به گزارش خبرگزاری ایران پرس؛ تپه های سیلک که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است، شامل تپه شمالی (سیلک کوچک) به مساحت ۵ هکتار، تپه جنوبی (سیلک بزرگ) به مساحت ۸ هکتار و گورستان الف و ب است.
تپه باستانی سیلک با قدمت ۸ هزارساله خود از مهم‌ترین شواهد وجود تمدن و صنعت در زمان‌های دور است. کشف سفال‌های ابتدایی تا سفال‌های پیچیده‌تر، دوک ریسندگی و بافندگی، ابزارهای فلزی و کوره ذوب فلزات خبر از یک شهر صنعتی و پیشرفته در آن زمان می‌دهد.
بازدید از این سایت تاریخی و آثار دوران مختلف تمدن بشری از عصر نوسنگی، عصر مس و سنگ، دوران شهرنشینی، عصر آهن و دوره ماد، انسان را به این فکر فرو می‌برد که چنین بنای عظیم و باشکوهی چطور با امکانات آن زمان ساخته شده است.
تپه های سیلک که هزاران سال نگهبان شواهد تحولات زندگی بشر بوده، گردشگران زیادی را هرساله به خود جذب می‌کند تا فرصت آشنایی با زمان‌هایی را که حتی تصورش هم سخت است، به علاقمندان تاریخ بدهد.
تپه های سیلک در واقع باقی‌مانده‌های قدیمی‌ترین زیگورات جهان و مکانی برای نیایش خدایان بوده است. این تمدن گم‌شده حدود یک قرن پیش با وقوع سیل سر از خاک درآورد.
باستان‌شناسان آثاری را که از تپه سیلک کاشان کشف کردند، در ۶ دوره فرهنگی تقسیم کردند و نام آن را از قدیم به جدید سیلک ۱ تا سیلک ۶ نام‌گذاری کردند.
دوره اول مربوط به ۸۰۰۰ تا ۷۳۰۰ قبل است که اولین ساکنان در این منطقه شروع به زندگی و ساخت تمدن کردند. با مصالح ابتدایی مثل نی و چوب خانه ساختند و برای ادامه حیات حیوانات مختلف شکار کردند.
اولین قدم‌ها برای کشاورزی و دامداری در همین دوره صورت گرفت. قدم‌های کوچکی مثل اهلی‌کردن بز و گوسفند و کاشت گندم و جو. همچنین تلاش کردند با امکانات ابتدایی سفال دست‌ساز با نقوش ساده درست کنند.
برخی از آثار کشف‌شده مربوط به دوره اول شامل ابزارهای سنگی برای شکار و بریدن، سفال‌های دست‌ساز، مهره‌های گردنبند، سنگ‌ساب برای آسیاب دانه‌های گندم و داس سفالی برای کشاورزی است.
دوره دوم مربوط به ۷۲۰۰ تا ۶۷۰۰ سال قبل می‌شود. زمانی که مردم اولین قدم‌ها را برای ساخت شهر برداشتند و روستای کوچکی ساختند. خانه‌های این روستا را با خشت‌های دست‌ساز بنا کردند تا فرصتی برای یک‌جانشینی و کنار هم زندگی‌کردن داشته باشند.
در کنار ساخت سفال‌های ظریف‌تر و تمیز‌تری نسبت به دوره قبل، حرفه‌ای‌تر دامداری و کشاورزی کردند؛ همچنین دوک‌های سنگی و گِلینی که از تپه‌‌های سلک کشف شده است، گواهی است که مردمان این دوره با صنعت نساجی و بافندگی آشنا بودند.
از آثار کشف‌شده مربوط به دوره دوم می‌توان دیگ سفالی برای پخت غذا، خشت دست‌ساز برای ساختِ خانه، سفال‌هایی به رنگ قرمز احتمالاً ناشی از رنگ انار و گیاهان دیگر و سردوک‌های سنگی و گلی برای نخ‌ریسی را نام برد.
دوره سوم از نقاط عطف تمدن سیلک بود و به زمانی بین ۶۳۰۰ تا ۵۴۰۰ سال قبل گفته می‌شود. تا این زمان مردم در تپه شمالی ساکن بودند و در این دوره به تپه جنوبی رفتند تا فضای بزرگ‌تری برای تشکیل اجتماع داشته باشند.
