در سالی که گذشت نخست وزیر قرقیزستان در پی سلب اعتماد پارلمان این کشور از کابینه دولت، برکنار شد.
«سورنبای جین بیک اف» Sooronbai Jeenbekovرئیس جمهوری قرقیزستان بنا به درخواست پارلمان این کشور حکم برکناری «ساپار عیسی کوف» Sapar Isakovنخست وزیر قرقیزستان را صادر کرد.
پارلمان قرقیزستان به دلیل نارضایتی از عملکرد سالانه دولت این کشور در سال ۲۰۱۷ با اکثریت آرا با سلب اعتماد از دولت موافقت کرد.
دولت عیسی کوف در ماه سپتامبر شروع به کار کرده بود و این اولین بار در تاریخ قرقیزستان است که پارلمان از دولت سلب اعتماد می کند.
احزاب مخالف دولت قرقیزستان ، افزایش نیافتن بودجه دولتی سال 2017 به بیش از 3 میلیارد دلار، ضعیف بودن نیروگاه حرارتی «بیشکک» برای زمستان و انعقاد توافقنامه با شرکت کانادایی «سنتیرا گولد» SANTERIA GOLD را از جمله موارد نامطلوب اقدامات دولت این کشور خوانده اند.
با این حال عیسی کوف تنها مقام بدشانس قرقیزستان در سال گذشته نبود که درگیر برکناری مقامات شد. وزیر خارجه قرقیزستان بعد از شش سال تصدی این مقام از سمت خود استعفا کرد.
«سورنبای جین‌بیک‌اف» رییس جمهوری قرقیزستان با درخواست کناره‌گیری «ارلان عبدالدایف» Erlan Abdyldayev موافقت کرد. در خصوص چرایی درخواست استعفای وی هیچ توضیحی ارائه نشده است. اما به نظر میرسد که بی ارتباط با وجود فساد در وزارت خارجه این کشور نبوده باشد.
افشای فساد وزارت خارجه قرقیزستان
همچنانکه یک روز پیش از «کیلیچ‌بیک سلطان» سفیر قرقیزستان در کره جنوبی نیز به دلیل افشای فساد وزارت خارجه این کشور از سمت خود برکنار شد. کیلیچ‌بیک سلطان بعد از انتشار خبر برکناری‌اش، در مطلبی درشبکه‌های اجتماعی اعلام کرد که برای پناهندگی سیاسی به سئول درخواست داده است.
سفیر سابق قرقیزستان در کره جنوبی در قالب نشست مطبوعاتی از نقض قانون استفاده از بودجه در وزارت امور خارجه از جمله خرید ماشین‌ها و سفرهای شخصی مقامات از حساب بودجه دولتی خبر داده بود.
برکناری رئیس کمیته امنیت ملی قرقیزستان
همچنین در خبری دیگر «سارانبای جین بیک اف» رئیس جمهوری قرقیزستان حکم برکناری «ابدیل سگیزبایف» رئیس کمیته امنیت ملی این کشور را بدون اشاره به دلیل آن ، پس از شرکت در مراسم یادبود قربانیان انقلاب سال 2010 امضا کرد.
اختلاف گسترده بین مقامات قرقیزستان
نگاه به پست‌های مورد نظر در برکناری‌های و استعفاء‌های صورت گرفته بیانگر این است که بین مقامات قرقیزستان و ریاست جمهوری این کشور اختلاف گسترده‌ای وجود دارد اختلافی که از یک سو ناشی از عدم همگرایی بین آنها است و از سوی دیگر این اختلاف از فساد و ساختارهای ناکارآمد قرقیزستان ریشه میگیرد.
همچنانکه 15 مقام ارشد وزارت کشور قرقیزستان درنشست رؤسای بخش‌های مختلف این وزارتخانه که درآن عملکرد نهادهای نیروهای انتظامی، پلیس و بخش نظارت برجاده‌ها برای 6ماه نخست سال جاری مورد بررسی قرار گرفت، برکنار شدند.
براساس این گزارش، به علت مسئولیت پذیر نبودن رؤسای بخش‌های مختلف وزارت کشورقرقیزستان درشش ماه گذشته بیش از14 هزارمورد نقض قوانین ثبت شده و 12 هزار پرونده قضایی تشکیل شده است که کارنامه خوبی برای وزارت کشور قرقیزستان نیست.
شایان ذکر است که قرقیزستان در رتبه 132 فساد در بین 180 کشور بررسی شده توسط موسسه شفافیت بین المللی قرار دارد.
فسادی که عمدتا ناشی از فساد و سوء استفاده از قدرت در بین مقامات ارشد این کشور است. و اقدامات اخیر را نمیتوان بی ارتباط با این مسئله دانست.همچنان که به نظر میرسد که رئیس جمهوری جدید این کشور عزمی جدی برای مبارزه با فساد دارد.
