شمار قابل توجهی از این خودروهای زرهی مانند سری «بی تی آر» و «بی ام پی» ساخت شوروی و «ام 113» ساخت آمریکا همچنان در کشورهای مختلف در یگان های عملیاتی خدمت می کنند. از جمله این خودروها، خودرو های زرهی آبخاکی Amphibious هستند که ویژگی عملیات در آب و خشکی را دارند.
پس از پایان جنگ سرد با توجه به شمار بسیار زیاد این خودروهای زرهی و البته ظهور نسل جدیدی از تهدیدات زمینی، اقدامات زیادی برای ارتقای این خودروهای زرهی انجام شد که به طور عمده در زمینه قوای محرکه، حفاظت و قدرت آتش بوده است.
ایران دارای ناوگان بسیار بزرگی از انواع خودروهای زرهی چرخ دار و شنی دار است که می توان با انجام یک سری تغییرات ، آنها را برای ایفای ماموریت هایی مانند پشتیبانی آتش تجهیز کرد. برای نمونه سری بی تی آر ۵۰ و ۶۰ و نفربر های بی ام پی ۱ و ۲ از جمله این ادوات زرهی هستند.
رونمایی
زره پوش آبخاکی «بی تی آر 50» یکی از محصولات ساخت شوروی است که در اواسط دهه ۱۹۵۰ میلادی وارد خدمت و در حجم بالایی به متحدین این کشور در آن زمان صادر شد. در دوره پهلوی دوم نیز ایران مبادرت به سفارش تعدادی از تسلیحات و تجهیزات نظامی ساخت شوروی کرد که «بی تی آر ۵۰» که در ایران «خشایار» نام گرفت نیز بخشی از آنها بود.
این زره پوش با توجه به داشتن قابلیت آبی خاکی و توان عبور از برخی رودخانه ها و موانع آبی گزینه مناسبی برای حمل و نقل نیروها در میدان نبرد محسوب شده و در جریان جنگ تحمیلی خدمات قابل توجهی به رزمندگان اسلام انجام داد.
با توجه به لزوم بهسازی این خودروهای زرهی به علت سابقه طولانی خدمت، سپاه پاسداران گام مهمی را در این زمینه برداشت که حاصل آن خودروی زرهی آبخاکی مکران است.
در جریان بازدید سردار سرلشکر حسین سلامی فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از نمایشگاه توانمندی‌ها و دستاوردهای سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نیروی زمینی سپاه در 7 تیر 1399، از خودروی زرهی آبخاکی مکران رونمایی شد.
مشخصات
خودروی زرهی آبخاکی مکران نمونه ارتقا یافته نفربر آبخاکی بی‌تی‌آر50 است که «مؤسسه شهید زین‌الدین» نیروی زمینی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آنرا ارتقاء داده‌است.
بخش های مختلف این خودروی زرهی اورهال شده به طور خاص یک برجک مسلح جدید را برای این خودروی زرهی توسعه داده شده که می تواند کلیدی برای توسعه بسیاری از اداوت زرهی قدیمی موجود در کشور باشد.
بهبود سایت دید راننده، اصلاح در بدنه، و طراحی یک برجک جدید برای این نفربر از جمله تفاوت ها و اصلاحات انجام شده در این خودروی زرهی جدید است.
مکران به یک سیستم کنترل آتش و سایت دید شامل دوربین روزانه و سنسور حرارتی با قدرت آشکارسازی تا ۴۰۰۰ متر و مسافت‌یاب لیزری با برد ۱۰ کیلومتر مجهز شده و محاسبات بالستیک گلوله هم در آن انجام می‌گیرد و «امکان قفل بر روی اهداف متحرک» نیز وجود داشته و قادر است به منظور رصد و هدف گیری اهداف هوایی و زمینی بکار گرفته شود.
امکان رهگیری و شلیک با مانیتور، بارگیری سریع مهمات از دیگر ویژگی‌های آن است.بُرجک جدیدی که روی«مکران» نصب شده ، شامل یک توپ ۳۰ م م و یک تیربار ۷.۶۲ م م هم‌محور با توپ اصلی است و مخزن مهمات ۵۰۰ فشنگیِ در قسمت بالایی آن نصب شده است و با انجام محاسبات بالستیک گلوله، قابلیت قفل روی اهداف متحرک را دارد.
مجهز شدن به این برجک جدید ،جدای از کاستن آسیب‌پذیری خدمه، دسترسی خدمه تعمیر و نگهداری به آن و بارگذاری مهمات را هم تسهیل می کند. از جمله خصوصیات این برجک این است که کاملا خودکار بوده و توپچی داخل نفربر قرار می‌گیرد و بدین ترتیب آسیب‌پذیری خدمه کاهش می یابد. بر اساس تصاویر موجود به نظر می رسد ۲ تیر موشک ضد زره ( احتمالا از سری طوفان ) نیز برای خودروی زرهی در نظر گرفته شده است.
