پنجم ژوئن سال گذشته امارات به همراه عربستان، بحرین و مصر رابطه خود را به قطر قطع کرد. پس از این اقدام، دولت امارات نیز مانند سه دولت دیگر محاصره قطر را در پیش گرفت. دولت قطر اقدام های ابوظبی علیه دوحه را «تبعیض نژادی علیه قطری ها» نامید.
بر این اساس، قطر اواسط ماه جاری میلادی از ابوظبی به دیوان بین المللی دادگستری در لاهه شکایت و اعلام کرد که امارات متحده عربی «کنوانسیون بین المللی رفع انواع تبعیض نژادی» را در مورد اتباع و نهادهای قطری در این کشور نقض کرده که اعمال محدودیت بر آزادی بیان و جابجایی شهروندان قطری در این کشور و همچنین برانگیختن نفرت علیه آنان از جمله موارد نقض حقوق شهروندان قطری است.
دولت قطر خواستار توقف فعالیت های تبعیض آمیز امارات و همچنین پرداخت غرامت به قطر بابت این فعالیت ها شد. با این حال، هیات امارات در لاهه در واکنش به شکایت قطر، با صدور بیانیه ای این شکایت را «بی اساس» خواند. یک مقام وزارت خارجه قطر نیز بیانیه امارات در این خصوص را «ضعیف» توصیف کرد تا به نوعی درگیری لفظی دو کشور در لاهه شکل گیرد.
می توان گفت مهمترین هدف قطر در شکایت از امارات نزد دیوان بین المللی دادگستری، «بین المللی کردن» تنش این کشور با چهار کشور دیگر عربی به خصوص امارات است. قطر که آثار اولیه این تنش را پشت سر گذاشته با شکایت از امارات به دیوان بین المللی دادگستری، مرحله جدیدی از تقابل با این تنش را رقم زد.
بر اساس ماده یکم منشور ملل متحد یکی از مقاصد ملل متحد، توسعه روابط دوستانه در بین ملل بر مبنای احترام به اصل تساوی حقوق و خودمختاری ملل و انجام سایر اقدامات مقتضی برای تحکیم صلح جهانی است. همچنین براساس ماده دوم منشور دولت ها متعهد به رعایت اصل تساوی حاکمیت یکدیگر، اصل حسن نیت، حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر شده اند.
متناسب با همین اصول نیز مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سال 1970 قطعنامه ۲۶۲۵ را با عنوان «اعلامیه اصول حقوق بین الملل ناظر بر روابط دوستانه و همکاری بین دولت ها براساس منشور ملل متحد» تصویب کرد. اقدام چهار کشور تحریم کننده قطر از منظر این اصول و البته اصول متعدد دیگری، اقدامی غیرقانونی است. بنابراین، قطر با شکایت از امارات در دیوان بین المللی دادگستری، می تواند یک پیروزی حقوقی بین المللی را در «تنش درون عربی» به دست آورد.
نکته دیگر این است که قطر صرفاً از امارات به دیوان شکایت کرده است. مهمترین دلیل انتخاب امارات برای شکایت به دیوان این است که دولت دوحه به نوعی امارات را مهمترین رقیب خود در موضوعاتی نظیر بانکداری، آموزش و قدرت نرم می داند و البته امارات نیز این دیدگاه را درباره قطر دارد.
در همین راستا، خبرگزاری رویترز به نقل از یک مقام منطقه ای دلیل درخواست امارات برای افزایش فشارها علیه دوحه را در «رقابت منطقه ای» دو کشور عنوان کرد. در واقع، امارات شدت گرفتن تنش میان دوحه و ریاض را نیز به نفع خود می داند. با توجه به این شرایط، دولت قطر نیز از امارات نزد دیوان بین المللی دادگستری شکایت کرده است.
تقابل امارات و قطر در دیوان بین المللی دادگستری در لاهه گویای این است که همچنان نه تنها نمی توان چشم انداز روشنی برای پایان یافتن تنش «درون عربی» در نظر گرفت بلکه این تنش روند صعودی دارد.118/110
سیدرضی عمادی
تاکید قطر بر اخراج عربستان و امارات از شورای حقوق بشر سازمان ملل/ تحلیل
رئیس کمیته ملی حقوق بشر قطر خواستار تعلیق عضویت عربستان و امارات در شورای حقوق بشر شد
با انتقاد از ائتلاف‌سعودی؛ وزیر خارجه قطر از مردم یمن حمایت کرد
