آژانس تجارت و تشویق سرمایه‌گذاری برزیل (1) با انتشار بیانیه‌ای در این مورد چنین نوشت: «انتظار می‌رود که این توافق هزینه‌ها را کاهش دهد، موجب ارتقای تجارت دو جانبه شود و سرمایه‌گذاری را تسهیل کند.»
چین و برزیل هر دو از اعضای گروه بریکس بوده و در حال حاضر برزیل از بزرگترین شرکای تجاری چین محسوب می شود. ارزش مبادلات تجاری چین و برزیل تنها در سال 2022 به بیش از 150 میلیارد دلار می‌رسد. مقام‌های برزیل و چین اعلام کردند از این به بعد مبادلات ارزی میان دو کشور یا از طریق بانک صنعتی و تجاری چین و یا بانک ارتباطات برزیل انجام خواهد شد. مسلما خبر حذف دلار از مبادلات تجاری این دو کشور ضربه ای مهم به جایگاه دلار در نظام مالی جهانی و نیز موقعیت ایالات متحده در آمریکای لاتین محسوب می شود.اقدامات اخیر چین در راستای دلار زدایی از مبادلات تجاری خود در چند سال اخیر همواره رو به گسترش بوده است.
تضعیف هر چه بیشتر جایگاه دلار در تجارت بین‌المللی و کاهش نفوذ سیاسی آمریکا در غرب آسیا
چین موفق شده در مبادلات ارزی با برخی کشورها مانند روسیه، عربستان و پاکستان، به توافقی مشابه دست یابد. پس از سفر شی جی پینگ، رئیس جمهور چین به عربستان در دسامبر 2022، این دو کشور به توافق رسیدند مبادلات نفتی را با یوان چین انجام دهند. با توجه به انعقاد چند قرارداد نفتی بزرگ میان چین و عربستان در روزهای اخیر، ناظران اقتصادی و سیاسی معتقدند که یکی از تاثیرات این امر، تضعیف هر چه بیشتر جایگاه دلار در تجارت بین‌المللی و کاهش نفوذ سیاسی آمریکا در غرب آسیا است؛ تاثیری که اکنون پس از توافق روز چهارشنبه چین با برزیل می‌تواند به نفوذ سیاسی و سیطره اقتصادی آمریکا در آمریکای لاتین نیز ضربه مهمی وارد کند.
با وجود اینکه هنوز هم دلار بزرگترین ارز ذخیره جهان محسوب می شود اما استفاده آمریکا از آن به عنوان یک سلاح مالی، باعث تسریع حرکت بسیاری از کشورها برای تنوع بخشیدن به سرمایه گذاری ها در ارزهای جایگزین شده است. از جمله کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا، دلار آمریکا را از تمامی مبادلات مالی و تجاری خود کنار می‌گذارند. به ویژه با تحریم‌های آمریکا علیه روسیه در یک سال گذشته یعنی پس از آغاز جنگ اوکراین، حرکت برخی کشورها برای کاهش اتکا به دلار شتاب گرفته است.ضمن اینکه کشورهایی مانند چین، هند و ترکیه که مایل به مشارکت در تحریم روسیه نیستند، رویکرد استفاده از ارزهای ملی در معاملات با مسکو را در پیش گرفته اند.
حرکت به سمت نظام پولی چند ارزی در دنیا
«الویرا نابویلینا»(2) رئیس بانک مرکزی روسیه یکی از دلایل حرکت به سوی دلارزدایی از اقتصاد کشورش را تحریم‌ها دانسته و گفته بود: «احساس می‌کنم فضای جهانی در حال تغییر است. به تدریج داریم به سمت یک نظام پولی چند ارزی در دنیا حرکت می‌کنیم.»
با توجه به اینکه اکنون بخش اعظم تجارت جهانی با دلار انجام می شود، واشنگتن ازاین امربه منزله اهرم فشاری برای اعمال ضربه به کشورهای رقیب و دشمن خود استفاده می کند. در واقع استفاده ابزاری آمریکا از دلار همواره به عنوان یکی از مهمترین انتقادها به نظام پولی و مالی بین المللی کنونی مطرح بوده است. به همین دلیل روسیه و چین در کنار هند برای کاهش آسیب پذیری خود چند سال است که اقدامات متعددی را برای کاهش وابستگی به دلار صورت داده اند تا بدین ترتیب به کنش های خصمانه آمریکا مقابله نماید.
با اعلام استفاده کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اورآسیا از ارزهایی غیر از دلار برای مبادلات تجاری، گام مهم دیگری در راستای دلار زدایی از مالیه و اقتصاد جهانی برداشته شده و اکنون دو کشور مهم گروه 20 یعنی برزیل و چین که جزو اقتصادهای نوظهور محسوب می شوند نیز گام مشابهی را برداشته اند.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
113
گام دیگر روسیه برای قطع وابستگی به دلار؛ حذف دلار در تبادلات تجاری با مصر