سورنبای جین‌بیک‌اف رئیس جمهور قرقیزستان با اشاره به اینکه برای اجرای این برنامه باید اصلاحاتی درقانون تقسیم بودجه کشور صورت بگیرد، گفته است: پیشنهاد مبارزه با فساد اقتصادی مسئولان، برای بررسی به پارلمان قرقیزستان ارسال شده است.
براساس پیشنهاد وی، دارایی‌های سیاستمداران متهم به فساد مالی ازجمله خودروهای لوکس، منازل مسکونی، شرکت‌های صنعتی و حساب‌های بانکی در داخل قرقیزستان و همچنین خارج از کشور، کشف و ضبط می‌شود.
براساس همین تلاشها قرقیزستان توانسته است رتبه خود را شاخص فساد بهبود ببخشد و از جایگاه 135 به جایگاه 131 ارتقاء بیابد و به نظر نمیرسد در این بین تبعیضی شامل حال مقامات قرقیزستان شود.
گفتنی است که در راستای پیگیری پرونده های فساد، رئیس سابق دادگاه عالی نظامی قرقیزستان پس از صدور حکم بازداشتش از سوی دستگاه قضایی این کشور متواری شد و چندین مقام دیگر از جمله «عظیم‌خان جسوب‌عالی اف» معاون وزیر حمل و نقل، «اوران آحمیداف» وزیر دادگستری سابق «ایندیره جالدوبایوا»، دادستان کل و«عسکر‌بیک شادی اف» معاون نخست وزیر قرقیزستان نیز از سمت های خود برکنار شدند.
توافقنامه نظامی قرقیزستان و ترکیه
درخبری متفاوت سالی که گذشت برای ترکیه و قرقیزستان نیز سالی تعیین کننده بود و دو کشور با یکدیگر توافقنامه نظامی امضا کردند.
دراین توافقنامه قرقیزستان و ترکیه در راستای گسترش همکاری نظامی، برای ساخت موسسه نظامی در بیشکک (پایتخت قرقیزستان) به توافق رسیدند.
در دیدار ژنرال «رایمبردی دویشنبیف » رییس ستاد کل نیروهای مسلح قرقیزستان با «خلوصی آکار» وزیر دفاع ترکیه،دولت آنکارا متعهد به پرداخت هزینه ساخت موسسه نظامی در شهر بیشکک شد.
ژنرال ریمبردی در حاشیه این دیدار با اشاره به روابط تاریخی و فرهنگی بین ترکیه و قرقیزستان گفت، ترکیه همواره به عنوان یکی از مهمترین متحدان وفادار و قابل اعتماد قرقیزستان به حساب می آید.
ترکیه پیشتر در چارچوب همکاری‌ها و کمک به بهبود ساختار نظامی قرقیزستان مبلغ 8/5 میلیون دلار به این کشور کمک کرده بود و تاکنون 130 قرقیزستانی در دانشگاه‌های نظامی ترکیه آموزش دیده اند.
همچنین در رویکردی همگرا، قرقیزستان از ترکیه برای سرمایه‌گذاری داخلی در این کشور دعوت کرد.
«سورنبای جین بیک اف» Sooronbay Jeenbekov رییس جمهوری قرقیزستان روز یکشنبه گذشته در نشست تخصصی همکاری تجاری ترکیه و قرقیزستان در بیشکک گفت، این کشور آماده تسهیل شرایط برای کارآفرینان و سرمایه گذاران ترکیه است.
جین بیک اف با بیان اینکه نشست تخصصی همکاری تجاری ترکیه و قرقیزستان وسیله ای برای توسعه اقتصادی دو کشور خواهد بود، افزود، «میان آنکارا و بیشکک فضای اعتماد وجود دارد».
رئیس جمهوری قرقیزستان تصریح کرد، حجم تجاری میان ترکیه و قرقیزستان به 356 میلیون دلار نزدیک شده است و دو کشور قصد دارنداین میزان را به 1 میلیارد دلار برسانند.
رویکرد همکاری میان ترکیه و قرقیزستان از آن رو اهمیت دارد که ترکیه به دنبال این است تا مناطق نفوذ خود را گسترش دهد. از این رو این کشور در پی عقد توافقهای متفاوت تجاری و نظامی در آسیای مرکزی و افریقا است. توافقهایی که به ترکیه اجازه میدهد از محیط سنتی سیاست خارجی خود یعنی اروپا فاصله بگیرد و همچنین با ایجاد بازارهای جدید اقتصادی تراز منفی تجاری خود را بهبود ببخشد.
