مقام های دولت ارمنستان بار دیگر اعلام کردند با هر گونه پیش شرط برای عادی سازی روابط میان ایروان و آنکارا مخالف هستند.
در این ارتباط ، "ادوارد آقاجانیان" رئیس کمیته روابط خارجی مجلس ملی ارمنستان در دیدار با "دیوید مک آلیستر" رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا که به ایروان سفر کرده است، گفت: موضع ارمنستان در مورد نزدیکی ایروان و آنکارا تغییر نکرده و هر پیش شرطی برای ارامنه غیرقابل قبول است.
ادوارد آقاجانیان در عین حال ، تصریح کرد: بازگشت اسرای جنگی ارمنستان، حفاظت از میراث تاریخی- فرهنگی بخشی از مشکلات موجود بر سر راه عادی سازی روابط ایروان - باکو و ایروان - آنکارا هستند.
این مقام دولت ارمنستان در پایان سفر دیوید مک آلیستر رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان اروپا در جمع خبرنگاران رسانه های ایروان، همچنین با تکرار مواضع دولت ارمنستان درباره از سر گیری روابط با ترکیه ، بر مواضع دولت ایروان مبنی بر نپذیرفتن هر گونه پیش شرط در روابط با ترکیه تاکید کرده است.
تردیدی نیست که مطرح شدن پیش شرط از سوی مقام های ترکیه به منظور از سر گیری روابط با ارمنستان ممکن است بر روابط جاری و آتی دو طرف تاثیر منفی بر جای بگذارد.
ادامه این روند نشان می دهد که روابط آنکارا - ایراوان همچنان در سایه برخی مسائل حاشیه ای قرار گرفته است. پیش از این، اصلی‌ترین یا تنها پیش‌شرط ترکیه برای برقراری روابط با ارمنستان، پایان دادن به جنگ با جمهوری آذربایجان بر سر مالکیت منطقه قره‌باغ کوهستانی بود.
بدیهی است که با پایان یافتن جنگ قره باغ و اعلام پیروزی جمهوری آذربایجان، اکنون ترکیه از نظر گفتمانی و ایدئولوژیکی توجیه دیگری برای مطرح کردن پیش شرط برای ازسرگیری دوباره روابط با ارمنستان ندارد.
در همین زمینه، "تانر آکچام" مورخ مشهور ترک، رئیس برنامه تحقیقاتی نسل کشی ارامنه در دانشگاه کالیفرنیا، موسسه مطالعات ارمنی، اخیرا" درباره مذاکرات ترکیه و ارمنستان موضع خود را اعلام کرد. این مورخ ترک تاکید کرده است: "روابط ترکیه با ارمنستان در سایه جمهوری آذربایجان ظاهر شده است".
این کارشناس ترکیه در عین حال ، یادآور شد: "این، دولت ترکیه بود که ابتدا از برقراری روابط دیپلماتیک با ارمنستان خودداری کرد، جمهوری آذربایجان نیز ترکیه را گروگان گرفت تا این کشور نتواند روابط خود را با ارمنستان به صورت دقیق و مستقل تنظیم و هدفگذاری کند".
با این توضیحات تانر آکچام مشخص می شود که جمهوری آذربایجان به ازای اهدای گاز مجانی و ارزان به ترکیه و امتیازات اقتصادی دیگر ، از مقام های این کشور انتظار دارد تا موضوع از سر گیری روابط با ارمنستان را به تاخیر بیندازد تا تکلیف روند توافقنامه ده ماده ای جمهوری آذربایجان و ارمنستان مشخص شود.
این مصوبه در نیمه شب نهم ماه نامبر سال 2020 میلادی به امضا رسیده است. اما اجرای آن با مشکلاتی ازسوی طرفین خاصم همراه شده است.
به هر حال، آن چه مسلم است، دولت "جب طیب اردوغان" رئیس جمهوری ترکیه به منظور از سرگیری روابط با ارمنستان، به شدت به موافقت دولت الهام علی اف نیاز دارد. در عین حال، تردیدی نیست که مقام های دولت جمهوری آذربایجان از ارمنستان انتظار دارند که به ازای امضای توافقنامه صلح قره باغ، بخشی از اراضی جنوب این کشور را به دولت باکو واگذار کند.
با توجه به دسترسی جمهوری آذربایجان با راه های زمینی، راه آهن و خطوط هوایی به منظور دسترسی به جمهوری خودمختار نخجوان، دولت ارمنستان مخالفت خود را با واگذاری دالان به جمهوری آذربایجان اعلام کرده است. مقام های دولت الهام علی اف احتمالا" تحت فشارهای ترکیه ، بر دریافت این دالان اصرار دارند. مقام های باکو این دالان را دالان به اصطلاح "زنگزور" و مقام های ترکیه آن را "دالان ترک" نامگذاری کرده اند.
بدیهی است که در اختیار گرفتن دالان از منطقه جنوبی ارمنستان ، صرفا" در جهت منافع ترکیه است و برای جمهوری آذربایجان تاثیر چندانی نخواهد داشت. به ویژه که این کشور از راه های مناسب برای دسترسی به نخجوان برخوردار است.
به هر حال ، چنین به نظر می رسد دولت مردان ترکیه با تعیین پیش شرط در زمینه از سر گیری رابطه با ارمنستان، تلاش می کنند مشکلات جمهوری آذربایجان با ارمنستان حل و فصل شود و در صورت لزوم امتیاز جدیدی از دولت "نیکول پاشینیان" نخست وزیر ارمنستان دریافت کنند.
نویسنده: محمد علی طالبی
112
