«فاتح دونمز» وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه اعلام کرد: کشورش به تحریم های ضد روسیه در حوزه انرژی نخواهد پیوست.
این اولین بار نیست که ترکیه صریحا اعلام می کند در تحریم های آمریکا و متحدانش ضد روسیه مشارکت نمی کند و سیاست متفاوتی را در این خصوص پیش می گیرد. قبلا «ابراهیم کالین» سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه هم گفته بود:«کشورش به تحریم‌ها علیه روسیه نمی‌پیوندد و از بین بردن همه پل ها با روسیه غیرقابل قبول است.»
رویکرد ترکیه در قبال تحریم های ضد روسیه عوامل متعددی دارد که مهم ترین آن ها منابع انرژی، ظرفیت های اقتصادی، قدرت ژئوپلیتیکی، توان لجستیکی و تکنولوژیکی این کشور است.
تحریم های غرب ضد روسیه پس از جنگ اوکراین، باعث کاهش مراودات اقتصادی مسکو با کشورهای غربی شد. اما ترکیه تاکنون از این فرصت اقتصادی بهره برده است و صادرات ترکیه به روسیه در ژوئیه گذشته 46 درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش یافت و به 791 میلیون دلار رسید و این کشور را از رتبه دهم در سال 2021 در مسیر تبدیل شدن به پنجمین تامین کننده کالاهای روسیه قرار داد.
همچنین نگاهی به ارقام مربوط به تجارت دو جانبه نشان می دهد روسیه پس از چین، دومین کشوری است که در سال 2021 ترکیه از آن بیش ترین واردات را داشته است. به طوریکه واردات ترکیه از روسیه در سال 2021 به حدود 26 میلیارد دلار رسید.
ترکیه 44 درصد گاز خود را از روسیه وارد می کند و همچنین سال 2021 بیش از سه میلیون و 700 هزار تن گندم وارد کرده است. این میزان از نیاز باعث شده است ترکیه حتی تغییر پرداخت بدهی خود به روسیه از دلار به روبل، را بر اساس خواست رئیس جمهور این کشور بپذیرد.
نیازهای نظامی و فنی همانند سامانه موشکی اس-400 و یا تأسیسات هسته ای بخش دیگری از نیاز ترکیه به روسیه است که باعث مقاومت آنکارا در برابر تحریم های ضد روسیه شده است. اگرچه ترکیه از سال 1952 عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) بوده، اما در رویکردی ژانوس وار با روسیه تعامل سیاسی و نظامی داشته است. این تعامل و وابستگی اقتصادی و ژئوپلیتیکی همواره زمینه نگرانی غرب را هم فراهم آورده است.
در این باره «مارک پیرینی»، سفیر پیشین اتحادیه اروپا در ترکیه می‌گوید: آنکارا که معتقد است در جهان پس از جنگ سرد دیگر تنها عضویت در ناتو کافی نیست، همواره سعی کرده است تا در کنار داشتن جای پایی در اردوگاه غرب، روابط خوب خود را با روسیه هم حفظ کند.
وابستگی رونق اقتصادی ترکیه به مقوله گردشگری در شرایطی که روس‌ها بزرگترین گروه گردشگران ترکیه را تشکیل می دهند، (به طوریکه رتبه اول روسیه در میان گردشگران خارجی ترکیه در سال 2021) باعث شده است که این کشور در مقوله گردشگری هم به تورهای مسافرتی شهروندان روسیه متکی باشد.
علاوه بر نیازها ی ذکر شده، تغییر در هندسه قدرت جهانی هم موجب شده است ناسازی ترکیه با تحریم های اقتصادی ضد روسیه را شاهد باشیم که خود باعث می شود سازمان این تحریم ها تضعیف شود. پدیدار شدن شکاف در اعمال فشار آمریکا و متحدانش بر روسیه موجب کم ثمر شدن این تلاش ها و تقویت بلوک تحریمی های مورد هدف غرب می شود.
در یک جمع بندی کلی می توان چنین بیان کرد؛ ابعاد چندگانه روابط ترکیه و روسیه شامل نیازهای اقتصادی، نظامی، ژئوپلیتیکی، سیاسی و فناورانه آنکارا به مسکو و همچنین تقویت احتمال تغییر در هندسه قدرت در عرصه جهانی باعث شده است ترکیه در مسئله تحریم های اقتصادی ضد روسیه با غرب همراهی نکند و چه بسا به یکی از گذرگاه های دور زدن این تحریم ها هم تبدیل شود.
نویسنده:هوشنگ شیخی
116
