الحاق هواپیماهای یاک ۱۳۰ به نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، در راستای قراردادهای تسلیحاتی ایران با روسیه صورت گرفته است.
تحویل این هواپیماهای مدرن با توجه به توافقات نظامی و تسلیحاتی بین ایران وروسیه صورت گرفته و نشان دهنده عزم ایران برای بکارگیری پیشرفته ترین فن آوری ها و تجهیزات نظامی موچود در راستای ارتقای توان دفاعی و نظامی خود است.
هواپیمای یاک 130 با قابلیت انجام پروازهای آموزشی و مأموریت‌های رزمی مانند پشتیبانی نزدیک هوایی می تواند نقش موثری در نیروی هوایی ایران ایفا نماید. در اصل این هواپیما برای آموزش خلبانان خانواده فلانکر مانند سوخو 35 مورد استفاده قرار می گیرد. حضور یاک 130 نقش مهمی در بومی کردن آموزش خلبانان ایرانی دارد.
حضور یاک 130 درزمینه آشنایی با تجهیزات نظامی مدرن و کسب تجربه در تعمیر و نگهداری هواپیماهای نظامی جدید یک گام مهم است. در عین حال به کارگیری این هواپیمای مدرن یک قدم موثر در راستای بازسازی و ارتقای توان عملیاتی نیروی هوایی ارتش محسوب می گردد.
هواپیماهای آموزشی یاک۱۳۰ برای آموزش خلبانانی که قرار است با جنگنده‌های نسل جدید نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران مانند سوخو 35 پرواز کنند، مورد استفاده قرار می گیرند.این جنگنده آموزشی علاوه بر قابلیت های عمومی آموزشی و رزمی قابلیت شبیه‌سازی مشخصات آموزشی جنگنده‌های مختلف از جمله نسل ۴++ و نسل پنجم را دارد. این جت آموزشی پیشرفته، با اویونیک و سایر ویژگی‌ها که مشابه جنگنده های عملیاتی است، برای ارائه آموزش کارآمد در سناریوهای جنگی با کاهش هزینه های آموزشی در مقایسه با آموزش با جنگنده های رزمی سنگین استفاده می‌شود.
یاک ۱۳۰ یک هواپیمای پیشرفته آموزشی-رزمی است که توسط شرکت یاکولوف روسیه طراحی و تولید شده و قادر است نیاز آموزشی خلبانان نیروهای هوایی ارتش به آشنایی و فراگیری پرواز با جنگنده‌های پیشرفته را برآورده کند. این هواپیما بنا به سفارش ارتش روسیه برای جایگزینی با جت آموزشی ال ۳۹ طراحی شده و قابلیت‌های پرواز با هواپیماهای نسل ۴++ مانند سوخو ۳۵ و نسل ۵ مانند سوخو ۵۷ را فراهم می‌کند.
یاک ۱۳۰ هواپیمایی دو سرنشینه با بدنه‌ای از جنس آلومینیوم و کامپوزیت است که قادر است علاوه بر ماموریت‌های آموزشی در نقش یک جنگنده پشتیبانی نزدیک زمینی (CAS) نیز به ایفای نقش بپردازد. این هواپیما قادر است تا ۳ تن انواع مهمات با خود حمل کند و برای این منظور دارای ۱۰ جایگاه حمل تسلیحات در زیر بدنه و بال‌ها و نوک بال‌ها است.یاک 130 فاقد توپ۳۰ میلیمتری داخلی است اما می‌تواند یک غلاف خارجی توپ ۲۳ میلیمیتری را در زیر بال‌خود حمل کند.
علاوه بر این یاک ۱۳۰ می‌تواند انواع تسلیحات معمولی و هدایت شونده شامل بمب‌های ۲۵۰ و ۵۰۰ کیلویی، راکت‌های ۸۰ و ۱۲۲ و ۳۳۰ میلیمتری، بمب‌های هدایت شونده کاب ۵۰۰ و موشک هدایت شونده خا ۲۹ و دو موشک حرارتی آر ۷۳ برای درگیری هوایی حمل کند. همچنین این هواپیما می‌تواند دو غلاف جنگ الکترونیک در دو سر بال‌ها و مخازن سوخت خارجی را برای افزایش برد عملیاتی با خود حمل کند. یاک ۱۳۰ در دماغه خود از یک رادار OSA با توان رهگیری ۸ هدف ودرگیری همزمان با دو هدف و برد کشف ۶۰ کیلومتر است.
این رادار همچنین توان درگیری با اهداف دریایی را به این هواپیما می‌دهد. این هواپیما در حوزه ناوبری مجهیز به سامانه‌های موقعیت یاب گلوناس(برای نسخه‌های روسی) و جی پی اس (برای نسخه‌های صادراتی) استیاک۱۳۰ یک کابین خلبان تمام شیشه‌ای (دیجیتال) دارد. هر دو خلبان به سه نمایشگر کریستال مایع رنگی ۶ در ۸ اینچ دسترسی دارند. همچنین کابین خلبان به سیستم هشدار صوتی و ارتباط داخلی و خارجی مجهز است و کابین جلو نیز دارای نمایشگر سربالا ((HUD است. جت آموزشی یاک۱۳۰ بوسیله سیستم هدایت پرواز برقی (FBW) با نام کا اس یو -130 سه حالت تغییر پذیر عملیات را با هدف آموزش ارائه می‌دهد، حالت اصلی برای جت متوسط و دو حالات دیگر سبک و سنگین هستند که برای شبیه‌سازی بمب‌افکن ها یا جنگنده‌های پیشرفته استفاده می‌شود.
همچنین این سیستم پایداری جت در شرایط مختلف پروازی را افزایش می‌دهد. این سیستم تنظیم‌پذیر به مشتری این امکان را می‌دهد که از این جت برای آموزش پرواز جنگنده‌های مختلف شرقی و غربی بهره ببرد و تاثیر بالایی در شبیه‌سازی شرایط واقعی پرواز هواگرد‌های مختلف برای آموزش بهتر داشته باشد.جت آموزشی پیشرفته یاک۱۳۰ در بخش پیشرانه از دو موتور توربوفن روسی-اوکراینی ای آی 222-25 استفاده می‌کند .
روسیه که بسیاری از قطعات این موتور را تولید می‌کرد، از سال ۲۰۱۷ اقدام به توسعه نسخه داخلی ارتقاء یافته با نام اس ام 100 کرده است. این که جت های تحویل داده شده به ایران از کدام پیشرانه استفاده می‌کنند اهمیت ویژه‌ای نداشته و روسیه توانایی پشتیبانی قطعات هر دو نمونه را دارد.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
112
بیشتر بخوانید:
جنگنده آموزشی یاک 130 به ایران آمد