خانه‌هایی پیشرفته‌تر با طاقچه و اجاق و اتاق ساختند تا یک قدم دیگر در ساخت تمدن پیشرفت کنند. چرخ سفالگری ابداع کردند تا بتوانند سفال‌های ظریف‌تر با نقوش زیباتر بسازند. با کشف و استخراج مس هم ابزارهای فلزی تولید و حتی به بین‌النهرین صادر کردند.
با پیشرفت در صنعت، دادوستد و معامله هم بین مردم رواج پیدا کرد. شواهد این دادوستدها را می‌توانید در کالاشمارها یا ژتون‌هایی ببینید که در تپه سیلک کاشان کشف شده است. جنس این ژتون‌ها از گل، سنگ، استخوان و سفال در شکل‌های مختلف هندسی و حیوانی است.
از آثار باستانی مختلفی که از تپه باستانی سیلک کشف شده و مربوط به دوره سوم است، می‌توان قطعات سفالی با نقوش پیشرفته‌تر حیوانی، انسانی و گیاهی، قطعات به‌جا‌مانده از ذوب فلز و ساخت ابزار، مهره‌های تزیینی و ژتون‌های کالا برای معاملات اقتصادی را نام برد.
دوره چهارم به زمانی بین ۵۳۰۰ تا ۴۹۰۰ سال قبل برمی‌گردد. در دوره چهارم شرایط زندگی بهتر و رفاه مردم بیشتر شد؛ در نتیجه جمعیت و اقتصاد تپه سیلک هم گسترش یافت. در پی گسترش اجتماع، حاکمانی محلی اداره امور را دست گرفتند.
باستان‌شناسان تبلت‌هایی خطی نیز در تپه باستانی سیلک کشف کردند که نشان از ارتباط تجاری و سیاسی با مردمان سایر مناطق دارد. با کشف تبلت‌های نگارش‌شده در ناحیه خوزستان و فارس امروزی و فلات مرکزی مشخص شد که ارتباطات مردمان سیلک تا کجا گسترش پیدا کرده است.
از کشفیات این دوره که توجه شما را به خود جلب می‌کند، کاسه‌های لبه واریخته از جنس سفال است. این کاسه‌ها فقط در تپه سیلک کاشان کشف نشده و پراکندگی جغرافیایی زیادی دارد. مردمان آن زمان از کاسه لبه واریخته برای پخت نان، ظرف پیشکش نذورات به معابد، تهیه مواد لبنی و توزیع جیره غذایی کارکنان معابد استفاده می‌کردند.
الواح گلی و مهر استوانه‌ای و زیورآلات شخصی از دیگر کشفیات مربوط به دوره چهارم است.
ظاهرا در اواخر دوره چهارم به علت مشکلات زیست محیطی مثل خشک‌سالی، مردم این منطقه را ترک کردند. دوره پنجم مربوط به ۳۶۰۰ تا ۳۰۰۰ سال پیش می‌شود که مردمان جدیدی از تپه های سیلک برای سکونت استفاده کردند.
باستان شناسان باور دارند سفال‌های خاکستری کشف‌شده از تپه سیلک کاشان نشانی از ورود آریایی‌ها به این منطقه است. از آثار کشف‌شده مربوط به دوره پنجم می‌توانیم به گورستان الف در ۱۰۰متری جنوب غربی محوطه سیلک اشاره کنیم. ۱۵ گور از این گورستان به‌دست باستان‌شناسان کاوش شد.
اشیای پیداشده مربوط به دوره پنجم شامل سفال‌های خاکستری و درپوش و قطعاتی از سفال‌های با طرح بز و گوسفند است.
آخرین دوره سکونت در تپه سیلک کاشان به زمانی بین ۳۰۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش برمی‌گردد. بعد از این دوره تپه سیلک خالی از سکنه و کم‌کم به‌دست فراموشی سپرده شد.
بعد از اینکه در دوره‌ای مردم بر بعد کاربردی سفال‌ها بیشتر تمرکز کردند، در این دوره دوباره سنت ساخت سفال منقوش احیا شد. ظروف سفالی با شکل‌های خاص و نقوش آریایی مثل جنگاوران و اسب بال‌دار را مربوط به این دوره است.
قطعات سفالی نقاشی‌شده، زیورآلات فلزی مثل دستبند، بازوبند و سنجاق، قوری‌هایی با لوله دراز و منقاری شکل، دستگیره‌های تزیینی با شکل سر حیوانات، سوزن و سر پیکان بخشی از اشیای کشف‌شده مربوط به دوره ششم است.
412