نگاه راهبردی مناسبات قرقیزستان و ترکیه
همچنین در نگاه قرقیزستان ترکیه شریکی کم دردسرتر نسبت به شرکای فرامنطقه‌ای است. همکاری نظامی با ترکیه کمتر از همکاری نظامی با کشورهایی همچون چین، روسیه و ایالات متحده میتواند سیاست‌های قرقیزستان را تحت تاثیر خود قرار دهد.
از سوی دیگر سرمایه گذاری ترکیه میتواند ظرفیت مناسبی برای پاسخ به نیازهای جذب سرمایه گذاری قرقیزستان فراهم کند.
امضای توافقنامه علامت‌گذاری مرزهای مشترک قرقیزستان و قزاقستان
در خبری مثبت قرقیزستان و قزاقستان برسر علامت‌گذاری مرزهای بین دو کشور توافق کردند.
رییس‌جمهوری قزاقستان با امضای سندی توافقنامه علامت‌گذاری مرزهای مشترک قرقیزستان و قزاقستان را تصویب کرد.
«نورسلطان نظربایف» گفت: هدف اصلی این توافقنامه به رسمیت شناختن مرزهای مشترک قزاقستان و قرقیزستان در سطح حقوقی برای جلوگیری از وقوع درگیری‌های مختلف است.
«غیرت عبدالرحمان‌اف» وزیر امور خارجه قزاقستان نیز در این رابطه اظهار کرد: توافقنامه جاری در دسامبر گذشته و در قالب سفر «سورنبای جین‌بیک‌اف» رییس جمهوری قرقیزستان به «آستانه» طراحی شد.
مرزهای مشترک 2 کشور 1257 کیلومتر است و در حال حاضر بخش بزرگی از آن علامت‌گذاری شده است. مسئله مرزهای مبهم میان کشورهای آسیای مرکزی مسئله‌ای است که این کشورها پس از استقلال با آن دست و پنجه نرم میکردند امری که ناشی از سیاست‌های دوران شوروی سابق بود.
این مرزها به دلیل ماهیت پراکندگی قومی پیرامون آن موجب بروز تنش در طول سالیان گذشته شده است و اقدامات میان این کشورها جهت حل مشکلات مرزی میتواند زمینه ساز همگرایی مثبت در این منطقه باشد.
امری که با شروع طرح جاده ابریشم چین و با توجه به نیازمندی های این طرح از ضرورت بالایی برخوردار است.
اعتراض نسبت به سیاست‌های توسعه طلبانه چین در قرقیزستان
درسالی که گذشت حضور شهروندان چین در قرقیزستان به یک موضوع جنجالی تبدیل شد و اعتراض های گسترده‌ای را از سوی مردم این کشور به دنبال داشت.
قرقیزی‌ها نسبت به آنچه که سیاست‌های توسعه طلبانه چین در قرقیزستان و در اختیار گرفتن اقتصاد این کشور توسط مهاجرین چینی عنوان می کنند انتقاد دارند و با توجه به همین موضوع در چند سال اخیر روحیه‌ای ضد چینی در این کشور شکل گرفته است.
شهروندان قرقیزی نگران این هستند که چین با طرح جاده ابریشم و حضور چینی‌ها، فرصتهای اقتصادی موجود را برای شهروندان قرقیزستان محدود سازد. در حالی که شهروندان این کشور توقع دارند سود حاصل از طرحهای توسعه در درجه اول شامل بهبود فضای اقتصادی برای آنها شود.
با این حال مقامات قرقیزستان این نگرانی‌ها را بی پایه و اساس دانستند. مسئول سرویس دولتی مهاجرت قرقیزستان در واکنش به شایعات درباره حضور 100 هزار شهروند چینی در این کشور گفت، به طور رسمی حدود هشت هزار و 769 شهروند چینی مدارک لازم برای فعالیت در قرقیزستان دریافت کرده اند.
کودایبردیف افزود، در قرقیزستان 10 هزار 916 شهروند خارجی فعالیت می کنند که 70 درصد را شهروندان چینی تشکیل می دهند و مابقی از کشورهای ترکیه، کره جنوبی، پاکستان، اوکراین و آمریکا هستند.
بخشی از این شایعات به تلاشهای رقبای چین بازمیگردد که دل خوشی از حضور چین در کشورهای آسیای مرکزی ندارند. از جمله این کشورها میتوان به آمریکا اشاره کرد که در دهه‌های گذشته برای نفوذد در این منطقه با روسیه رقابت کرده است و اکنون چین را نیز در برابر خود میبیند.
نویسنده: نوذر شفیعی
تهیه شده در «گروه آسیا و اقیانوسیه» اداره کل خبر و تفسیر برون‌مرزی
141/118