موشک طوفان حاصل مهندسی معکوس موشک ضد زره تاو است که چندین مدل آن ساخته شده و خصوصا در سالهای اخیر در میدان های نبرد عراق و سوریه علیه گروه های تروریستی مورد استفاده قرار گرفته است.
این موشک ضد زره بردی در حدود ۳.۵ کیلومتر داشته و می تواند در شرایط نبرد دست برتر و بلند زره پوش مورد استفاده برای مقابله با ادوات زرهی دشمن باشد.از سوی دیگر قابلیت اطمینان شناوری در خودروی زرهی مکران با توجه طراحی خاص بدنه آن برای شناور ماندن بر روی سطح آب تا «فورس ۳» فراهم شده که به معنای توانایی حرکت در مقابل موج هایی تا ارتفاع ۱ متر و ۲۵ سانتی متر خواهد بود.
ویژگی برجک جدید
می توان گفت مهمترین نوآوری صورت گرفته درخودروی زرهی مکران برجک جدید آن است.
سلاح اصلی این برجک جدید، توپ مشهور 30 میلیمتری " ۲ آ ۴۲ "است که در ابتدا به عنوان سلاح استاندارد خودروی زرهی رزمی بی ام پی ۲ وارد خدمت شده و تا به امروز نیز از جمله سلاح های پرطرفدار محسوب می شود.
توپی با مکانیزم تقریبا ساده، مقاومت بالا در برابر شرایط خشن محیطی و البته قدرت آتش مناسب که طیف گسترده ای از اهداف را پوشش می دهد.
برد موثر این توپ ۲ هزار و برد نهایی آن ۴ هزار متر است.با توجه به سیستم نظارتی و کنترل آتش به همراه سیستم محاسبه بالستیک که روی این برجک نصب شده، محاسبات مربوط به حرکت گلوله به سمت هدف به سرعت انجام شده و رسیدن دقیق به بردهای بیش از ۲ هزار متر به راحتی ممکن می شود.یکی از مسائل مهم که امروزه توجه بسیاری از نیروهای نظامی در غرب آسیا را به خود جلب کرده مقابله با خودروهای انتحاری است.
توپ ۳۰ میلی متری ۲ آ ۴۲ از جمله گزینه هایی است که ضمن ترکیب شدن با سیستم کنترل آتش در بردهای بالا، می تواند این طیف از تهدیدات را نابود کند. یک نکته جالب در خصوص این توپ در برجک جدید نصب شده روی مکران، تغییر مکان محل قرارگیری مهمات این توپ است که در پشت برجک تعبیه شده و در صورت مورد اصابت قرار گرفتن از جلو زمان کافی به خدمه برای ترک زره پوش را می دهد.
در بسیاری از طرح های قدیمی تر به دلیل نزدیک بودن منبع مهمات به لوله توپ هر نوع برخورد به سرعت منجر به انفجار و از بین رفتن نفرات درون زره پوش می شد.
۵۰۰ گلوله ۳۰ میلی متری برای این برجک در نظر گرفته شده است.همچنین یک قبضه تیربار ۷.۶۲ میلی متری، احتمالا از نوع پی کا، نیز مکمل تسلیحاتی این برجک است که برای نبرد با نیروهای پیاده دشمن در فاصله نزدیک به کار خواهد آمد.
۲۰۰۰ گلوله ۷.۶۲ میلی متری برای این تیربار در نظر گرفته شده است.
در این برجک یک سیستم حرارتی با دوربین غیر سرد شونده با قدرت آشکار سازی تا برد ۴ کیلومتر، مسافت سنج لیزری با برد ۱۰ کیلومتر و سیستم کنترل آتش و سیستم دوربین روزانه با دوربین با قابلیت زوم ۳۰ برابر نصب شده است.
این مجموعه توانایی بسیار بالایی برای شناسایی و درگیری مناسب با اهداف در فواصل مختلف را در اختیار خدمه خودروی زرهی مکران قرار می دهد. برجک نصب شده بر روی مکران، قابلیت نصب روی طیف گسترده ای از ادوات زرهی در ایران را دارد و می تواند موجب افزایش قابل توجه توانمندی های این خودروهای زرهی در زمینه شناسایی و قدرت آتش دقیق علیه ادوات و نیروهای دشمن شود.
با توجه به اعلام مسئولین مربوطه، این برجک امکان نصب روی زره پوش های سری «بی تی آر» و «بی ام پی» را نیز دارد. نصب این برجک بر روی این زره پوش ها توان رزمی آنها رابه طور قابل توجهی افزایش داده و نیروهای مسلح ایران را دارای حجم قابل توجهی از خودروهای زرهی رزمی و نفربرهایی با قدرت آتش بسیار بالا خواهد نمود.
نویسنده: سید رضا میرطاهر
