«سیدعباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران جمعه شب در گفت وگوی ویژه خبری با تشریح برنامه های دستگاه دیپلماسی در دولت چهاردهم گفت: "دولت جدید مسعود پزشکیان با جدیت، سیاست همسایگی و تحکیم مناسبات با کشورهای منطقه، دوست و حمایت از گروههای مقاومت ضد صهیونیستی دولت سیزدهم به ریاست «سیدابراهیم رئیسی» رئیس جمهور فقید را ادامه خواهد داد."
عراقچی، با بیان اینکه تامین منافع ملی، امنیت ملی، عزت ملی سه ماموریت عمده وزارت امور خارحه در دولت جدید خواهد بود، گفت: پس از کشورهای همسایه و منطقه، حوزه های آفریقا، آمریکای لاتین و شرق آسیا در اولویت های بعدی دستگاه دیپلماسی قرار دارند.
رئیس جدید دستگاه دیپلماسی ایران همچنین با اشاره به فراز و نشیب های فروان روابط ایران با کشورهای اروپایی متاثر از سیاست های خصمانه آمریکا با ملت ایران در دودهه اخیر گفت: "این کشورها در قبال تهران سیاست‌های نادرست و بعضاً خصمانه‌ای اتخاذ کردند که در صورت تغییر این رویکرد، دوباره در اولویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی خواهند گرفت."
اشاره عراقچی به پیروی کورکورانه کشورهای اروپایی از آمریکا بود که پس از خروج توافق هسته ای (برجام) با ایران، با تشدید تحریم ایران درصدد تشدید فشار به تهران برآمدند. با این حال جمهوری اسلامی ایران در برهه‌های مختلف از توسعه روابط با اتحادیه اروپا و همچنین با کشورهای اروپایی استقبال کرده، اما اروپا در بیشتر مواقع حسن نیت خود را در توسعه روابط با جمهوری اسلامی ایران نشان نداده و همین موضوع نیز همواره به روابط دوجانبه آسیب زیادی وارد کرده است.
اوج این موضوع نیز پس از سال ۲۰۱۸ رخ داد، زمانی که «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری پیشین آمریکا به طور غیرقانونی و یکجانبه از توافق هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران با ۵+۱ موسوم به «برجام» خارج شد و اتحادیه اروپا هیچ‌گونه اقدامی در جهت تامین منافع جمهوری اسلامی ایران مطابق با توافق برجام انجام نداد.
به همین دلیل است که جمهوری اسلامی در سالهای اخیر بویژه دولت سیزدهم سیاست تنش‌زدایی از مناسبات با همسایگان و تحکیم مناسبات با کشورهای منطقه و دوست در سایر نقاط جهان را در اولویت قرار داده و دولت چهاردهم نیز بارها بر پیگیری این سیاست تاکید کرده است.
البته همزیستی مسالمت آمیز و تقویت مناسبات با کشورهای همسایه و منطقه همواره از اصول سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران بوده اما این سیاست در دولت سیزدهم درسه سال اخیر دستاوردهای فراونی داشت که نمونه بارز آن احیای مناسبات با عربستان بود.
در همین راستا، مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم هم در هفته های اخیر که سکان قوه مجریه را به دست گرفته بارها تاکید کرده که رویکرد سیاست خارجی دولت ایران، همچون دولت سیزدهم تامین منافع ملی در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی با محوریت تقویت مناسبات با کشورهای همسایه، منطقه و مسلمان و همچنین حمایت از آرمان مردم مظلوم فلسطین و محور مقاومت خواهد بود.
مسعود پزشکیان، ماه گذشته و در مراسم تحلیف در مجلس شورای اسلامی هم با بیان اینکه کشورهای همسایه نباید منابع خود را در تنش‌ها و رقابت‌های فرسایشی هدر دهند، افزود: "دولت من، خواهان یک منطقه قوی خواهد بود، منطقه‌ای که در آن همه کشورها بتوانند با هم‌افزایی برای توسعه اقتصادی، پیشرفت و بهبود زندگی آینده، گام مشترک بردارند."
این درحالی است که ایران دارای ۷ همسایه مرزی و ۱۰ همسایه ساحلی است که فرصت های بیشماری را برای دیپلماسی، اقتصاد و فرهنگ ایران فراهم آورده به ویژه اینکه فرهنگ ایران در بسیاری از کشورهای همسایه هنوز جریان و حضور قدرتمندی دارد.
بنابر اظهارات مسئولان ارشد جمهوری اسلامی، ایران در عرصه سیاست خارجی سعی دارد از یک سو تعادل در روابط با همه کشورها ایجاد کند و از سوی دیگر با پیگیری منافع اقتصادی در سیاست خارجی سعی دارد از طریق گسترش روابط با کشورها اعم از همسایه و فرامنطقه‌ای، منافع اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را تامین کند.
این به این معنی است که کشورها برای گزینش متحدین یا دوستان خود در گوشه و کنار جهان، حق انتخاب دارند، اما درمورد همسایگان خود از چنین حقی برخوردار نیستند؛ چراکه مسایلی از قبیل جغرافیا و اشتراکات فرهنگی این امر را برای آن ها از قبل مشخص کرده است.
در چنین شرایطی اعلام رویکرد عباس عراقچی، وزیر امورخاجه جدید جمهوری اسلامی ایران مبنی بر تداوم سیاست تنش زدایی ایران با همسایگان را هم می توان نشانه تاکید دوباره دستگاه دیپلماسی بر رئوس سیاست خارجی دولت ابراهیم رئیسی درباره گسترش روابط با همسایگان و تلاش برای افزایش دوستی و وحدت در منطقه غرب آسیا و جهان ارزیابی کرد.
در واقع تأکید بر سیاست همسایگی مبتنی برتقویت دیپلماسی اقتصادی و افزایش تعاملات با همسایگان و استفاده از ظرفیت کشورهای همسایه در سایه تقویت مناسبات در یک سطح و تنش‌زدایی با آنها در سطح دیگر از برنامه‌های جدی و اصولی جمهوری اسلامی ایران بشمار می رود که با تغییر دولت ها و مسئولان خللی در آن ایجاد نخواهد شد.
در همین چارچوب جمهوری اسلامی ایران تلاش می کند تا بر مبنای مشترکات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به کنترل و کاهش چالش ها پرداخته و از سوی دیگر و بر اساس منافع دو جانبه به ویژه منافع اقتصادی دو جانبه و چند جانبه، رویکرد برد- برد گسترش پیدا کند.
نویسنده: علی محمدی
117
