدان مشترک "آرش الدره" از سوی عربستان و کویت به سال 2000 بازمی‌گردد که بدون اجازه ایران به‌عنوان یک شریک در این میدان مشترک صورت گرفت.
این در حالی بود که طرفین هنوز بر سر تعیین مرز مشترک آبی در این منطقه اختلاف نظر دارند و این اختلافات زمانی مجددا بالا گرفت که شورای همکاری خلیج فارس در چهل و چهارمین نشست خود ادعا کرد که میدان گازی آرش دارایی مشترک عربستان و کویت است و ایران حقی از آن ندارد.
بلافاصله «ناصر کنعانی چافی» سخنگوی وزارت امورخارجه ایران با ابراز تأسف از اتخاذ چنین موضعی آنرا غیرقابل قبول و مردود دانست.
«ناصر کنعانی چافی» همچنین گفت که جمهوری اسلامی ایران بر اساس مذاکرات دوجانبه با دولت کویت و سوابق مذاکراتی، همواره بر همکاری دوستانه و سازنده در حوزه انرژی از جمله در منطقه آرش تاکید کرده است.
از این رو رفتارهای مبتنی بر توجه به منافع و مصالح مشترک، می‌تواند زمینه‌های مناسب همکاری‌های منطقه‌ای را فراهم کند.
با این حال بنا به نوع رفتار بعضا غیر دوستانه کویت و عربستان بهره برداری از حوزه گازی آرش بین سه کشور ایران، کویت و عربستان مناقشه برانگیز بوده است.
«علی زاهدی» کارشناس مسایل بین‌المللی در این باره می گوید: "کویت و عربستان براساس برخی تصورات اشتباهی که از موقعیت منطقه ای ایران دارند که می توانند با اجماع سازی با کشورهای حوزه عربی خلیج فارس، تهران را از حق خود در حوزه گازی آرش محروم کنند، ادعاهایی را مطرح می کنند که خیالی باطل است. جمهوری اسلامی ایران کاملا از توانمندی دفاع از حقوق خود در حوزه گازی ارش برخوردار است و انتظار دارد کویت و عربستان نیز انرا محترم شمارند."
نگاهی به سوابق تاریخی مذاکرات ایران و کویت در شش دهه گذشته بر سر تعیین مرزهای آبی و همکاری مشترک در برداشت از منابع گازی آرش نشان می دهد اصل و تاکید بر تفاهم و حسن نیت بوده و دو کشور حق طرف مقابل را برای سهم‌داشتن در این منابع عظیم گازی به‌رسمیت شناخته‌اند.
از نظر موقعیت جغرافیایی حوزه میدان گازی آرش در شمال خلیج فارس قرار دارد و به خودی خود بر مشترک بودن ان صحه می گذارد.
با این حال به رغم مذاکرات کویت با ایران اخیرا برخی مقامات آن اظهار نظرهای متناقضی را در مورد مالکیت میدان گازی آرش مطرح کردند و یا اقدام به یارکشی منطقه ای می کنند که می تواند موجب انحراف گفتگوهای رو به جلو باشد. قطعاً محافل خارج از منطقه نیز تلاش خواهند کرد با جو سازی رسانه ای در جهت منافع خود از ان بهره برداری کنند.
از این رو «محمد دهقان» بار دیگر تاکید کرد، جمهوری اسلامی ایران همچنان معتقد به حل‌وفصل موضوع در قالب گفت‌وگوی دوجانبه با کویت در مورد میدان گازی آرش است اما به هیچوجه به این کشور و یا کشور دیگری اجازه اقدام خلاف موازین حقوقی بین‌المللی در برداشت یکجانبه و بدون لحاظ منافع ایران از این میدان مشترک را نخواهد داد.
در هر حال جمهوری اسلامی ایران معتقد است طرح ادعاهای یکجانبه در بیانیه‌های مختلف جمعی و یا فردی در مورد حوزه گازی آرش و بازگو کردن آنها در رسانه‌ها نمی‌تواند گامی به جلو برای حل ان قلمداد شود.از این رو تهران ضمن تصریح و تاکید بر اصل حسن همجواری و سیاست تقویت روابط با همسایگان، همچنان بر آمادگی خود برای ادامه مذاکرات در فضای دوستانه و کارکردی با هدف رسیدن به یک راه حل مورد توافق تاکید دارد.
نویسنده: مجید وقاری
115
