«موسی ابومرزوق» مسئول روابط بین‌الملل و «زاهر جبارین» مسئول دفتر اسرا و جانبازان از دیگر اعضای حماس هستند که اسماعیل هنیه را در این سفر همراهی می کنند.
وبگاه روزنامه «العربی الجدید» به نقل از برخی منابع آگاه نوشت که سفر عباس به ریاض تا ۱۹ آوریل ادامه خواهد داشت و «حسین الشیخ» دبیرکل کمیته اجرایی سازمان آزادیبخش فلسطین (ساف) و «ماجد فرج» رئیس دستگاه اطلاعات فلسطین وی را در این سفر همراهی می‌کنند.
عربستان سعودی حدود دو هفته پیش از عباس برای حضور در یک ضیافت افطار دعوت به عمل آورده بود. این در حالی است که در ماه دسامبر گذشته، در جریان حضور او در نشست سران کشورهای عربی و چین که در عربستان برگزار شد، وی موفق به دیدار با هیچ مقام رسمی سعودی نشده بود.
دعوت از هیات های بلندپایه حماس و تشکیلات خودگردان به رهبری اسماعیل هنیه و محمود عباس به ریاض از ابعاد مختلف قابل توجه و تامل است: نخست اینکه نشان می دهد؛ یخ های روابط عربستان با هر دو رهبر فلسطینی که جریان های مختلف و رقیب فلسطینی را رهبری می کنند در حال آب شدن است.
مناسبات حماس و عربستان از سال ۲۰۰۷ میلادی در پی به هم خوردن توافقنامه مکه رو به وخامت نهاد. پیروزی حماس در انتخابات فلسطین زمینه را برای حاکمیت و تسلط آن بر نوار غزه و اخراج تشکیلات خودگردان از این منطقه فراهم کرد.
آخرین سفر هیاتی از حماس به ریاض در سال ۲۰۱۵ انجام شده بود که در آن زمان «خالد مشعل» رئیس وقت دفتر سیاسی این جنبش با سلمان بن عبدالعزیز پادشاه و شماری از مقامات این کشور در مکه دیدار و گفت و کرد.
در سال ۲۰۱۹ (۱۳۹۸) جنبش حماس اعلام کرد که نیروهای امنیتی عربستان، «محمد الخضری» از رهبران و نماینده حماس و فرزندش هانی را به همراه دهها شهروند فلسطینی که برخی از آن ها تابعیت اردنی دارند دستگیر کرده است.
در سال ۲۰۲۱ دادگاه کیفری عربستان محمد الخضری را به اتهام پشتیبانی و حمایت از مقاومت به ۱۵ سال زندان محکوم کرد. در این دادگاه ۶۹ اردنی و فلسطینی نیز محاکمه شدند که احکام آنها از تبرئه تا ۲۲ سال حبس متفاوت بود.عربستان در ۱۹ اکتبر ۲۰۲۲ (۲۷ مهرماه ۱۴۰۱) الخضری را آزاد و روانه اردن کرد.
مقامات عربستان دهها فلسطینی و اردنی را سال ۲۰۱۹ بازداشت و به اتهام حمایت از مقاومت فلسطین آنها را محاکمه کرد. جنبش حماس اعلام کرده بود که حدود ۶۰ شهروند فلسطینی در زندان‌های عربستان سعودی در حبس هستند.
تغییر راهبرد عربستان در منطقه؛ از ایران تا حماس
عربستان سعودی طی ماه‌های گذشته شماری از شهروندان اردنی و فلسطینی که به اتهام حمایت از مقاومت فلسطین زندانی کرده بود، آزاد کرد.
حماس در بیانیه‌ای «نزدیکی دیپلماتیک» با عربستان را «گامی مهم در راه وحدت امت اسلام، برای افزایش امنیت، ثبات منطقه و تفاهم میان کشورهای عرب و دولت‌های مسلمان» خواند.
حماس در این بیانیه افزود که این گام در راستای منافع قضیه فلسطینی و حمایت از «مقاومت» در برابر تجاوزگری اسرائیلی علیه ملت و مقدسات ملت فلسطین است که ادامه یافته است.
مناسبات عربستان با تشکیلات خودگران نیز از زمانی که عربستان در دوره ترامپ برای نزدیکی به رژیم صهیونیستی تمایل نشان داد به موازات تلاش های مشترک آمریکا و رژیم صهیونیستی برای منزوی کردن تشکیلات خودگردان تیره شد و در دوره بایدن نیز با وجود اینکه امریکا بخشی از فشارها را علیه این تشکیلات کاهش داد ترمیم پیدا نکرد. از این رو تمایل جاری عربستان برای ترمیم روابط با تشکیلات خودگردان را می توان در چارچوب راهبرد جدید این کشور در منطقه ارزیابی کرد.
براین اساس می توان دومین بُعد از سفر همزمان رهبران حماس و تشکیلات خودگردان به ریاض را در ادامه آشتی عربستان با محورمقاومت ارزیابی کرد.
پس از آشتی عربستان با ایران و سوریه، میزبانی از هیات های حماس و تشکیلات خودگردان در ریاض ابعاد جدیدی از دیپلماسی ریاض را به نمایش می گذارد.
درپی میانجی‌گری چین، عربستان از ۱۹ اسفند سال گذشته تا کنون روابط با ایران را عادی کرده و مناسبات با سوریه را نیز به سطح پیش از جنگ سوریه برگردانده است. قرار است سفارت‌خانه‌های عربستان در ایران و سوریه در هفته‌های آینده بازگشایی شوند و سفیر به کشورهای مقابل اعزام شود.
اکنون با حضورهمزمان هیئت های حماس و تشکیلات خودگردان در ریاض به نظر می رسد زمینه برای احیای دورجدیدی از میانجی های عربستان برای آشتی این دو گروه فلسطینی به پشتوانه توافقنامه مکه فراهم می شود.
به نظر می رسد یکی از تبعات مثبت بهبود و آشتی روابط عربستان با ایران و سوریه در فلسطین خواهد بود و زمینه را برای آشتی حماس و فتح با میانجی گری عربستان فراهم خواهد کرد و این در همان حالی که بزرگترین موفقیت برای منطقه و فلسطین خواهد بود شکستی بزرگ برای رژیم صهیونیستی محسوب می شود که اساس سیاست های خود را در فلسطین و منطقه بر ایجاد تفرقه بین فلسطینی ها و حامیان آن ها قرار داده است.
بعد از شوک های وارده از ناحیه آشتی عربستان با ایران و سوریه اکنون با آشتی عربستان و حماس و تلاش آن برای تقویت روابط حماس و تشکیلات خودگردان سومین شوک بزرگ بر اسرائیل وارد می شود.
روزنامه اسرائیلی معاریو روز ۲۷ فروردین در گزارش سفر هیئت حماس به عربستان، نوشت: عربستان از مسیر عادی‌سازی رابطه با اسرائیل دورتر شده است.
شبکه تلویزیونی صهیونیستی «آی 24 نیوز» نیزدر گزارشی تصریح کرد که سفرهیئت حماس به ریاض به معنای شکست پروژه عادی‌سازی روابط اسرائیل با کشورهای عربی است.
با توجه به اینکه رژیم صهیونیستی و بخصوص نتانیاهو برای سرپوش گذاشتن بر ناکامی های داخلی خود از عادی سازی روابط با کشورهای عربی به عنوان ابزاری در این مسیراستفاده می کرد، اکنون با از دست دادن این ابزار می توان شاهد افزایش چالش های داخلی این رژیم بخصوص کابینه نتانیاهو شد.
نویسنده: احمدکاظم زاده
116
